Kinh Pháp Tập Yếu Tụng

Kinh Pháp Tập Yếu Tụng

Pháp Cứu tập Tống Thiên Tức Tai dịch

Bản Việt dịch của Nguyên Thuận

***

PHẨM 1: VÔ THƯỜNG

[1]

Khéo giác ngộ phiền não

Nên khởi lòng hoan hỷ

Nay nghe Ta soạn tập

Pháp tụng Phật tuyên nói

[2]

Như thế Phật Thế Tôn

Bậc thầy Nhất Thiết Trí

Từ bi vì hữu tình

Rộng nói lời chân thật

[3]

Tất cả hành vô thường

Đều là pháp hưng suy

Mới sanh liền phải diệt

Tịch diệt an vui nhất

[4]

Như khi đuốc bốc cháy

Soi sáng nơi tăm tối

Đuốc tuệ không thắp sáng

Luôn bị phiền não che

[5]

Thân người như vật chứa

Phân tán khắp các nơi

Xương màu như bồ câu

Hãy nhìn có gì vui?

[6]

Ví như ở đầu đêm

Thần thức vào thai mẹ

Ngày ngày muôn biến đổi

Đã qua không trở lại

[7]

Sáng sớm thấy việc tốt

Tối đến chẳng thấy nữa

Hôm qua còn thấy họ

Chiều nay biết còn không

[8]

Vinh hoa cháy hừng hực

Vô thường đến bất chợt

Chẳng kể sang với hèn

Luôn bị tử thần rượt

[9]

Hoặc chết trong thai mẹ

Hoặc chết lúc chào đời

Cường tráng cũng chẳng thoát

Già nua cam tâm thọ

[10]

Dẫu già hay trẻ thơ

Cùng với người trung niên

Luôn bị chết đến nhiễu

Làm sao chẳng kinh sợ?

[11]

Mạng như trái tự chín

Luôn sợ bị rụng xuống

Có sanh ắt phải chết

Ai nào thoát miễn đâu?

[12]

Ví như người thợ gốm

Trộn đất nắn làm đồ

Chúng thảy rồi vỡ nát

Mạng sống cũng như vậy

[13]

Như người khảy đàn cầm

Vang ra muôn diệu âm

Dây đứt im bặt tiếng

Mạng sống cũng như vậy

[14]

Ví như kẻ tử tù

Siết lôi đến đô thị

Vùng vẫy liền bị giết

Mạng sống cũng như vậy

[15]

Như nước sông chảy xiết

Trôi xuôi chẳng ngược dòng

Đời người cũng như thế

Qua rồi không trở lại

[16]

Các hoạn tụ làm thân

Sanh ra lắm khổ não

Đời người cũng như thế

Già chết luôn chực chờ

[17]

Bỏ ra bao công sức

Suốt đời mới đạt được

Như gậy đánh trên nước

Tạm hé rồi khép lại

[18]

Như người cầm roi trông

Chăn bò cho ăn cỏ

Già chết cũng như thế

Nuôi lớn rồi cướp đi

[19]

Phàm phu muốn lập đức

Ngày đêm chớ buông lung

Đã được làm thân người

Nhất tâm nghĩ vô thường

[20]

Đêm dài ai mất ngủ

Đường dài ai mệt mỏi

Ngu mê luân hồi mãi

Chẳng biết Phật Chánh Pháp

[21]

Có tiền có con cái

Kẻ ngu mãi lo toan

Cả ta chẳng phải ta

Huống nữa tiền và con?

[22]

Trăm ngàn chẳng được một

Hào quý bất cứ ai

Tích trữ chứa tài sản

Không gì chẳng suy tàn

[23]

Giàu không phải thánh tài

Luôn bị vô thường truy

Ví như kẻ mù lòa

Chẳng thể tự quán sát

[24]

Tụ hội rồi ly tan

Cao vót sẽ phải rơi

Hễ sanh đều phải chết

Hữu tình cũng như thế

[25]

Làm ác đọa địa ngục

Làm thiện sanh lên trời

Nếu ai khéo tu thiện

Lậu tận đắc tịch diệt

[26]

Chư Phật cùng Bồ-tát

Duyên Giác và Thanh Văn

Còn xả thân hữu vi

Huống chi các hữu tình

[27]

Vào biển trú hư không

Dẫu lên tận núi đá

Chẳng có một nơi nào

Thoát miễn khỏi phải chết

[28]

Dẫu là đời hiện tại

Quá khứ cùng vị lai

Tất cả pháp hữu vi

Cuối cùng đều tận diệt

[29]

Người trí lìa trói buộc

Chánh niệm luôn quán sát

Tư duy Đạo vô lậu

Đó là bậc chân trí

[30]

Tù nhân bị siết trói

Muốn thoát nhưng vô ích

Cũng như cỗ xe cũ

Không lâu sẽ mục nát

[31]

Sắc mạo thành già nua

Tham luyến ngục gia đình

Chẳng hay cái chết đến

Kẻ ngu nào hiểu thấu

[32]

Dẫu sống đến trăm tuổi

Cũng bị chết bám theo

Già bệnh mãi áp bức

Hoạn nạn đến đời sau

[33]

Già suy quấn siết thân

Ngày đêm chịu lắm khổ

Đắng cay có ngàn thứ

Như cá vào tro lửa

[34]

Sông ngòi trôi không ngừng

Chảy xiết chẳng trở lại

Dẫu yêu thân mủ dơ

Nhưng nó chẳng ở mãi

[35]

Bốn đại tụ làm thân

Vô thường chẳng dài lâu

Khi đất phân rã nó

Thức lìa còn dùng chi?

[36]

Thân này lắm phiền não

Mủ dơ luôn bệnh hoạn

Ngu mê yêu giữ mãi

Mà chẳng cầu tịch diệt

[37]

Năm này tuy còn đó

Đông hạ chẳng dừng lâu

Phàm phu tham dục lạc

Trong đó chẳng kinh sợ

[38]

Cha mẹ cùng anh em

Vợ con và quyến thuộc

Vô thường đến dắt đi

Không ai có thể cứu

[39]

Như thế các hữu tình

Động niệm tham vinh hoa

Vô thường già bệnh siết

Chẳng hiểu sanh khổ não

[40]

Cạo tóc làm Tỳ-kheo

Hãy nên tu Chỉ Quán

Ma vương chẳng thể dò

Liễu sanh qua bờ kia

***

PHẨM 2: ÁI DỤC

[1]

Gốc rễ của tham dục

Là do vọng tưởng sanh

Nếu tâm chẳng nghĩ tưởng

Ái dục sẽ không sanh

[2]

Do dục sanh phiền não

Do dục sanh sợ hãi

Lìa dục được giải thoát

Không sợ chẳng não phiền

[3]

Do ái sanh phiền não

Do ái sanh sợ hãi

Lìa ái được giải thoát

Không sợ chẳng não phiền

[4]

Quả trước ngọt, sau đắng

Ái dục cũng như thế

Sau chịu khổ địa ngục

Nung nướng vô số kiếp

[5]

Ngu mê tham ái dục

Thương luyến vợ với con

Trói buộc bởi ái nhiễm

Kiên cố khó lìa xa

[6]

Thánh hiền lìa ái dục

Trang nghiêm hàng quyến thuộc

Rời xa vợ với con

Tâm định khéo lợi ích

[7]

Tham dục khó giải thoát

Lìa dục chân xuất gia

Không ham thọ khoái lạc

Bậc trí chẳng tham muốn

[8]

Người thế gian tham dục

Mọi thứ chẳng tư duy

Nếu ai khéo điều phục

Đó mới là lìa dục

[9]

Nếu ai luôn tham dục

Trói buộc khó giải thoát

Duy tuệ khéo phân biệt

Đoạn phiền não chẳng sanh

[10]

Chánh niệm luôn hưng khởi

Tịch tĩnh ác dễ trừ

Tự chế bằng giới Pháp

Không phạm thiện tăng trưởng

[11]

Ai luôn tham ái dục

Sẽ cùng với kẻ ngu

Niệm định chẳng buông lung

Thứ tự được vô lậu

[12]

Một niệm tu Chỉ Quán

Khéo lìa các tội cấu

Ngã mạn tự tiêu trừ

Giải thoát được an lạc

[13]

Nếu ai chẳng đoạn dục

Như da chạm lửa cháy

Thiêu rụi chỉ một niệm

Thọ tội vô số kiếp

[14]

Tỳ-kheo phòng dục lạc

Buông lung lắm ưu sầu

Nếu lìa xa ái dục

Chánh niệm thọ an vui

[15]

Không chán sao biết đủ?

Không đủ sao có lạc?

Không lạc sao có ái?

Có ái sao có lạc?

[16]

Tịch tĩnh trí đầy đủ

Tăng trưởng Đạo vô lậu

Tham ái không biết chán

Phi pháp phải chết yểu

[17]

Thấy sắc tâm mê muội

Vô thường không tư duy

Kẻ ngu cho tốt đẹp

Nào biết đó chẳng thật

[18]

Kẻ ngu trói bởi tham

Chẳng mong qua bờ kia

Do tham tài với ái

Hại người cũng hại mình

[19]

Vui sướng ở thế gian

Vui đó rất ít ỏi

Nếu so với trên trời

Kém xa ngàn vạn lần

[20]

Núi non biến thành vàng

Nhiều như núi Thiết Vi

Không thỏa kẻ tham lam

Chánh giác mới hiểu thông

[21]

Khổ báo của thế gian

Đều do bởi tham dục

Người trí khéo điều phục

Hãy nên học như thế

***

PHẨM 3: THAM DỤC

[1]

Tham lam khéo hiển bày

Hữu tình có nghi lo

Nếu lại tăng ý tham

Trói buộc càng kiên cố

[2]

Lìa tham khéo quán sát

Hết lo hết hoài nghi

Xả bỏ tham ái kia

Siết trói tự giải trừ

[3]

Lưới dục tự quấn lấy

Lọng ái tự phủ che

Phóng túng siết ở ngục

Như cá vào miệng rọ

Già chết luôn đến bức

Như nghé thèm sữa mẹ

[4]

Ai buông lung tham dục

Như vượn gặp cây trái

Ý tham càng kiên cố

Đi rồi lại quay về

[5]

Người bị ái thấm ướt

Tư tưởng càng lan xa

Ái dục sâu không đáy

Già chết chỉ tăng thêm

[6]

Tham dục sanh nói dối

Tham dục sanh keo kiệt

Nếu dùng trí phân biệt

Chánh quán được an lạc

[7]

Do tham thọ sanh tử

Rong ruổi thích dục lạc

Chúng sanh không mắt tuệ

Chẳng thể tự quán sát

[8]

Ngu mê chấp tham dục

Trầm luân sao biết rõ?

Thoáng chốc mà tu hành

Ma vương chẳng thể dò

[9]

Tham dục khó buông xả

Như nghé thương luyến mẹ

Lìa tham thoát trầm luân

Lìa tham được giải thoát

[10]

Do tham tăng tranh cãi

Do ái tăng hủy báng

Tỳ-kheo tu Chỉ Quán

Chứng đắc Đạo tịch diệt

[11]

Ý tham như ruộng tốt

Gặp gió mưa mau lớn

Tham ái nếu lìa xa

Phiền não chẳng thể xâm

[12]

Tham dục nếu ít ỏi

Như nước rớt trên sen

Phiền não kia dễ trừ

Mới xưng là bậc trí

[13]

Chặt cây không chặt rễ

Dẫu chặt vẫn mọc lên

Đoạn tham không tận gốc

Dẫu diệt vẫn còn sanh

[14]

Tham dục như trồng ruộng

Chăm bón trừ tập uế

Mầm ái nếu chẳng nhổ

Quả lành sẽ không bền

[15]

Tâm tham và tâm ái

Phân biệt gốc chẳng hai

Làm ác đều chịu khổ

Sao tâm không sám hối?

[16]

Tánh tham làm hạt giống

Tánh ái thọ bào thai

Hữu tình nhớ chẳng ngừng

Đến đi khó rời xa

[17]

Chư thiên và loài người

Nương ái mà lưu trụ

Ái đến, siết trói theo

Một niệm cũng chẳng dừng

Qua rồi sanh lo sầu

Vào ngục mới tự biết

[18]

Duyên ái chảy không dừng

Năm căn lưới dục che

Cành lá thêm đói khát

Ái khổ luôn mãi tăng

[19]

Như tự làm mũi tên

Quay lại hại thân họ

Tên tâm cũng như thế

Tên ái hại hữu tình

[20]

Như thế ai khéo biết

Ái khổ cùng ba cõi

Vô dục không nghĩ tưởng

Tỳ-kheo vượt thế gian

Như thế ai khéo biết

Ái khổ cùng ba cõi

Vô dục không nghĩ tưởng

Tỳ-kheo ý chuyên niệm

***

PHẨM 4: BUÔNG LUNG

[1]

Giới là Đạo cam lộ

Buông lung là tử lộ

Không tham sẽ bất tử

Mất Đạo sẽ tự diệt

[2]

Người trí hành thắng Đạo

Vĩnh viễn chẳng buông lung

Hoan hỷ do không tham

Pháp lạc từ đây sanh

[3]

Tư duy luôn niệm Đạo

Dũng mãnh tu chánh hạnh

Trượng phu vượt thế gian

Cát tường không gì hơn

[4]

Buông lung luôn tự cấm

Khéo trừ làm thánh hiền

Đã thăng lầu trí tuệ

Bỏ nguy liền được an

[5]

Người trí nhìn kẻ ngu

Như núi so với đất

Chánh niệm lìa kiêu mạn

Bậc trí tu minh tuệ

[6]

Tinh tấn không buông lung

Chế phục tự điều tâm

Trí tuệ sanh định minh

Hố thẳm chẳng còn rơi

[7]

Chánh niệm luôn hưng khởi

Thanh tịnh ác dễ diệt

Y Pháp tự chế phục

Không phạm tiếng thơm vang

[8]

Chuyên ý chớ buông lung

Hành trì giới của Phật

Vĩnh không ưu sầu khổ

Loạn niệm tất dừng nghỉ

[9]

Không gần pháp hữu lậu

Không cùng với buông lung

Không trồng gốc tà kiến

Không làm ác trên đời

[10]

Chánh kiến học Đạo tăng

Trí tuệ soi thế gian

Phước sanh trăm ngàn đời

Vĩnh không đọa đường ác

[11]

Người buông lung tu tập

Như kẻ ngu hội họp

Chánh quán không tán loạn

Như tài chủ hộ báu

[12]

Chớ tham chớ đua tranh

Cũng đừng ham dục lạc

Tâm ý chẳng buông lung

Mới được an vui lớn

[13]

Tâm ý không phóng túng

Lậu tận được ý giải

Ma thừa lúc buông lung

Như sư tử vồ nai

[14]

Buông lung có bốn việc:

Vợ người thích xâm phạm,

Gặp họa chẳng phước lợi,

Bị chê, dâm dục tăng

[15]

Không phước lợi đọa ác

Sợ ác sợ chút lạc

Gian dâm luật trừng phạt

Khi chết đọa địa ngục

[16]

Bổn tánh không tự tạo

Sáu căn không tự làm

Chẳng lo con đường tà

Kẻ ngu dốc sức cầu

[17]

Người trí như đèn sáng

Tối nhờ đuốc thấy sáng

Học rộng dẫn người đời

Như sáng dẫn kẻ mù

[18]

Nếu việc làm chẳng lành

Như kẻ không mắt kia

Bước trên đường gian nan

Hiểm lộ đầy kinh hãi

[19]

Pháp lành nếu tăng trưởng

Chúng ma không cơ hội

Lậu tận chứng tịch diệt

Mới được quả chân thật

[20]

Pháp ác nếu tăng trưởng

Chúng ma luôn thừa cơ

Đánh mất Đạo tịch diệt

Thọ khổ vô cùng tận

[21]

Gọi là bậc trì Pháp

Không phải đọc tụng nhiều

Dẫu chỉ nghe ít thôi

Y Pháp thân hành trì

[22]

Dẫu tụng nhiều Kinh điển

Buông lung chẳng y Pháp

Như kẻ đếm trâu người

Khó được Quả Sa-môn

[23]

Nếu nghe ác mà nhẫn

Phụng Pháp người tán dương

Tiêu trừ tham sân si

Kia được Quả Sa-môn

[24]

Ngợi khen ai tinh cần

Chê trách ai buông lung

Luôn được phước trời người

Tối thượng thù thắng nhất

[25]

Nếu ai chẳng buông lung

Bậc trí luôn ngợi khen

Việc làm thiện tăng trưởng

Khéo sanh các Pháp lành

[26]

Nếu ai cứ buông lung

Việc làm chẳng lợi ích

Sáu căn an bất động

Mới gọi là bậc trí

[27]

Tỳ-kheo hãy cẩn thận

Buông lung lắm ưu phiền

Sẽ thoát nạn biển sâu

Như voi ra khỏi bùn

[28]

Tỳ-kheo hãy cẩn thận

Buông lung lắm ưu phiền

Rũ bỏ các pháp ác

Như gió thổi lá rơi

[29]

Tỳ-kheo hãy cẩn thận

Buông lung lắm ưu phiền

Kết sử siết trói buộc

Như lửa đốt củi khô

[30]

Tỳ-kheo hãy cẩn thận

Buông lung lắm ưu phiền

Học Pháp theo thứ tự

Tận trừ các kết sử

[31]

Tỳ-kheo hãy cẩn thận

Buông lung lắm ưu phiền

Giải nghĩa phân biệt câu

Tịch tĩnh mãi an bình

[32]

Tỳ-kheo hãy cẩn thận

Buông lung lắm ưu phiền

Phiền não nếu tiêu trừ

Được tịch diệt an vui

[33]

Buông lung chẳng dấy khởi

Pháp lành hãy nên tu

Đời này đến đời sau

Hành Pháp được an vui

[34]

Buông lung chẳng dấy khởi

Phiền não tự điều phục

Pháp lành siêng tu học

Nhất định được tịch diệt

[35]

Buông lung mà tăng trưởng

Một niệm chẳng tạm dừng

Mạng chung đọa địa ngục

Một niệm cũng chẳng dừng

[36]

Lãng quên và buông lung

Uy nghi cũng chẳng giữ

Ham ngủ không tương ứng

Việc ấy sẽ chướng ngại

[37]

Luôn tránh những điều xấu

Chẳng để chúng phá hoại

Do tâm luôn điều phục

Trần cấu được tiêu trừ

[38]

Tỳ-kheo hãy cẩn thận

Trì giới chớ phá hoại

Tâm mình khéo thủ hộ

Đời này và đời sau

[39]

Tỳ-kheo chớ buông lung

Xuất gia vâng lời Phật

Khổ hạnh nhớ vô thường

Như voi rời hồ sen

[40]

Y Pháp luật tạng này

Chẳng để tâm buông lung

Tiêu diệt vòng sanh tử

Khổ não vĩnh dứt trừ

***

PHẨM 5: YÊU THƯƠNG

[1]

Yêu thương sanh âu lo

Yêu thương sanh sợ hãi

Yêu thương nếu chẳng có

Lo sợ làm sao sanh?

[2]

Do ái sanh âu lo

Do ái sanh sợ hãi

Niệm ái nếu lìa xa

Liền bỏ ý cuồng mê

[3]

Phàm phu luôn ưu sầu

Cuộc đời lắm đắng cay

Đều do niệm ái ân

Vô niệm sẽ chẳng lo

[4]

Cho nên chớ khởi niệm

Bởi niệm tăng thêm ác

Siết buộc ai đã trừ

Vô niệm niệm chẳng sanh

[5]

Chánh niệm vì phương tiện

Phi nghĩa không hiển quyền

Quyền tuệ vào đại nghĩa

Tự thành đệ nhất tôn

[6]

Không nên vướng yêu thương

Cũng đừng có oán ghét

Thương chẳng gặp thì lo

Ghét thấy nhau lại sầu

Ở trong nỗi sầu lo

Tiêu diệt các căn lành

[7]

Niệm ái đến đời sau

Bạn bè và thân quyến

Đêm dài sầu lo nghĩ

Biệt ly khổ lắm thay

[8]

Sắc tưởng dung mạo đẹp

Chư thiên sống cõi kia

Vui sướng rồi cũng hết

Lại bị tử thần truy

[9]

Nếu ai ngày lẫn đêm

Tiêu diệt niệm ái sắc

Tự nhổ tận gốc sâu

Không đi con đường chết

[10]

Bất thiện bảo rằng thiện

Ái dục bảo chẳng ái

Nếu ai chấp trước sắc

Họ bị buông lung sai

[11]

Ai nghĩ về dục lạc

Nhưng không muốn cùng ác

Điều ấy khó đạt được

Dục lạc là gốc ác

[12]

Ai muốn hộ ý niệm

Khéo nên tự thủ hộ

Ví như giữ thành lũy

Hào sâu tường kiên cố

[13]

Ai muốn hộ ý niệm

Ẩn tàng vẫn kiên cố

Ví như phòng vệ thành

Trong ngoài đều kiên cố

[14]

Hãy tự khéo phòng hộ

Về sau khỏi hối tiếc

Xao lãng sanh ưu sầu

Thoáng chốc đọa địa ngục

[15]

Đi tìm khắp mọi nơi

Không có một ai nào

Không thương bản thân họ

Xem mình như mạng họ

Bởi thế chớ hại người

[16]

Tất cả đều sợ chết

Chẳng ai không sợ đau

Lấy mình làm thí dụ

Chớ đánh chớ giết hại

[17]

Như người đi rất lâu

Từ xa về bình an

Quyến thuộc ra chào đón

Niềm nở mừng trở về

[18]

Ai khéo tu phước đức

Từ đây đến nơi kia

Tự mình thọ phước lạc

Như quyến thuộc đến mừng

[19]

Tu tập theo Thánh giáo

Ngăn trừ điều bất thiện

Kính mến ai gần Đạo

Chớ thân ai xa Đạo

[20]

Chánh Đạo gần với xa

Chỗ trụ có khác nhau

Gần Đạo sanh lên trời

Xa Đạo đọa địa ngục

[21]

Trì Pháp, giới thành tựu

Thành tín thích tu tập

Ai khéo tự giữ giới

Được người kính mến thương

[22]

Sở dĩ người kính mến

Đều do bởi việc lành

Đời này được tiếng thơm

Đời sau sanh lên trời

[23]

Giáo Pháp luôn phụng trì

Đình chỉ việc phi pháp

Người thiện hãy nhớ đến

Kẻ ác phải tránh xa

[24]

Người thiện và kẻ ác

Cả hai có gì khác?

Người thiện sanh lên trời

Kẻ ác đọa địa ngục

***

PHẨM 6: TRÌ GIỚI

[1]

Bậc trí khéo hộ giới

Sẽ được ba phước báo

Lợi lành tiếng thơm vang

Mạng chung sanh lên trời

[2]

Nên thấy người trì giới

Hộ giới trí tuệ sanh

Thành tựu chánh tri kiến

Họ được an vui lành

[3]

Trì giới được an lạc

Khiến thân chẳng não phiền

Đêm nằm điềm tĩnh yên

Thức dậy thường an vui

[4]

Giới luôn đem an vui

Giữ giới sẽ bình an

Tuệ minh người quý nhất

Phước đức chẳng thể lấy

[5]

Điều gì là cực thiện?

Tu gì được an lạc?

Thứ gì trân quý nhất?

Cái gì chẳng thể đoạt?

[6]

Giới hạnh là cực thiện

Trì giới được an lạc

Trí tuệ trân quý nhất

Phước đức chẳng thể đoạt

[7]

Giữ giới hành bố thí

Tu phước tích phước điền

Từ đó qua bờ kia

Thường đến nơi an vui

[8]

Tỳ-kheo lập giới đức

Thủ hộ nhiếp các căn

Ăn uống biết chừng mực

Ngủ thức ý tương ứng

[9]

Tâm ý luôn tỉnh giác

Sáng tối siêng tu học

Lậu tận ý giải thoát

Sẽ đắc Đạo tịch diệt

[10]

Người trí giữ giới cấm

Chuyên tâm tu trí tuệ

Tỳ-kheo không nhiệt não

Trừ sạch mọi khổ đau

[11]

Dùng giới hàng phục tâm

Thủ hộ chánh định ý

Nhất tâm tu Chỉ Quán

Không quên là chánh trí

[12]

Trừ sạch các tội cấu

Nhổ tận chớ sanh nghi

Trọn đời cầu giới Pháp

Thánh niệm chớ lìa xa

[13]

Giới định tuệ giải thoát

Phải nên khéo quán sát

Trần cấu đều đã lìa

Diệt trừ họa ba cõi

[14]

Giải thoát mọi ràng buộc

Si mê diệt trừ sạch

Vượt khỏi các ma giới

Chiếu sáng như mặt trời

[15]

Ngã mạn với cuồng mê

Tỳ-kheo phải xa lánh

Tu hành giới định tuệ

Tinh cần chớ lìa xa

[16]

Đã chẳng tự buông lung

Hữu lậu chớ nhớ nghĩ

Cho nên xả uẩn cái

Như thế không chướng ngại

[17]

Tỳ-kheo giữ giới cấm

Ai luôn học như thế

Tiến thẳng vào tịch diệt

Mau được tâm thanh tịnh

[18]

Hoa hương chẳng ngược gió

Phù dung chiên đàn hương

Đức hương ngược làn gió

Hiền đức hương tỏa khắp

[19]

Hương mộc hương chiên đàn

Và hương hoa sen xanh

Tuy ngửi thật ngát thơm

Không bằng giới đức hương

[20]

Nếu ai siêng trì giới

Thanh tịnh chẳng buông lung

Chánh trí được giải thoát

Đó là nơi an vui

[21]

Đạo này là tối thượng

Thiền định trừ tà ma

Khó lường hiền thánh đức

Thông đạt Tám Chánh Đạo

***

PHẨM 7: TU THIỆN

[1]

Diệt trừ thân làm ác

Chánh hạnh tự gìn giữ

Thân nghiệp ai thủ hộ

Thân luôn tu việc lành

[2]

Diệt trừ lời xấu ác

Chánh ngữ tự gìn giữ

Ngữ nghiệp ai thủ hộ

Miệng luôn nói lời êm

[3]

Diệt trừ ý nghĩ ác

Chánh niệm tự gìn giữ

Ý nghiệp ai thủ hộ

Tâm luôn nhớ niệm lành

[4]

Trừ bỏ ác của thân

Trừ bỏ ác của ngữ

Cũng trừ ác của ý

Và các pháp xấu ác

[5]

Thân luôn làm việc lành

Ngữ luôn nói lời lành

Ý luôn nhớ niệm lành

Vô dục sạch các lậu

[6]

Thân luôn làm việc lành

Ngữ ý nghiệp cũng thế

Đời này và đời sau

Mãi sanh ở chốn lành

[7]

Lòng từ không giết hại

Thân nghiệp luôn khéo nhiếp

Đó là chốn bất tử

Nơi đến chẳng hoạn nạn

[8]

Lòng từ không giết hại

Gìn giữ ngữ ý nghiệp

Đó là chốn bất tử

Nơi đến chẳng hoạn nạn

[9]

Thuở xưa thân tạo ác

Hãy nên tự hối hận

Nay thân không buông lung

Trí sanh tội diệt trừ

[10]

Ngữ nghiệp xưa tạo ác

Hãy nên tự hối hận

Nay nếu không nói dối

Trí sanh tội diệt trừ

[11]

Thuở xưa ý tạo ác

Hãy nên tự hối hận

Nay ý luôn thanh tịnh

Trí sanh tội diệt trừ

[12]

Cẩn thận gìn giữ thân

Cẩn thận gìn giữ ngữ

Cẩn thận gìn giữ ý

Tất cả kết cũng vậy

Đó là chốn bất tử

Nơi đến chẳng hoạn nạn

[13]

Lành thay khéo hộ thân

Lành thay khéo hộ ngữ

Lành thay khéo hộ ý

Lành thay hộ tất cả

Tỳ-kheo hộ tất cả

Khéo trừ mọi khổ não

[14]

Hộ ngữ ý thanh tịnh

Thân mãi không làm ác

Khéo tịnh ba nghiệp này

Là Đạo Đại Tiên nói

***

PHẨM 8: LỜI NÓI

[1]

Vọng ngữ gần địa ngục

Đã làm mà nói không

Hai tội, sau đều thọ

Nghiệp đó tự lôi đi

[2]

Lòng ác ai luôn giữ

Như búa ở trong miệng

Cho nên tự trảm thân

Do bởi nói lời ác

[3]

Thuyết Pháp làm người vui

Lời nói vô lượng nghĩa

Dẫu ta bị uất nhục

Không thẹn nghi thức này

[4]

Khen ác ca việc xấu

Cả hai đều xấu ác

Miệng lưỡi ưa tranh đấu

Về sau tất chẳng an

[5]

Tranh giành đoạt chút lợi

Như mất tài bảo giấu

Từ đó sanh tranh đấu

Khiến tâm hướng đường ác

[6]

Thánh hiền ai phỉ báng

Ngữ ý thốt nguyện ác

Sẽ đọa ngục lạnh buốt

Đến mãi trăm ngàn đời

[7]

Vô đạo đọa đường ác

Tự tăng địa ngục khổ

Lìa si tu nhẫn ý

Chánh niệm tức không phạm

[8]

Nếu cậy nội bảo tạng

Nương hiền thánh sanh sống

Kẻ ngu đọa đường ác

Do bởi tạo tà kiến

[9]

Nay mất hội Pháp lành

Dẫu lập thệ nguyện cầu

Vĩnh không thấy Bốn Đế

Huống nữa thấy cứu cánh

[10]

Trúc lau sanh trái khô

Trở lại hại thân nó

Lời nói hãy tốt lành

Đừng nói lời ác ôn

[11]

Làm lành được giải thoát

Làm ác bị trói buộc

Hiểu suốt làm thánh hiền

Đó là thoát não phiền

Thánh hiền hiểu chẳng giống

Như kẻ ngu được hiểu

[12]

Tỳ-kheo thu nhiếp ý

Lời nói không vội vã

Nghĩa lý hợp như Pháp

Lời ấy ngọt dịu êm

[13]

Lời chánh giáo đứng đầu

Lời Pháp nghĩa là hai

Lời từ ái là ba

Lời thành tín là bốn

[14]

Lời nói ai khéo dùng

Họ tất không chiêu hoạn

Cũng chẳng xung khắc người

Đây là lời thiện xảo

[15]

Lời nói hợp với ý

Cũng làm người hoan hỷ

Đừng khiến tâm hướng ác

Lời nói người tin vui

[16]

Chí thành giảng cam lộ

Như Pháp chẳng lỗi lầm

Lời nói hợp Pháp nghĩa

Đó là gần Đại Đạo

[17]

Ai giảng như Phật dạy

Cát tường được diệt độ

Tất khéo đoạn phiền não

Đó là lời tối thượng

***

PHẨM 9: HÀNH NGHIỆP

[1]

Nên lìa xa một pháp

Đó là người nói dối

Không ác gì chẳng làm

Đời sau khổ chẳng tha

[2]

Thà nuốt viên sắt nóng

Khát uống nước đồng sôi

Không lấy thân phạm giới

Thọ nhận đồ cúng dường

[3]

Kẻ phạm giới buông lung

Như miếng thịt trên đời

Chẳng sợ tội, chẳng thẹn

Sau chịu khổ địa ngục

[4]

Nếu ai sợ khổ báo

Cũng chẳng thích chịu khổ

Chớ tạo những việc ác

Về sau phải hối tiếc

[5]

Ưa thích làm việc ác

Tự làm bảo người làm

Khổ báo chẳng thoát miễn

Muốn trốn có ích gì?

[6]

Trên trời dưới biển sâu

Ẩn náu núi đá cao

Chẳng có một nơi nào

Thoát khỏi nghiệp ác xưa

[7]

Chúng sanh chịu khổ não

Già chết không thoát miễn

Chỉ có bậc thượng trí

Vô niệm đoạn ác tà

[8]

Nói dối tham hối lộ

Việc làm không chân chánh

Vu khống người lương thiện

Phạt oan bậc thiện sĩ

Tội siết những kẻ đó

Tự lọt hố hiểm sâu

[9]

Việc làm của phàm phu

Bất luận tốt hay xấu

Thảy đều vì bản thân

Quả báo luôn ứng theo

[10]

Di chuyển uốn thân hình

Duy bóng luôn theo thân

Hoặc đi hoặc đứng dậy

Hình bóng chẳng lìa xa

Không chỉ bóng theo hình

Hình cũng tự theo bóng

Do làm việc lành dữ

Vĩnh không lìa khỏi thân

[11]

Tham dục ăn vị độc

Chẳng nghe lời dạy bảo

Bị độc gây tổn hại

Sau mới tự tỏ ngộ

[12]

Kẻ ngu chẳng hiểu rõ

Làm ác chẳng nghe dạy

Khi chịu khổ địa ngục

Sau mới nhớ lời khuyên

[13]

Khoái chí làm việc ác

Đã tạo thân chịu lấy

Gào khóc thọ tội báo

Tùy nghiệp tội đến vây

[14]

Ác báo không vội đến

Ví như vắt sữa bò

Nghiệp tội tại âm gian

Như lửa dưới tro tàn

[15]

Ác báo chẳng liền đến

Như mũi kiếm bén kia

Chẳng lo ở đời sau

Sẽ chịu lấy khổ báo

[16]

Làm ác ác trói buộc

Làm ác chẳng tỉnh ngộ

Cực ác biết ác đến

Thọ ác của gốc ác

[17]

Như sắt bị rỉ sét

Trở lại ăn thân nó

Ác sanh từ nơi tâm

Trở lại hủy thân đó

***

PHẨM 10: CHÁNH TÍN

[1]

Tín giới tàm quý tài

Là Pháp thánh hiền khen

Đạo này bậc trí giảng

Giúp người sớm sanh thiên

[2]

Kẻ ngu chẳng tu thiện

Bố thí cũng chẳng khen

Chánh trực tùy hỷ thí

Đời sau được an vui

[3]

Tín tâm trưởng dưỡng Đạo

Niệm Pháp trụ an lạc

Ai gần đắc thượng trí

Trường thọ giữa thánh hiền

[4]

Nghiệp gì là cao quý?

Tu gì được an lạc?

Pháp gì được xuất yếu?

Thọ gì là tối thượng?

[5]

Tín tâm trưởng dưỡng Đạo

Niệm Pháp trụ an lạc

Chân thật đắc thượng trí

Trường thọ giữa thánh hiền

[6]

Tín tâm mới đắc Đạo

Tự chứng Pháp diệt độ

Đắc tuệ do khéo nghe

Cởi bỏ mọi buộc ràng

[7]

Tín tâm và giới Pháp

Tuệ ý khéo tu hành

Trượng phu đoạn phiền não

Nhân đó thoát luân hồi

[8]

Tín khiến giới thành tựu

Cũng được thọ và tuệ

Nơi nơi khéo hành Đạo

Chốn chốn người cúng dường

[9]

Thí với đấu tương tranh

Nghiệp này trí chẳng ở

Khi thí chẳng khi đấu

Mau thí sao do dự?

[10]

So sánh lợi xuất thế

Tín tuệ là trí mẫu

Tài này cao quý thượng

Gia sản vốn chẳng thường

[11]

Muốn thấy chư thánh hiền

Thích nghe giáo Pháp mầu

Khéo xả tâm cấu trược

Đó mới là tin sâu

[12]

Có tín mới vượt sông

Phước ấy khó xâm đoạt

Giặc cướp khéo ngăn trừ

Nhàn tĩnh Sa-môn lạc

[13]

Sa-môn luôn đến đây

Người trí thấy vui mừng

Và những ai tin sâu

Nghe Pháp sanh hoan hỷ

[14]

Nếu ai ôm áo não

Mong người dâng y thực

Kẻ đó ngủ đêm ngày

Chẳng thể nhập chánh định

[15]

Nếu ai muốn đoạn dục

Như chặt đứt cây cọ

Người kia ngày lẫn đêm

Tất sẽ nhập chánh định

[16]

Bất tín chẳng tu hành

Lời thật ưa bác bỏ

Như vụng về múc nước

Khuấy suối nổi bùn dơ

[17]

Bậc trí tu tín tuệ

Khát ngưỡng Đạo thanh cao

Như khéo múc nước suối

Nhẹ nhàng chẳng khuấy tung

[18]

Tín tuệ không nhiễm ác

Chỉ gần bậc hiền minh

Điều hay nên học hỏi

Việc xấu phải lánh xa

[19]

Kính tin không tham dục

Tịch tĩnh tự tư duy

Lìa xa kẻ bất tín

Tín tâm nên hành trì

*

Vô Thường, Ái Dục, với Tham Dục

Buông Lung, Yêu Thương, và Trì Giới

Tu Thiện, Lời Nói, cùng Hành Nghiệp

Cộng chung Chánh Tín là mười phẩm

***

PHẨM 11: SA-MÔN

[1]

Trừ lậu hàng phục người

Lìa dục là tịnh hạnh

Chẳng phạm giới của Phật

Không nguyện gì chẳng thành

[2]

Tu hành nếu chểnh mảng

Làm thiện với bất thiện

Tịnh hạnh chẳng thanh tịnh

Không được quả báo lớn

[3]

Tất cả nghiệp chểnh mảng

Ý hạ liệt trừ sạch

Tu tập hạnh thanh tịnh

Đắc Quả liễu sanh tử

[4]

Ví như cầm kiếm bén

Cầm lơi sẽ cắt tay

Sa-môn không giữ giới

Địa ngục siết lôi đi

[5]

Ví như cầm kiếm bén

Cầm chặt không cắt tay

Sa-môn giữ giới cấm

Sắp đến Đạo tịch diệt

[6]

Không hiểu tức chẳng liễu

Sa-môn trí kém cỏi

Tư tưởng lắm nhiễu loạn

Kẻ ngu tới khổ não

[7]

Sa-môn tu Pháp gì?

Nếu ý không chế phục

Từng bước nhiễm trần lao

Chỉ chạy theo tư tưởng

[8]

Tu khó bỏ ác khó

Tại gia sống cũng khó

Hội họp đồng lợi khó

Khó nhất vượt ba cõi

[9]

Cà sa khoác trên vai

Làm ác chẳng ngừng nghỉ

Ai luôn làm điều ác

Khi chết đọa địa ngục

[10]

Sợ tội luôn kinh hãi

Giả danh làm Sa-môn

Thân khoác áo cà sa

Như cắt vỏ cây cọ

[11]

Gọi là bậc trưởng lão

Không phải tuổi tác cao

Già nua tóc bạc trắng

Ngu si chẳng biết tội

[12]

Ai khéo biết tội phước

Luôn tu hạnh thanh tịnh

Hiểu rộng thuần thanh khiết

Đó gọi là trưởng lão

[13]

Gọi là bậc Sa-môn

Không phải cạo râu tóc

Vọng ngữ nhiều tham ái

Tham dục như phàm phu

[14]

Người đời gọi Sa-môn

Ông cũng bảo Sa-môn

Tuy thân giống Sa-môn

Như hạc chờ bắt cá

[15]

Như lìa thật chẳng lìa

Cà sa trừ chẳng trừ

Cầm bát thật chẳng cầm

Chẳng tục chẳng Sa-môn

[16]

Ai gọi là Sa-môn

Tiêu trừ tội lớn nhỏ

Thủ hộ các căn lành

Là bậc chân tịnh hạnh

[17]

Gọi là bậc Sa-môn

Tâm an vọng tưởng diệt

Cấu uế tiêu trừ sạch

Xứng gọi bậc xuất gia

***

PHẨM 12: CHÁNH ĐẠO

[1]

Bốn Đế Tám Chánh Đạo

Quán sát bằng trí tuệ

Phá tan ái luân hồi

Như gió thổi tung bụi

[2]

Ai thấy Bốn Thánh Đế

Tịch tĩnh nên quán sát

Diệt trừ phiền não chướng

Như mưa thấm ướt bụi

[3]

Tối thượng Tám Chánh Đạo

Dấu Pháp Bốn Thánh Đế

Đạo này tên vô vi

Tuệ đăng chiếu ngu ám

[4]

Vi diệu Tám Chánh Đạo

Diệu nghĩa Bốn Thánh Đế

Vô dục Pháp tối thượng

Minh nhãn khéo quán sát

[5]

Tuệ là báu thế gian

An lạc chứng vô vi

Ai biết thọ chánh giáo

Vĩnh đoạn sanh già chết

[6]

Tất cả hành vô thường

Soi thấy bằng trí tuệ

Nếu khéo biết khổ này

Hành Đạo tịnh vết khổ

[7]

Tất cả hành là khổ

Soi thấy bằng trí tuệ

Nếu khéo biết khổ này

Hành Đạo tịnh vết khổ

[8]

Tất cả hành là không

Soi thấy bằng trí tuệ

Nếu khéo biết khổ này

Hành Đạo tịnh vết khổ

[9]

Tất cả pháp vô ngã

Soi thấy bằng trí tuệ

Nếu khéo biết khổ này

Hành Đạo tịnh vết khổ

[10]

Ta đã giảng dấu Đạo

Ái dục như tên bắn

Hãy nên tự khích lệ

Thọ trì lời Phật dạy

[11]

Ta đã giảng dấu Đạo

Nhổ gai ái kiên cố

Hãy nên tự khích lệ

Thọ trì lời Phật dạy

[12]

Đạo này là duy nhất

Thấy Chân được thanh tịnh

Dẫn đến diệt ách khổ

Phá tan chúng ma binh

[13]

Đạo này là duy nhất

Thấy Chân sẽ chứng Quả

Dẫn đến diệt ách khổ

Phá tan chúng ma binh

[14]

Đạo này không gì hơn

Tĩnh lặng như hồ sâu

Như Năng Nhân nhập định

Giữa chúng luôn giảng Đạo

[15]

Nhập Đạo thấy sanh tử

Đắc Đạo cứu giúp người

Vượt qua biển ái dục

Liễu sanh qua bờ kia

[16]

Cứu cánh Đạo thanh tịnh

Trừ sạch gốc sanh tử

Biện tài vô lượng cõi

Thấy rõ tuyên giảng Đạo

[17]

Chảy xiết đổ vào biển

Nước chảy sẽ mau đầy

Thuyết Đạo cho người trí

Khéo đến uống cam lộ

[18]

Trước chưa nghe Pháp luân

Chuyển vì thương chúng sanh

Ai phụng sự tu hành

Kính lễ vượt ba cõi

[19]

Ba niệm mà niệm thiện

Ba niệm sẽ lìa ác

Từ niệm mà có hành

Diệt cấu là chánh đoạn

[20]

Ba quán sẽ chuyển niệm

Tất đắc Đạo vô thượng

Đắc ba trừ ba kết

Tu vô lượng định niệm

[21]

Khéo trừ lậu ba cõi

Tu định chế phục ý

Trí tuệ thiền định lực

Đã định nhiếp ngoại loạn

[22]

Thế gian pháp sanh diệt

Mỗi thứ đều vô biên

Giác ngộ được giải thoát

An vui vô cùng tận

[23]

Tích thiện được quả lành

Mọi nơi được tiếng thơm

Hành trì Tám Chánh Đạo

Tu Đạo uống cam lộ

***

PHẨM 13: LỢI DƯỠNG

[1]

Buồng chín, chuối sẽ khô

Cỏ lau, trúc, cũng thế

Con la chết khi chửa

Con người chết bởi tham

[2]

Bởi vậy tham vô lợi

Phải biết từ si sanh

Vì tham, ngu hại hiền

Đầu cổ rơi xuống đất

[3]

Tham lợi tánh bất thiện

Tỳ-kheo chớ có ham

Trú nơi nhiều thương luyến

Hy vọng người cúng dường

[4]

Tại gia cùng xuất gia

Nam nữ chúng ngu mê

Tham lợi lòng ganh ghét

Ta vì họ hàng phục

[5]

Kẻ ngu nghĩ cách ngu

Dục mạn ngày càng tăng

Phi pháp tham lợi dưỡng

Tịch diệt không thể đến

[6]

Những ai khéo biết đủ

Tỳ-kheo chân Phật tử

Danh tiếng chẳng ham thích

An vui là người trí

[7]

Không chấp trước mọi thứ

Không nịnh hót nơi người

Không nương người sanh sống

Nên tự hành trì Pháp

[8]

Tự lợi còn chẳng ham

Huống nữa là tiếng tăm

Trăm vị như mỡ xe

Tu hành sẽ đắc Đạo

[9]

Tỳ-kheo tham lợi dưỡng

Sẽ không đắc chánh định

Tri túc luôn tịch tĩnh

Chỉ Quán tất thành tựu

[10]

Tỳ-kheo xa danh lợi

Biết đủ chẳng mong cầu

Chỉ mặc ba Pháp y

Tu hành được an vui

[11]

Tỳ-kheo ham danh lợi

Như phòng có rắn độc

Nằm ngồi ngủ sợ hãi

Đều do tham lợi dưỡng

[12]

Tỳ-kheo ham danh lợi

Vui sướng thật thấp hèn

Một Pháp nên quán sát

Trí kém khó giải thoát

[13]

Cẩn thận luôn y giới

Không tham bậc trí khen

Tịnh hạnh chánh căn lực

Hãy nên tự tư duy

[14]

Ba Minh có đầy đủ

Giải thoát được vô lậu

Trí kém người si mê

Sẽ không nhớ biết gì

[15]

Đối với đồ ăn uống

Thọ nhận từ người khác

Mà khởi sanh pháp ác

Ganh ghét do lợi dưỡng

[16]

Lợi dưỡng kết nhiều oán

Tuy mặc ba Pháp y

Chỉ mong đồ ăn ngon

Không vâng lời Phật dạy

[17]

Phải biết lỗi lầm này

Lợi dưỡng rất đáng sợ

Trí kém chẳng nghĩ suy

Tỳ-kheo hãy xả tâm

[18]

Tỳ-kheo bậc xuất gia

Ba nghiệp phải điều phục

Lối sống phải chân chánh

Tâm thiện luôn tư duy

[19]

Bệnh vi tế khó nhẫn

Lợi dưỡng rất khó lìa

Cúng dường tâm bất động

Trời rồng sẽ lễ bái

***

PHẨM 14: OÁN HẬN

[1]

Chẳng oán mà sanh oán

Chẳng gây mà làm ác

Ngu mê chịu thống khổ

Hiện đời và hậu thế

[2]

Nghiệp ác trước tự làm

Sau đó hại người khác

Kẻ kia khởi tâm hại

Như chim sa vào lưới

[3]

Đánh người bị người đánh

Oán thù gặp oán thù

Chửi người bị người chửi

Phẫn nộ gặp phẫn nộ

[4]

Vì sao làm Sa-môn?

Chẳng biết Phật Chánh Pháp

Sanh ra thọ mạng ngắn

Lìa oán lại kết oán

[5]

Họ cùng hủy báng nhau

Ai nấy thốt lời sân

Tâm vui, nhẫn, bình đẳng

Nhẫn này không gì bằng

[6]

Xương gãy mà mạng chung

Ngựa bò chết tài mất

Đất nước sẽ loạn lạc

Tụ tập được trở lại

[7]

Các ông chẳng khởi ác

Pháp này được lìa oán

Kia oán ai khéo nhẫn

Gọi đó là bậc trí

[8]

Nếu biết đó nói thắng

Ngu mê cầu khoái lạc

Hiện tại không khởi oán

Vị lai cũng chẳng hận

[9]

Chẳng thể oán báo oán

Mà sẽ được an vui

Nhẫn nhục oán tự trừ

Đó là Pháp Như Lai

[10]

Nếu ai hủy mạ ta

Kia oán ta chẳng oán

Ý ai được an vui

Oán thù được dừng nghỉ

[11]

Nếu ai quen bạn lành

Cùng đi khắp thế gian

Oán ghét không lưu nhớ

Chuyên niệm cùng ý lành

[12]

Bạn lành nếu chẳng có

Tự đi không bạn lữ

Hãy xem khắp mọi nơi

Tu thiện không tạo ác

[13]

Tu học nếu không có

Bạn tốt thiện tri thức

Giữ thiện tu một mình

Đừng cùng với kẻ ngu

[14]

Tu học siêng trì giới

Cần chi bạn đồng hành?

Như rồng thích vực sâu

Như voi thích rừng hoang

***

PHẨM 15: TƯ DUY

[1]

Quán hơi thở ra vào

Chú tâm tư duy kỹ

Thông suốt đầu đến cuối

Quán sát như Phật dạy

[2]

Đó là chiếu thế gian

Như mây tan trăng hiện

Đi đứng học tư duy

Nằm ngồi đừng quên lãng

[3]

Tỳ-kheo lập niệm này

Hiện đời và hậu thế

Thắng lợi mãi chẳng cùng

Vĩnh không đọa sanh tử

[4]

Nếu thấy thân an trụ

Sáu căn gìn giữ hộ

Tỳ-kheo luôn nhất tâm

Tự biết chứng tịch diệt

[5]

Đã có các niệm này

Tự mình luôn hành trì

Như vậy mà chẳng thể

Vĩnh không chế phục tâm

[6]

Ai tu Pháp căn bổn

Như thế vượt trần lao

Ý niệm mà khéo ngộ

Đắc định tâm an vui

[7]

Ý niệm mà khéo ngộ

Đắc định tâm an vui

Tùy thời tu các Pháp

Mới thoát sanh già chết

[8]

Tỳ-kheo ngộ ý niệm

Phải khiến niệm tương ứng

Sanh tử phiền não đoạn

Chứng đắc Đạo tịch diệt

[9]

Thường nên nghe diệu Pháp

Tự ngộ tâm ý mình

Ai giác làm thánh hiền

Sợ hãi vĩnh chẳng còn

[10]

Giác ngộ tâm tương ứng

Ngày đêm siêng tu học

Liễu giải Pháp cam lộ

Nhất định được vô lậu

[11]

Nếu ai được lợi lành

Tất đến Quy Y Phật

Cho nên ngày lẫn đêm

Nhất tâm thường niệm Phật

[12]

Nếu ai được lợi lành

Tất đến Quy Y Pháp

Cho nên ngày lẫn đêm

Nhất tâm thường niệm Pháp

[13]

Nếu ai được lợi lành

Tất đến Quy Y Tăng

Cho nên ngày lẫn đêm

Nhất tâm thường niệm Tăng

[14]

Ai khéo tự giác ngộ

Đó là đệ tử Phật

Hãy nên ngày lẫn đêm

Nhất tâm luôn niệm Phật

[15]

Ai khéo tự giác ngộ

Đó là đệ tử Phật

Hãy nên ngày lẫn đêm

Nhất tâm luôn niệm Pháp

[16]

Ai khéo tự giác ngộ

Đó là đệ tử Phật

Hãy nên ngày lẫn đêm

Nhất tâm luôn niệm Tăng

[17]

Ai khéo tự giác ngộ

Đó là đệ tử Phật

Hãy nên ngày lẫn đêm

Nhất tâm luôn niệm giới

[18]

Ai khéo tự giác ngộ

Đó là đệ tử Phật

Hãy nên ngày lẫn đêm

Nhất tâm luôn niệm thí

[19]

Ai khéo tự giác ngộ

Đó là đệ tử Phật

Hãy nên ngày lẫn đêm

Nhất tâm luôn niệm thiên

[20]

Ai khéo tự giác ngộ

Đó là đệ tử Phật

Hãy nên ngày lẫn đêm

Nhất tâm luôn niệm thân

[21]

Ai khéo tự giác ngộ

Đó là đệ tử Phật

Hãy nên ngày lẫn đêm

Nhất tâm niệm tĩnh lự

[22]

Ai khéo tự giác ngộ

Đó là đệ tử Phật

Hãy nên ngày lẫn đêm

Nhất tâm niệm không giết

[23]

Ai khéo tự giác ngộ

Đó là đệ tử Phật

Hãy nên ngày lẫn đêm

Nhất tâm niệm không trộm

[24]

Ai khéo tự giác ngộ

Đó là đệ tử Phật

Hãy nên ngày lẫn đêm

Nhất tâm luôn niệm không

[25]

Ai khéo tự giác ngộ

Đó là đệ tử Phật

Hãy nên ngày lẫn đêm

Nhất tâm niệm vô tướng

[26]

Ai khéo tự giác ngộ

Đó là đệ tử Phật

Hãy nên ngày lẫn đêm

Nhất tâm niệm vô nguyện

[27]

Ai khéo tự giác ngộ

Đó là đệ tử Phật

Hãy nên ngày lẫn đêm

Nhất tâm niệm xuất thế

[28]

Ai khéo tự giác ngộ

Đó là đệ tử Phật

Hãy nên ngày lẫn đêm

Nhất tâm niệm ý lạc

[29]

Ai khéo tự giác ngộ

Đó là đệ tử Phật

Hãy nên ngày lẫn đêm

Nhất tâm niệm tịch diệt

***

PHẨM 16: THANH TỊNH

[1]

Hãy nhớ tự tỉnh giác

Khi làm chớ hư vọng

Làm thiện tu hành an

Việc làm được chân thật

[2]

Người nên cầu phương tiện

Sẽ tự được tài bảo

Kia tự quán cũng thế

Ý nguyện liền đắc Quả

[3]

Nằm ngồi cầu phương tiện

Phát khởi tâm tinh tấn

Như thợ đúc vàng ròng

Tẩy trừ tâm cáu bẩn

Chẳng bị ám tối che

Vĩnh lìa già chết khổ

[4]

Chẳng đáng thẹn lại thẹn

Nên đáng thẹn không thẹn

Chẳng đáng sợ lại sợ

Nên đáng sợ không sợ

Kẻ đó sanh tà kiến

Khi chết đọa địa ngục

[5]

Ai trước lỡ làm ác

Sau ngừng không tái phạm

Là chiếu sáng thế gian

Như trăng lìa mây che

[6]

Ai trước lỡ làm ác

Sau ngừng không tái phạm

Dùng thiện để diệt trừ

Là chiếu sáng thế gian

[7]

Nếu ai lỡ làm ác

Tu thiện mà tiêu trừ

Thế gian do chấp ái

Thật nghĩa không hiểu rõ

[8]

Thiếu niên mà xuất gia

Cầu Phật Pháp vi diệu

Là chiếu sáng thế gian

Như trăng lìa mây che

[9]

Hiện đời không não hại

Lúc chết chẳng âu lo

Kia thấy Đạo vô úy

Lìa khổ được an vui

[10]

Hiện đời không não hại

Khi chết chẳng ưu sầu

Kia thấy Đạo vô úy

Tối thắng trong thân quyến

[11]

Đoạn trừ pháp ô trược

Chỉ tu pháp tịnh hạnh

Xả ái được thanh tịnh

Lìa bỏ việc xấu ác

[12]

Trì giới luôn thanh tịnh

Thanh tịnh trưởng căn lành

Ba nghiệp luôn thanh tịnh

Thanh tịnh gọi xuất gia

[13]

Tâm ái dục là ruộng

Tham sân si là hạt

Ai bố thí độ đời

Phước báo vô cùng tận

[14]

Ví như ruộng cằn cỗi

Sân hận càng lan xa

Cho nên lìa sân hận

Phước báo vô cùng tận

[15]

Ví như ruộng cằn cỗi

Si mê càng lan xa

Cho nên lìa si mê

Phước báo vô cùng tận

[16]

Ví như ruộng cằn cỗi

Kiêu mạn càng lan xa

Cho nên lìa kiêu mạn

Phước báo vô cùng tận

[17]

Ví như ruộng cằn cỗi

Tham dục càng lan xa

Cho nên lìa tham dục

Phước báo vô cùng tận

[18]

Ví như ruộng cằn cỗi

Yêu thương càng lan xa

Cho nên lìa yêu thương

Phước báo vô cùng tận

[19]

Sáu thức ý làm chủ

Ái nhiễm làm quyến thuộc

Vô nhiễm sẽ lìa ái

Nhiễm trước là ngu si

[20]

Xương cốt lấy làm thành

Máu thịt bao phủ lên

Sáu căn mở tung ra

Sáu giặc tung hoành khắp

[21]

Vướng duyên sẽ tăng khổ

Hãy quán các nhân duyên

Diệt trừ nhờ thánh hiền

Ngu bị ngoại trần nhiễm

***

PHẨM 17: NƯỚC DỤ

[1]

Tâm tịnh có chánh niệm

Dục lạc chẳng còn tham

Đã qua hố si mê

Như nhạn bỏ ao khô

[2]

Tâm kia đã xả bỏ

Bay lượn thăng hư không

Tu hành xuất thế gian

Phá tan chúng ma quân

[3]

Trẻ chẳng tu tịnh hạnh

Đến già không tích của

Si mê ham say ngủ

Lười biếng chẳng làm lành

[4]

Trẻ chẳng tu tịnh hạnh

Đến già không tích của

Như hạc ở ao khô

Cố giữ có ích gì?

[5]

Chớ khinh việc ác nhỏ

Cho rằng không tai họa

Giọt nước tuy cỏn con

Lâu dần cũng đầy thùng

Tội ác đầy rẫy khắp

Từ nhỏ tích tụ thành

[6]

Chớ khinh việc thiện nhỏ

Cho rằng không phước báo

Giọt nước tuy cỏn con

Lâu dần cũng đầy thùng

Phước lành đầy rẫy khắp

Từ nhỏ tích tụ thành

[7]

Ví như người qua sông

Thuyền bè buộc kiên cố

Kia qua thật chẳng qua

Thông tuệ mới qua bờ

[8]

Phật Thế Tôn đã qua

Tịnh giả qua bờ kia

Tỳ-kheo vào dục sâu

Thanh Văn buộc chặt bè

[9]

Suối này có lợi gì?

Nước luôn có tràn khắp

Nhổ ái trừ gốc rễ

Lại muốn hy vọng gì?

[10]

Thuyền phu lèo lái thuyền

Thợ cung chỉnh góc độ

Thợ mộc gọt đẽo gỗ

Bậc trí khéo điều thân

[11]

Ví như dòng suối sâu

Trong ngoài rất trong suốt

Nghe Pháp được thanh tịnh

Bậc trí sanh hoan hỷ

[12]

Ví như dòng suối sâu

Trong ngoài rất trong suốt

Bậc trí nghe diệu Pháp

Hoan hỷ vô cùng tận

[13]

Lòng nhẫn như đại địa

Bất động như hư không

Nghe Pháp dụ kim cang

Đắc Đạo thoát luân hồi

***

PHẨM 18: HƯƠNG HOA

[1]

Ai khéo lựa nơi xứ

Lìa đường ác sanh thiên?

Ai khéo giảng Pháp nghĩa

Như khéo hái hoa xinh?

[2]

Học nhân khéo lựa nơi

Lìa đường ác sanh thiên

Khéo giảng diệu Pháp nghĩa

Khéo hái hoa công đức

[3]

Hủy rừng chặt sạch cây

Bởi rừng sanh sợ hãi

Khi rừng đã diệt rồi

Tỳ-kheo đắc tịch diệt

[4]

Đốn rừng chẳng bứng rễ

Bởi rừng sanh sợ hãi

Một tí mà chưa đoạn

Khiến ý sanh buộc ràng

[5]

Đốn rừng chẳng bứng rễ

Bởi rừng sanh sợ hãi

Tâm siết rất khó lìa

Như nghé thương luyến mẹ

[6]

Hãy tự lìa thương luyến

Khô như ao sen thu

Tâm lặng thọ chánh giáo

Phật nói tịch diệt vui

[7]

Ví như hoa khả ý

Sắc đẹp mà chẳng thơm

Lời hoa mỹ cũng thế

Không có lợi ích gì

[8]

Ví như hoa khả ý

Sắc đẹp lại ngát thơm

Lời dịu êm cũng thế

Tất được phước lợi lành

[9]

Ví như ong hút mật

Không tổn hoa sắc hương

Chỉ lấy vị rồi đi

Như Tỳ-kheo vào làng

[10]

Đừng phạm làm điều ác

Chớ nhìn việc không nên

Chỉ xem thân nghiệp mình

Là chánh hay chẳng chánh

[11]

Ví như ở mương ruộng

Gần cạnh nơi đại lộ

Trong đó mọc hoa sen

Thơm khiết rất đáng yêu

[12]

Có sanh ắt phải chết

Phàm phu ưa nơi đó

Bậc trí quyết thoát ra

Đó là đệ tử Phật

[13]

Lấy nhiều hoa xinh đẹp

Kết thành vòng trang sức

Ai rộng tích thiện căn

Đời sau sanh chốn lành

[14]

Như hoa lài diệu hoa

Thanh tịnh như hoa sen

Nếu trừ tham sân si

Tỳ-kheo tịnh ngát thơm

[15]

Như người hái hoa xinh

Chuyên ý không tán loạn

Do ngủ bị nước trôi

Thoáng chốc tử thần dắt

[16]

Như người hái hoa xinh

Chuyên ý không tán loạn

Ý dục không biết chán

Luôn bị khổ vây khốn

[17]

Như người hái hoa xinh

Chuyên ý không tán loạn

Chưa được chân tài bảo

Mãi bị khổ vây khốn

[18]

Nếu chẳng thấy tử thần

Tuệ chiếu như tịnh hoa

Tỳ-kheo qua bờ kia

Như rắn lột thay da

[19]

Nếu đoạn tham sân si

Như bỏ rễ hoa độc

Tỳ-kheo qua bờ kia

Như rắn lột thay da

[20]

Tham dục nếu đoạn trừ

Như hoa nổi trên nước

Tỳ-kheo qua bờ kia

Như rắn lột thay da

[21]

Sân hận nếu đoạn trừ

Như hoa nổi trên nước

Tỳ-kheo qua bờ kia

Như rắn lột thay da

[22]

Si mê nếu đoạn trừ

Như hoa nổi trên nước

Tỳ-kheo qua bờ kia

Như rắn lột thay da

[23]

Như người kết vòng hoa

Ý lạc tham vô bờ

Hiện đời chẳng trừ độc

Ba căn luôn siết trói

[24]

Quán thân như sành gốm

Huyễn hóa như ngựa hoang

Chặt đứt nụ hoa ma

Không đọa vòng sanh tử

[25]

Thấy thân như bọt nước

Biết đó là huyễn hóa

Chặt đứt nụ hoa ma

Không đọa vòng sanh tử

[26]

Ngã mạn nếu đoạn trừ

Như hoa nổi trên nước

Tỳ-kheo qua bờ kia

Như rắn lột thay da

[27]

Nghi ngờ nếu đoạn trừ

Như hoa nổi trên nước

Tỳ-kheo qua bờ kia

Như rắn lột thay da

[28]

Ái dục nếu đoạn trừ

Như hoa nổi trên nước

Tỳ-kheo qua bờ kia

Như rắn lột thay da

[29]

Phiền não nếu chẳng có

Tất được quả báo thiện

Tỳ-kheo qua bờ kia

Như rắn lột thay da

***

PHẨM 19: NGỰA DỤ

[1]

Ví như cưỡi ngựa thuần

Tùy ý đến nơi muốn

Tín giới và tinh tấn

Định tuệ sẽ đầy đủ

[2]

Đắc Pháp Đệ Nhất Nghĩa

Lợi ích vô cùng tận

Nhất tâm hành hòa nhẫn

Thoát miễn khổ luân hồi

[3]

Nhẫn hòa tâm sẽ định

Khéo đoạn các khổ não

Từ đó nhập thiền định

Như ngựa đã thuần phục

[4]

Đoạn sân được vô lậu

Như ngựa đã thuần phục

Bỏ ác đến bình thản

Sau thọ vui cõi trời

[5]

Tinh tấn giữa buông lung

Giác ngộ giữa ngủ say

Như ngựa đã thuần phục

Bỏ ác làm thánh hiền

[6]

Nếu ai biết hổ thẹn

Trí tuệ sẽ thành tựu

Đó là cầu hướng thượng

Ví như cưỡi ngựa thuần

[7]

Như ngựa nếu thuần phục

Vua mới có thể cưỡi

Khéo điều làm hiền nhân

Mới được lời thành tín

[8]

Dẫu ai giỏi huấn luyện

Như khéo huấn luyện ngựa

Lại khéo huấn luyện voi

Đâu bằng điều phục mình

[9]

Kẻ kia chẳng thể chở

Lại cũng chẳng thể đến

Chỉ ai tự điều phục

Mới đến nơi an lành

[10]

Kẻ kia chẳng thể chở

Lại cũng chẳng thể đến

Chỉ ai tự điều phục

Mới diệt mọi ách khổ

[11]

Kẻ kia chẳng thể chở

Lại cũng chẳng thể đến

Chỉ ai tự điều phục

Mới đến Đạo tịch diệt

[12]

Hãy luôn tự điều phục

Cũng như điều ngựa hoang

Ai khéo tự cấm chế

Độ thoát mọi khổ não

[13]

Như ngựa cho vua cưỡi

Nơi kia sanh hy hữu

Tỳ-kheo khéo điều phục

Giải thoát mọi khổ ách

[14]

Chỉ ai tự điều phục

Thiện ý như ngựa thuần

Cũng như voi chúa lớn

Tự điều là tối thượng

[15]

Như vua cưỡi ngựa khôn

Hiếm có ở trong nước

Tỳ-kheo khéo điều phục

Khéo đoạn siết trói buộc

[16]

Chỉ ai tự điều phục

Thiện này không gì hơn

Cũng như voi chúa hiền

Ý niệm qua bờ kia

[17]

Tự làm, tự hộ vệ

Tự quy, cầu tự độ

Cho nên hãy cẩn thận

Như buôn bán ngựa khôn

***

PHẨM 20: SÂN HẬN

[1]

Trừ sân lìa ngã mạn

Lánh xa các phiền não

Chẳng nhiễm nơi danh sắc

Oan gia chẳng kết giao

[2]

Sân đoạn nằm ngủ yên

Khuể diệt không ưu sầu

Phẫn nộ là căn độc

Trừ độc sanh cam lộ

Hiền thánh khéo trừ sạch

[3]

Sân hận lòng ai khởi

Làm các nghiệp chẳng lành

Nếu sau sân được trừ

Trí tuệ dần dần tăng

[4]

Chẳng thẹn chẳng xấu hổ

Lại ưa khởi sân hận

Bị sân siết trói buộc

Như tối mất đèn sáng

[5]

Lực kia chẳng phải lực

Ai lấy sân làm lực

Sân là pháp mục nát

Chẳng biết lành được khen

[6]

Phẫn nộ gần binh đao

Nhu hòa gần an tường

Hạnh nhẫn là tối thượng

Thế nên phải luôn nhẫn

[7]

Phẫn nộ người khinh chê

Ai sân nên học nhẫn

Hạnh nhẫn là tối thượng

Thế nên phải luôn nhẫn

[8]

Chẳng kể ta hay người

Phải sợ tham sân si

Nếu biết họ khởi ác

Tâm ta nên diệt trước

[9]

Lợi mình và lợi người

Vì họ ta khuyên bảo

Nếu biết họ khởi ác

Tâm ta nên diệt trước

[10]

Lợi mình và lợi người

Vì họ ta khuyên bảo

Ngu cho ta vô lực

Quán pháp cũng như thế

[11]

Trí nhẫn thắng ngu si

Kẻ ngu nói lời ác

Muốn luôn chiến thắng họ

Chỉ nên giữ im lặng

[12]

Luôn học lời bậc trí

Không cùng kẻ ngu học

Khéo nhẫn lời cấu trược

Mới gọi nhẫn cao nhất

[13]

Ai sân không nên nói

Chỗ đông hay vắng người

Ai hận khởi lửa sân

Mãi không tự thức tỉnh

[14]

Nói thật chẳng sân hận

Kẻ xin nhớ bố thí

Ba nghiệp có định xứ

Tự nhiên xứ thiên cung

[15]

Ý dừng sao có sân?

Tự kiểm dưỡng tuệ mạng

Đẳng trí định giải thoát

Biết đã chẳng còn sân

[16]

Những ai mà làm ác

Phẫn nộ khởi sanh oán

Nếu sân mà chẳng khởi

Tức là chiến thắng họ

[17]

Nhẫn nhục thắng sân hận

Thiện đức thắng tà ác

Bậc trí khéo bố thí

Chí thành thắng lừa dối

[18]

Không sân cũng không hại

Hằng nhớ hạnh chân thật

Kẻ ngu tự khởi sân

Oán thù luôn còn mãi

[19]

Sân hận tự kiềm chế

Như dừng xe chạy nhanh

Là người lái xe giỏi

Bỏ tối tiến vào sáng

*

Sa-môn, Chánh Đạo, với Lợi Dưỡng

Oán Hận, Tư Duy, và Thanh Tịnh

Nước Dụ, Hương Hoa, cùng Ngựa Dụ

Cộng chung Sân Hận là mười phẩm

***

PHẨM 21: NHƯ LAI

[1]

Tự thành Tối Chánh Giác

Không nhiễm tất cả pháp

Vô úy Nhất Thiết Trí

Tự ngộ không thầy dạy

[2]

Tự thành Tối Chánh Giác

Không nhiễm pháp thế gian

Vô úy Nhất Thiết Trí

Tự ngộ không thầy dạy

[3]

Thiện Thệ không ai hơn

Thị hiện thành Chánh Đạo

Như Lai Thiên Nhân Tôn

Trí lực đều viên mãn

[4]

Ta là Phật Thế Tôn

Lậu tận đoạn tuyệt dâm

Chư thiên cùng nhân thế

Tất cả đều quy kính

[5]

Tự ngộ không thầy dạy

Một mình không bạn lữ

Nhất tâm tu Chánh Pháp

Phật Đạo tự nhiên thông

[6]

Tự mình thắng phiền não

Thế gian chẳng ai hơn

Thông suốt trí vô ngại

Dẫn kẻ mê vào Đạo

[7]

Nay đến thành Lộc Dã

Muốn đánh trống cam lộ

Sẽ chuyển diệu Pháp luân

Mà chưa ai từng chuyển

[8]

Người trí không cùng ngu

Tùy duyên mà hóa độ

Giảng Đạo tịnh vô cấu

Tịch diệt không gì hơn

[9]

Dũng mãnh sư tử hống

Như Lai giảng Chánh Pháp

Pháp thuyết và nghĩa thuyết

Bậc giác mãi an vui

[10]

Dũng mãnh tâm chuyên chú

Xuất gia ngày đêm tu

Chư thiên thường hộ vệ

Chư Phật ngợi tán dương

[11]

Chư thiên và thế gian

Tán thán Chánh Đẳng Giác

Mau tu mà tự giác

Tối hậu lìa bào thai

[12]

Chư Phật ở quá khứ

Cùng với ở vị lai

Hiện tại Chánh Đẳng Giác

Diệt trừ khổ chúng sanh

[13]

Một lòng tôn trọng Pháp

Đã kính ai đang kính

Nếu ai sẽ cung kính

Đó là Phật Pháp yếu

[14]

Nếu muốn tự cầu Pháp

Chánh thân tối đệ nhất

Kính tin nơi Chánh Pháp

Tư duy Kinh giới Phật

[15]

Những ai không tin Phật

Họ như kẻ mù lòa

Sẽ đọa ba đường ác

Ví như có thương gia

Gặp phải quỷ bạo ác

[16]

Thuyền trưởng khéo lái thuyền

Tinh tấn làm cầu nối

Người bị dòng tộc vây

Ai thoát là trượng phu

[17]

Như Lai không ai bằng

Ái tận không vết tích

Giải thoát tâm vô lậu

Ân tuệ trời và người

[18]

Tư duy nhị quán hành

Khéo quán nhị nhàn tĩnh

Trừ tối hơn thần tiên

Khéo chứng được tự tại

[19]

Như người đứng đỉnh núi

Thấy khắp người trong thôn

Quán sát Pháp như vậy

Ví như lên lầu cao

[20]

Nếu ai luôn quán sát

Phiễn não mãi chẳng sanh

Rưới mưa Pháp cam lộ

Liên tục chẳng tận cùng

***

PHẨM 22: ĐA VĂN

[1]

Đa văn khéo hành thiện

Làm lành chẳng phiền não

Tu hành diệt nghiệp chướng

Đắc diệu Quả Sa-môn

[2]

Ngu mê chẳng hay biết

Khéo hành Pháp bất tử

Khéo giải ai biết Pháp

Bệnh trừ như lá chuối

[3]

Ví như nhà che kín

Tói om chẳng thấy gì

Tuy có đủ màu sắc

Có mắt nhưng không thấy

[4]

Ví như có một người

Tài trí với học rộng

Chẳng nghe tất chẳng biết

Pháp lành và pháp ác

[5]

Ví như cầm đuốc sáng

Tất thấy mọi sắc tướng

Nghe rồi khéo biết rõ

Hướng đi của thiện ác

[6]

Tuy xưng là đa văn

Giới cấm không đầy đủ

Bị pháp luật truy nã

Tu học có khiếm khuyết

[7]

Hành giả kém hiểu biết

Dẫu giới trì đầy đủ

Cũng được pháp luật khen

Nhưng tu học có khuyết

[8]

Tu học kém hiểu biết

Trì giới không trọn vẹn

Hiện đời cùng vị lai

Thọ khổ bổn nguyện tan

[9]

Đa văn vững tu hành

Trì Pháp làm bức tường

Tinh tấn hủy khó leo

Từ đó giới tuệ thành

[10]

Đa văn khéo phụng Pháp

Trí tuệ luôn định ý

Như vàng sông Thắng Kim

Ai nào có thể chê

[11]

Tài trí là đa văn

Trì giới tất đầy đủ

Cả hai được ngợi khen

Tu học được lậu tận

[12]

Đa văn như gương báu

Soi pháp không thừa sót

Soi mình và soi người

Cả hai sanh hoan hỷ

[13]

Đa văn như anh lạc

Trang nghiêm nơi thân mình

Hữu tình sanh hoan hỷ

Yêu mến vô cùng tận

[14]

Những ai tự ca mình

Ngợi khen nói danh đức

Đó đều vì tham dục

Nhưng mình chẳng hay biết

[15]

Nghe Pháp biết Kinh giới

Trừ nghi thấy chân lý

Do nghe lìa pháp ác

Đi đến nơi bất tử

[16]

Bên trong không ai biết

Bên ngoài không ai thấy

Trong chẳng thấy kết quả

Liền theo tiếng mà trụ

[17]

Bên trong đã biết rõ

Bên ngoài không ai thấy

Cả hai đều đã thành

Liền theo tiếng mà trụ

[18]

Bên trong đã biết rõ

Bên ngoài cũng thấy suốt

Người kia có trí tuệ

Chẳng theo tiếng mà trụ

[19]

Thức của tai nghe nhiều

Thức của mắt thấy nhiều

Thấy nghe chẳng kiên cố

Không tin nơi nghĩa lý

[20]

Trí sâu khéo thuyết lành

Nghe biết định ý lành

Kia chẳng dùng trí định

Mau thành kẻ buông lung

[21]

Hiền thánh yêu thích Pháp

Việc làm lời tương ứng

Dùng nhẫn tư duy không

Tâm ý tất kiên cố

***

PHẨM 23: TỰ MÌNH

[1]

Luôn nói lời tốt lành

Sa-môn khi đứng ngồi

Nhất tâm tu định ý

Lòng dục cầu ngừng nghỉ

[2]

Bất luận đi nằm ngồi

Một mình không buông lung

Hãy tự hàng phục tâm

Lòng vui chốn núi rừng

[3]

Ngàn ngàn vạn quân địch

Một người thắng tất cả

Chẳng bằng tự hàng tâm

Đó là thắng cao nhất

[4]

Thắng mình là tối thượng

Như tâm chúng sanh kia

Tự hàng làm Đại Sĩ

Tu hành sẽ viên thành

[5]

Chẳng trời tầm hương thần

Chẳng ma hay Phạm thiên

Là cao quý tối thắng

Bằng trí tuệ Tỳ-kheo

[6]

Trước hãy tự chân chánh

Rồi sau dạy người khác

Nếu ai tự chân chánh

Mới gọi là thượng nhân

[7]

Trước hãy tự chân chánh

Rồi sau dạy người khác

Nếu ai tự chân chánh

Chẳng mạo nhận bậc trí

[8]

Hãy tự mình tu chứng

Tùy duyên dạy bảo người

Tự mình đã điều phục

Mới có thể dạy người

[9]

Hãy luôn tự tu chứng

Khiến người sanh tín giải

Tự ta tâm chuyên nhất

Tu học của bậc trí

[10]

Vì mình hoặc vì người

Phần nhiều chẳng thành tựu

Nếu bậc Hữu Học kia

Chân chánh rồi dạy người

[11]

Thân còn Đạo sẽ còn

Pháp ác sao dung chứa?

Tự mình được điều phục

Bậc trí nói nghĩa này

[12]

Tự tâm mình làm thầy

Không theo người làm thầy

Ai tự mình làm thầy

Có được chân trí tuệ

[13]

Tự tâm mình làm thầy

Không nương người làm thầy

Ai tự mình làm thầy

Có được lợi lạc lành

[14]

Tự tâm mình làm thầy

Không nương người làm thầy

Ai tự mình làm thầy

Trí tuệ thầy trời người

[15]

Tự tâm mình làm thầy

Không nương người làm thầy

Ai tự mình làm thầy

Sống lâu hưởng phước trời

[16]

Tự tâm mình làm thầy

Không nương người làm thầy

Ai tự mình làm thầy

Tối thắng trong thân tộc

[17]

Tự tâm mình làm thầy

Không nương người làm thầy

Ai tự mình làm thầy

Không sầu giữa não phiền

[18]

Tự tâm mình làm thầy

Không nương người làm thầy

Ai tự mình làm thầy

Đoạn trừ mọi trói buộc

[19]

Tự tâm mình làm thầy

Không nương người làm thầy

Ai tự mình làm thầy

Phá tan mọi đường ác

[20]

Tự tâm mình làm thầy

Không nương người làm thầy

Ai tự mình làm thầy

Luôn làm bậc chân sư

[21]

Tự tâm mình làm thầy

Không nương người làm thầy

Ai tự mình làm thầy

Giải thoát mọi khổ đau

[22]

Tự tâm mình làm thầy

Không nương người làm thầy

Ai tự mình làm thầy

Mau chứng Đạo tịch diệt

***

PHẨM 24: QUẢNG THUYẾT

[1]

Dẫu tụng trăm bài kệ

Chẳng hiểu có ích gì?

Thông suốt chỉ một câu

Nghe rồi sẽ đắc Đạo

[2]

Dẫu tụng cả ngàn kệ

Chẳng hiểu có ích gì?

Chẳng bằng hiểu một câu

Nghe rồi ý tịch nhiên

[3]

Dẫu hiểu cả ngàn kệ

Chẳng hành có ích gì?

Chẳng bằng trì một câu

Tu hành mới đắc Đạo

[4]

Dẫu ai sống trăm tuổi

Hủy giới ý bất định

Chẳng bằng sống một ngày

Cúng dường người trì giới

[5]

Dẫu ai sống trăm tuổi

Lười biếng không tinh tấn

Chẳng bằng sống một ngày

Dũng mãnh hành tinh tấn

[6]

Dẫu ai sống trăm tuổi

Không biết pháp sanh diệt

Chẳng bằng sống một ngày

Hiểu rõ pháp sanh diệt

[7]

Dẫu ai sống trăm tuổi

Không biết việc thành bại

Chẳng bằng sống một ngày

Thấy nhân biết được quả

[8]

Dẫu ai sống trăm tuổi

Không thấy Đạo vô lậu

Chẳng bằng sống một ngày

Thấy được Đạo vô lậu

[9]

Dẫu ai sống trăm tuổi

Không thấy Đạo vô động

Chẳng bằng sống một ngày

Thấy được Đạo vô động

[10]

Dẫu ai sống trăm tuổi

Không thấy Đạo vi diệu

Chẳng bằng sống một ngày

Thấy được Đạo vi diệu

[11]

Dẫu ai sống trăm tuổi

Không thấy Đạo vô sanh

Chẳng bằng sống một ngày

Thấy được Đạo vô sanh

[12]

Dẫu ai sống trăm tuổi

Không thấy Đạo vô tác

Chẳng bằng sống một ngày

Thấy được Đạo vô tác

[13]

Dẫu ai sống trăm tuổi

Không thấy Đạo tối thượng

Chẳng bằng sống một ngày

Thấy được Đạo tối thượng

[14]

Dẫu ai sống trăm tuổi

Không thấy Đạo tịch diệt

Chẳng bằng sống một ngày

Thấy được Đạo tịch diệt

[15]

Dẫu ai sống trăm tuổi

Không thấy Đạo cam lộ

Chẳng bằng sống một ngày

Uống được Đạo cam lộ

[16]

Dẫu ai sống trăm tuổi

Không thấy Đạo vô cấu

Chẳng bằng sống một ngày

Thấy được Đạo vô cấu

[17]

Dẫu ai sống trăm tuổi

Không thấy Đạo lìa cấu

Chẳng bằng sống một ngày

Lìa cấu được giải thoát

[18]

Dẫu ai sống trăm tuổi

Núi rừng thờ thần lửa

Chẳng bằng trong khoảnh khắc

Quán thân mà tu hành

[19]

Dẫu ai sống trăm tuổi

Núi rừng thờ thần lửa

Chẳng bằng trong khoảnh khắc

Chánh kiến được giải thoát

[20]

Tháng này đến tháng khác

Kẻ ngu dùng ẩm thực

Kẻ kia chẳng tin Phật

Mười sáu chẳng được một

[21]

Nếu ai cầu miếu thần

Nhiều năm mong phước báo

Phước kia trong bốn phần

Một phần cũng chưa có

[22]

Tháng này đến tháng khác

Kẻ ngu dùng ẩm thực

Chẳng sanh tâm từ mẫn

Mười sáu chẳng được một

[23]

Tháng này đến tháng khác

Kẻ ngu dùng ẩm thực

Kẻ kia chẳng biết Pháp

Mười sáu chẳng được một

[24]

Tháng này đến tháng khác

Luôn đến dự Pháp hội

Kẻ kia chẳng tin Phật

Mười sáu chẳng được một

[25]

Tháng này đến tháng khác

Luôn đến dự Pháp hội

Kẻ kia chẳng tin Pháp

Mười sáu chẳng được một

[26]

Tháng này đến tháng khác

Luôn đến dự Pháp hội

Kẻ kia chẳng tin Tăng

Mười sáu chẳng được một

[27]

Mỗi tháng tới miếu đền

Bố thí luôn bình đẳng

Tâm kia không từ mẫn

Mười sáu chẳng được một

[28]

Mỗi tháng tới miếu đền

Bố thí luôn bình đẳng

Sâu bọ, họ chẳng thương

Mười sáu chẳng được một

[29]

Mỗi tháng tới miếu đền

Bố thí luôn bình đẳng

Nếu tâm không từ bi

Mười sáu chẳng được một

[30]

Mỗi tháng tới miếu đền

Bố thí luôn bình đẳng

Tâm kia ôm oán hận

Mười sáu chẳng được một

[31]

Mỗi tháng tới miếu đền

Bố thí luôn bình đẳng

Không thấy Pháp trạch diệt

Mười sáu chẳng được một

[32]

Mỗi tháng tới miếu đền

Suốt đời không thôi nghỉ

Đâu bằng trong thoáng chốc

Nhất tâm niệm Chánh Pháp

Một niệm phước của Đạo

Hơn kẻ thờ trọn đời

[33]

Dẫu trọn cả trăm năm

Phụng thờ miếu thần lửa

Chẳng bằng trong khoảnh khắc

Cúng dường Phật Pháp Tăng

Phước đức một lần tu

Hơn kẻ thờ trăm năm

***

PHẨM 25: THIỆN HỮU

[1]

Bất tín ôm ganh ghét

Kẻ kia ưa tranh đấu

Bậc trí bỏ hiềm oán

Bầy ngu cho là vui

[2]

Tín tâm chẳng ganh ghét

Tinh tấn tín đa văn

Bậc trí luôn kính trọng

Hiền thánh gọi là vui

[3]

Không gần kẻ xấu ác

Không đến nơi phi pháp

Thân cận Thiện Tri Thức

Luôn đến nơi Chánh Pháp

[4]

Đi đường nhớ cân nhắc

Trì giới bậc đa văn

Nghĩ suy vô lượng cảnh

Nghe lời dạy hay kia

Mọi việc biết rõ ràng

[5]

Gần ác tự đắm chìm

Tu thiện được tiếng thơm

Thánh hiền luôn kỳ diệu

Do bởi thân chân chánh

[6]

Người thiện mãi làm lành

Do bởi gần thiện hữu

Trí tuệ là tối thượng

Trì giới vĩnh tịch diệt

[7]

Như cá tụ tanh hôi

Kẻ tham tranh giành lấy

Ý nhiễm chẳng biết uế

Ác tập cũng như thế

[8]

Hương mộc lá cây hoắc

Chúng sanh đi đến bứt

Lá hương tỏa lan xa

Làm thiện cũng như thế

[9]

Gần gũi kẻ xấu ác

Nghiệp tội ngày càng tăng

Như heo sống dơ dáy

Dơ mình lẫn dơ người

[10]

Tự mình chẳng làm ác

Gần gũi kẻ làm ác

Sẽ bị người chê cười

Tiếng ác ngày càng tăng

[11]

Huân tập thành bản tánh

Biết ác mà gần gũi

Tên độc ghim trong đó

Khiến người bị nhiễm ô

Trượng phu khéo diệt trừ

Bỏ ác chẳng làm bạn

[12]

Cho nên biết quả báo

Người trí tất phân biệt

Điều ác chớ huân tập

Mà nên gần thánh hiền

Tỳ-kheo tu hành Đạo

Chịu khổ sạch các lậu

[13]

Kẻ ngu dẫu suốt đời

Hầu cận bậc minh trí

Chân Pháp cũng chẳng biết

Như vá múc đồ ăn

[14]

Bậc trí chỉ một thoáng

Hầu cận hiền thánh nhân

Chân Pháp biết rõ thông

Ví như lưỡi nếm vị

[15]

Người trí với một câu

Diễn giải vô lượng nghĩa

Kẻ ngu tụng ngàn câu

Không hiểu nghĩa câu nào

[16]

Thành tựu nghĩa một câu

Người trí thích tu học

Kẻ ngu ưa xa lánh

Lời thật của Phật dạy

[17]

Có trí thắng oán ghét

Chẳng theo nghĩa thân tình

Kẻ ngủ theo phi pháp

Tiến dần vào địa ngục

[18]

Kẻ ngu cho mình ngu

Nên biết có trí tuệ

Kẻ ngu cho mình giỏi

Đó là quá sức ngu

[19]

Nếu lại khen kẻ ngu

Người trí lại hủy báng

Hủy trí như có thắng

Khen ngu chẳng phải thượng

[20]

Chớ nghe kẻ ngu nói

Cũng đừng sống với ngu

Cùng ngu chịu tai nạn

Ví như đồng chỗ oán

Hãy lựa nơi chung sống

Như gặp lại người thân

[21]

Cho nên kính đa văn

Cùng với ai trì giới

Tôn quý trong hàng người

Như trăng giữa vì sao

***

PHẨM 26: TỊCH DIỆT

[1]

Như rùa thu ẩn mình

Tỳ-kheo nhiếp ý tưởng

Không nương không hại người

Tịch diệt không lời nói

[2]

Nhẫn nhục là đệ nhất

Tịch diệt là tối thượng

Chẳng ôm lòng phiền não

Vô hại làm Sa-môn

[3]

Chớ nói lời thô ác

Lời nói hãy biện tài

Kém hiểu, khó luận bàn

Trái lại kia khuất phục

[4]

Luôn tự khởi phiền não

Như bình vỡ nát kia

Sanh tử luôn lưu chuyển

Mãi chìm chẳng thoát ra

[5]

Nếu không khởi phiền não

Như bình còn nguyên vẹn

Như thế đến tịch diệt

Trần cấu mãi không che

[6]

Không bệnh là lợi nhất

Biết đủ là giàu nhất

Cốt nhục là thân nhất

Tịch diệt là vui nhất

[7]

Đói khát là hoạn nhất

Các hành là khổ nhất

Ai biết như thật ấy

Tịch diệt an vui nhất

[8]

Lời Phật vi diệu thay

Lưu truyền không cùng tận

Truyền bá khắp thế gian

Không bao giờ lỗi thời

[9]

Đức Phật không ai bằng

Thuyết giảng lời chân thiện

Thân bị khổ bức bách

Khổ nào bằng đói khát?

[10]

Ít ai đến chốn lành

Phần nhiều đến nẻo ác

Ai biết như thật ấy

Hãy mau cầu tịch diệt

[11]

Do duyên sanh chốn lành

Do duyên sanh nẻo ác

Do duyên đắc tịch diệt

Như thế đều bởi duyên

[12]

Nai sống nơi hoang dã

Chim bay giữa bầu trời

Vạn pháp do nhân duyên

Đạo nhân về tịch diệt

[13]

Không dùng tâm lười biếng

Khiếp nhược mà đến được

Muốn cầu Đạo tịch diệt

Đốt cháy mọi trói buộc

[14]

Tỳ-kheo chèo chiếc thuyền

Thuyền trống lướt nhẹ nhàng

Diệt trừ tham sân si

Rồi sẽ đến tịch diệt

[15]

Ngã, có, vốn là không

Xưa có ngã, nay không

Chẳng không cũng chẳng có

Như nay chẳng thể được

[16]

Chân Đế rất khó thấy

Khéo quán mà phân biệt

Thấu rõ gốc ái dục

Khổ đau sẽ diệt trừ

[17]

Đoạn ái trừ dục vọng

Sông khô chẳng còn chảy

Khéo rõ gốc ái dục

Khổ đau sẽ diệt trừ

[18]

Không thân, tưởng diệt trừ

Thống khổ được mát mẻ

Các hành vĩnh dừng nghỉ

Thức tưởng chẳng còn sanh

Ai biết như thật ấy

Khổ đau sẽ diệt trừ

[19]

Ở nơi vắng sẽ tĩnh

Chớ gần lạc hữu lậu

Vô động được khinh an

Tĩnh mới được tịch diệt

[20]

Cũng không do đến đi

Đến đi tuyệt sanh diệt

Già chết phiền não trừ

Đoạn khổ được tịch diệt

[21]

Ta đã không trở lại

Chẳng đi cũng chẳng đến

Chẳng chết cũng chẳng sanh

Đó là cảnh tịch diệt

[22]

Biết gốc ngọn của sanh

Hữu vi biết vô vi

Siết trói bởi sanh tử

Ai siết khó chế phục

[23]

Như thế thân bốn đại

Năm uẩn khổ não tập

An trụ quán thật khổ

Dứt khổ chứng tịch diệt

[24]

Các pháp chẳng đến đi

Đến đi luôn sanh diệt

Già bệnh chết đổi dời

Vô lậu đắc tịch diệt

[25]

Tỳ-kheo! Hễ có sanh

Tất sẽ có tạo tác

Vô sanh không còn hữu

Vô tác không chỗ hành

[26]

Tỳ-kheo! Ta đã biết

Chẳng còn vào các Xứ

Không, Thức Vô Biên Xứ

Hay Vô Sở Hữu Xứ

[27]

Không vào Phi Phi Tưởng

Không đời này đời sau

Cũng không nhật nguyệt tưởng

Không đến cũng không đi

[28]

Do ăn nhân duyên sanh

Do ăn có vui buồn

Việc ấy ai trừ diệt

Các khổ sẽ tận trừ

[29]

Không ăn mạng khó sống

Ai mà chẳng cần ăn?

Người xem ăn trên hết

Sau đó mới đến Đạo

[30]

Đất đai và nước lửa

Bấy giờ gió chẳng thổi

Lửa sáng không chiếu soi

Cũng không thấy cảnh vật

[31]

Chẳng trăng chẳng chiếu sáng

Chẳng trời chẳng chiếu soi

Ai quán sát tường tận

Mới đắc Đạo tịch diệt

[32]

Đoan chánh buông xả sắc

Thoát khỏi mọi khổ ách

Chẳng sắc chẳng vô sắc

Thoát khỏi đệ nhất khổ

[33]

Cứu cánh chẳng sợ hãi

Tự tại chẳng hoài nghi

Chưa đoạn gai ái dục

Sao biết thân là hoạn?

[34]

Gọi là bậc cứu cánh

Tịch diệt là đệ nhất

Đoạn sạch mọi chấp trước

Văn cú chẳng sai nhầm

[35]

Phàm phu chẳng tư duy

Bậc trí xả các hành

Tâm tự tư duy hành

Như ra khỏi vỏ trứng

[36]

Pháp thí thắng mọi thí

Pháp lạc thắng mọi lạc

Nhẫn lực thắng mọi lực

Ái tận hết khổ đau

***

PHẨM 27: QUÁN SÁT

[1]

Khéo quán lỗi của mình

Lỗi mình chẳng lộ ra

Lỗi người rất dễ thấy

Như bụi bay lơ lửng

[2]

Nếu mình xưng không lỗi

Tội phước đều cùng đến

Chỉ thấy lỗi của người

Luôn ôm lòng nguy hại

[3]

Biết xấu hổ sống lâu

Sao dùng tham dắt trói?

Lực sĩ chẳng sợ gì

Phàm phu mạng giảm ngắn

[4]

Biết thẹn nhận cúng dường

Luôn cầu hạnh thanh tịnh

Uy nghi chẳng khiếm khuyết

Hãy quán chân tịnh thọ

[5]

Mù mịt trùm thế gian

Mắt trí rất hiếm hoi

Bầy chim sa vào lưới

Sanh thiên có mấy ai

[6]

Quán thế pháp suy hao

Chỉ thấy sắc biến đổi

Kẻ ngu tự trói buộc

Bị ám siết bủa vây

Cũng không thấy các hành

Huống nữa không chỗ có

[7]

Chúng sanh đều có ngã

Vì kia mà sanh hoạn

Mỗi người chẳng thấy nhau

Không thấy gai tà kiến

[8]

Quán gai nhân duyên này

Chúng sanh nhiều nhiễm trước

Mình tạo chẳng phải người

Kia tạo chẳng phải ta

[9]

Chúng sanh bị lười siết

Nhiễm trước nơi kiêu mạn

Mê muội bởi cái thấy

Chẳng thoát sanh tử khổ

[10]

Đã được và sẽ được

Cả hai thọ trần cấu

Tập là gốc của bệnh

Cùng hiểu các điều học

[11]

Quán các bậc trì giới

Người tịnh hạnh thanh tịnh

Hãy nhìn kẻ bệnh gầy

Sẽ đến nơi vô vi

[12]

Hãy quán bọt trên nước

Cũng quán như ngựa hoang

Như thế chẳng quán thân

Cũng không thấy chết đến

[13]

Hãy quán bọt trên nước

Cũng quán như ngựa hoang

Như thế chẳng quán đời

Cũng không thấy tử thần

[14]

Như vậy hãy quán thân

Như xe đẹp của vua

Kẻ ngu bị nhiễm trước

Khéo cầu lìa xa kia

[15]

Như vậy hãy quán thân

Như xe đẹp của vua

Kẻ ngu bị nhiễm trước

Người trí hãy lìa xa

[16]

Như vậy hãy quán thân

Chúng bệnh là nguyên nhân

Bệnh với ngu tụ hội

Làm sao mà bảo hộ?

[17]

Hãy quán hình tượng vẽ

Maṇi tóc xanh biếc

Kẻ ngu dùng làm duyên

Chẳng mong qua bờ kia

[18]

Hãy quán hình tượng vẽ

Maṇi tóc xanh biếc

Kẻ ngu dùng làm duyên

Người trí sớm nhàm lìa

[19]

Cưỡng lấy hình vẽ đẹp

Trang nghiêm thân xú uế

Kẻ ngu dùng làm duyên

Cũng chẳng mong tự độ

[20]

Tóc móng chia tám phần

Hoa tai hai con mắt

Kẻ ngu bị nhiễm trước

Cũng chẳng mong tự độ

[21]

Tham dục nhiễm trước dục

Chẳng xét, duyên kết sử

Không dùng sanh kết sử

Mà qua dòng dục lậu

[22]

Chẳng vườn ra khỏi vườn

Khỏi vườn lại vào vườn

Hãy nên quán kẻ này

Cởi trói lại bị trói

[23]

Nay xả ngôi vua trời

Không tạo gốc sanh tử

Cầu lìa khổ địa ngục

Xin nói tịch diệt vui

[24]

Áo trắng sạch che thân

Người lái xe một bánh

Quán kia chưa đoạn cấu

Hãy cầu dứt buộc ràng

[25]

Nhiều người đi nương tựa

Thần cây thần sông núi

Xây miếu và tế thần

Hy vọng miễn khổ nạn

[26]

Nơi đó không tối thượng

Cũng chẳng có ích lợi

Ai nương tựa như thế

Không thoát mọi khổ ách

[27]

Nếu ai Quy Y Phật

Quy Y Pháp cùng Tăng

Tu tập Bốn Thánh Đế

Tất thấy chân trí tuệ

[28]

Khổ nhân duyên khổ sanh

Hãy vượt khổ ách này

Thánh hiền Tám Chánh Đạo

Diệt tận chứng cam lộ

[29]

Quy y nơi Tam Bảo

Tối thượng cát tường nhất

Nếu có ai quy y

Sẽ thoát mọi khổ đau

[30]

Đã quán thời sẽ quán

Không quán cũng sẽ quán

Quán rồi lại quán nữa

Quán rồi chẳng quán nữa

[31]

Quán rồi lại quán nữa

Phân biệt bổn tánh kia

Tính ngày cho là đêm

Không lâu thân báu hoại

[32]

Quán rồi chẳng quán nữa

Tuy thấy cũng chẳng thấy

Như thấy mà chẳng thấy

Quán mà cũng chẳng thấy

[33]

Tại sao thấy chẳng thấy?

Sao nói thấy chẳng thấy?

Nhân gì thấy chẳng thấy?

Do gì thấy xuất yếu?

[34]

Nếu như chẳng quán khổ

Hãy luôn tự quán rõ

Liễu giải gốc của khổ

Đó là minh diệu quán

[35]

Ai khiến hàng phàm phu?

Không quán gốc các hành

Do kia mà quán sát

Bỏ tối thấy sáng ngời

***

PHẨM 28: TỘI CHƯỚNG

[1]

Không làm các điều ác

Vâng làm mọi việc lành

Thanh tịnh tâm ý mình

Là lời chư Phật dạy

[2]

Huệ thí được phước báo

Phẫn nộ không ôm ấp

Dùng thiện diệt trừ ác

Chẳng còn tham sân si

[3]

Một mình chớ theo ngu

Kẻ mê hãy theo trí

Người trí diệt điều ác

Như hạc chọn uống sữa

[4]

Quán đời muôn đổi thay

Sanh diệt biết dấu tích

Hiền thánh chẳng thích đời

Kẻ ngu xa thánh hiền

[5]

Hiểu biết vị của niệm

Tư duy nghĩa dừng nghỉ

Vô nhiệt không nghĩ đói

Hãy uống vị của Pháp

[6]

Ai không hại tâm họ

Cũng không hủy ý họ

Dùng thiện diệt sạch ác

Chẳng lo đọa đường ác

[7]

Ai muốn tu luyện tâm

Thì phải luôn tuyển chọn

Người trí dễ chạm trổ

Mới gọi là thế hùng

Ai khéo thân cận họ

An ổn chẳng ưu sầu

[8]

Tịch nhiên chẳng ai hơn

Nhu hòa không táo bạo

Thổi tan các pháp ác

Như gió thổi lá rụng

[9]

Cố ý khủng bố người

Hủy báng bậc thanh tịnh

Làm ác nghiệp lực truy

Như mây bị gió thổi

[10]

Thiện ác của mỗi người

Ai nấy tự biết rõ

Làm lành được quả lành

Làm ác đọa đường ác

[11]

Xem mình tịnh hay không

Sao lo người khác tịnh?

Kẻ ngu chẳng tự luyện

Như sắt dùi thép rỉ

[12]

Nếu mắt thấy chẳng tà

Người sáng cầu phương tiện

Bậc trí khéo sống đời

Cũng không làm điều ác

[13]

Thương nhân tại hiểm lộ

Vắng người mà nhiều hàng

Đi qua chỗ hiểm nạn

Trục gãy tất âu lo

[14]

Nếu thân không ung nhọt

Chẳng bị độc gây hại

Như độc chẳng đau đớn

Không ác gì chẳng tạo

[15]

Nhiều người làm việc ác

Thân phải bị liên lụy

Tu thiện ban ân đức

Việc này sẽ rất khó

[16]

Lành thay ai tu thiện

Than ôi kẻ tạo ác

Rất dễ tự làm ác

Ác nhân khó làm lành

[17]

Kẻ ngu cho mình đúng

Bởi ác chưa chín mùi

Đến khi ác chín mùi

Các khổ cũng kéo đến

[18]

Hiền giả thấy điều ác

Không bị ác làm hại

Khi ác chưa chín mùi

Kẻ ác nghĩ chẳng sao

[19]

Hiền giả quán điều ác

Mãi không làm việc ác

Ác xưa như chín mùi

Hiền giả tự quán sát

[20]

Dẫu ai làm việc ác

Cũng không luôn luôn làm

Ý họ chẳng an vui

Biết ác là khổ đau

[21]

Ai khéo làm phước thiện

Cũng sẽ luôn luôn làm

Ý họ nguyện an vui

Khéo thọ phước báo đó

[22]

Trước hãy khéo điều tâm

Nhiếp trì gốc của ác

Thời phước sẽ tăng trưởng

Nghiệp ác do tâm tạo

[23]

Làm ác tuy rất ít

Đời sau chịu lắm khổ

Báo ứng sẽ vô biên

Như độc vào trong tim

[24]

Làm phước tuy rất ít

Đời sau thọ đại phước

Sẽ được phước báo lớn

Do gieo quả chân thật

[25]

Không lỗi mà khinh khi

Không sân mà xâm đoạt

Họ phải chịu mười thứ

Sẽ liền đến nơi kia:

[26]

Đau đớn lời thô ác

Thân thể bị tổn thương

Bệnh tật bức thảm thiết

Tâm loạn mà chẳng an

[27]

Thân quyến biệt ly tan

Tài sản hao hụt hết

Bị giặc cướp đoạt mất

Sở nguyện chẳng toại ý

[28]

Hoặc bị vô số thứ

Bị lửa thiêu cháy rụi

Khi chết đọa địa ngục

Đó là mười tai ương

[29]

Làm ác chớ nói không

Đã làm nói vô tội

Che giấu bảo chẳng tội

Nó đều có quả báo

[30]

Làm ác giọng buồn lo

Đã làm chịu sầu muộn

Che giấu lại lo âu

Quả báo cũng ưu sầu

[31]

Gây ưu đời sau ưu

Tạo ác với sầu muộn

Sợ hãi luôn ưu phiền

Thấy tội lòng ngậm ngùi

[32]

Tạo vui đời sau vui

Hành thiện với hoan hỷ

Hân hoan thường vui vẻ

Thấy phước tâm an nhiên

[33]

Gây khổ đời sau khổ

Tạo tội với thống khổ

Báo ứng luôn đau đớn

Thấy tội lòng ngậm ngùi

[34]

Tu phước chẳng làm ác

Đều do nghiệp mình tạo

Mãi không sợ khi chết

Như thuyền lướt qua sông

***

PHẨM 29: TƯƠNG ỨNG

[1]

Ánh trăng soi tối tăm

Khi trời chưa ló dạng

Nhật quang chiếu sáng khắp

Ánh trăng liền lu mờ

[2]

Ngoại đạo chiếu ánh sáng

Khi Phật chưa xuất thế

Như Lai phóng đại minh

Ngoại đạo liền lu mờ

[3]

Lấy thật cho là giả

Lấy giả cho là thật

Đó là tâm tà kiến

Không được lợi ích lành

[4]

Chân thật biết là thật

Hư ngụy biết là giả

Đó là tâm chánh kiến

Tất được lợi ích lành

[5]

Kẻ ngu chấp kiên cố

Phải bị chín trói buộc

Như chim sa vào lưới

Đều do đắm ái dục

[6]

Những ai có hoài nghi

Đời này và đời sau

Thiền định khéo diệt sạch

Tịnh hạnh không não phiền

[7]

Tánh độc không nhổ trừ

Tham muốn lòng rong ruổi

Chưa thể tự điều phục

Không xứng mặc Pháp y

[8]

Tánh độc khéo nhổ trừ

Giữ giới ý an nhiên

Tâm đó đã điều phục

Xứng đáng mặc Pháp y

[9]

Không dùng lời nhu hòa

Danh xưng vang khắp chốn

Dung nhan dẫu đẹp xinh

Mà lòng đầy gian xảo

[10]

Ai khéo lìa việc ác

Nhổ tận đến gốc rễ

Bậc trí trừ các uế

Mới gọi là thiện sắc

[11]

Chớ cho đẹp bên ngoài

Thoáng gặp mà biết lòng

Trên đời lắm kẻ xấu

Nhởn nhơ ở thế gian

[12]

Như vàng giả mạo kia

Bên trong toàn đồng thau

Rêu rao đi khắp nơi

Trong uế ngoài bất tịnh

[13]

Ham ăn chẳng biết dừng

Suốt ngày chỉ nằm lì

Như chuồng để nuôi heo

Nên mãi thọ bào thai

[14]

Ý ai khéo chuyên nhất

Ăn uống biết chừng mực

Thực là nhánh của dục

Tiết chế tu Chánh Đạo

[15]

Tà kiến cho thân tịnh

Các căn chẳng nhiếp phục

Ăn uống không chừng mực

Là pháp của phàm phu

Ý dục càng chuyển tăng

Như nhà mục rỉ chảy

[16]

Hãy quán thân bất tịnh

Các căn chẳng nhiếp phục

Ăn uống biết chừng mực

Tín tâm hành tinh tấn

Ý dục chẳng buông lung

Như gió thổi thái sơn

[17]

Nơi vắng rất an lạc

Nhưng người chẳng thích mấy

Thánh hiền thường cư trú

Nơi ở của Đạo nhân

[18]

Khó dời khó dao động

Như núi Tuyết trùng trùng

Phi thánh tức chẳng hiện

Như đêm vào nhà tối

[19]

Hiền giả có cả ngàn

Bậc trí tại tùng lâm

Nghĩa lý cực thâm thúy

Người trí khéo phân biệt

[20]

Chúng sanh nhiều muôn loại

Chẳng tu nên chẳng chứng

Nay quán nghĩa lý này

Phạm giới bị người khinh

[21]

Quán lậu biết sợ hãi

Biến đổi chẳng phải thường

Hữu lậu nên chớ thích

Nên nhớ lìa ba cõi

[22]

Bất tín chẳng xấu hổ

Xuyên tường mà trộm cắp

Đoạn trừ ý tưởng kia

Đó là bậc thượng nhân

[23]

Trước đoạn tâm tham ái

Kiêu mạn và tà kiến

Diệt sạch mọi kết sử

Vô cấu tu tịnh hạnh

[24]

Ăn uống biết chừng mực

Tài vật không cất giấu

Vô nguyện, không, vô tướng

Tu hành độ chúng sanh

[25]

Như chim bay giữa trời

Dấu tích chẳng thể thấy

Như bậc tu hành kia

Diệu ngôn chẳng thể biết

[26]

Ai khéo đoạn gốc lậu

Không nương pháp vô thường

Vô nguyện, không, vô tướng

Tu hành độ chúng sanh

[27]

Ít có mấy chúng sanh

Phần nhiều chẳng thuận Đạo

Giả sử dẫu có người

Rất khó chứng diệt độ

[28]

Đúng sai của nhân thế

Hãy quán hết mọi pháp

Trừ sạch các kết sử

Nhiệt não vĩnh chẳng còn

[29]

Tu hành chẳng ưu sầu

Ngày kia sẽ giải thoát

Trừ sạch mọi kết sử

Phiền não chẳng còn sanh

[30]

Như chim bay giữa trời

Không gì gây trở ngại

Vị kia được vô lậu

Vô nguyện, không, vô tướng

[31]

Như chim bay giữa trời

Không gì gây trở ngại

Hành giả qua bờ kia

Vô nguyện, không, vô tướng

[32]

Việc ác chớ nên tạo

Ai tạo chịu phiền não

Việc sai chớ nên làm

Trước sầu sau cũng sầu

[33]

Việc thiện hãy nên tạo

Ai tạo chẳng ưu sầu

Việc vui hãy nên làm

Sanh thiên thọ vui sướng

[34]

Hư không chẳng dấu vết

Sa-môn chẳng ý dơ

Người đời ưa làm ác

Duy Phật tịnh vô uế

[35]

Hư không chẳng dấu vết

Sa-môn chẳng ý dơ

Thế gian đều vô thường

Phật lìa ngã, ngã sở

[36]

Chư thiên cùng nhân thế

Tương ứng tất cả hành

Thoát khỏi mọi khổ đau

Lìa ái miễn luân hồi

[37]

Chư thiên cùng nhân thế

Tương ứng tất cả hành

Khéo xa những nghiệp ác

Không đọa ba đường ác

[38]

Cũng lại không biết luận

Trí ngu không phân biệt

Nếu lại biết luận nghĩa

Lời nói chẳng sai lầm

[39]

Hãy đàm luận Chánh Pháp

Hãy dựng Phật Pháp tràng

Pháp tràng là Đại Tiên

Đại Tiên là Pháp tràng

[40]

Hoặc chê do im lặng

Hoặc chê do nói nhiều

Hoặc chê do chưa nói

Chẳng ai không bị chê

[41]

Lúc khen lúc hủy báng

Chỉ vì lợi với danh

Chẳng có cũng chẳng không

Tức cũng chẳng thể biết

[42]

Được người trí ngợi khen

Hoặc tốt hay là xấu

Người trí chẳng khiếm khuyết

Định tuệ được giải thoát

Như vàng ròng sắc tím

Trong ngoài tịnh xuyên suốt

[43]

Ví như núi Diệu Cao

Không bị gió lung lay

Người trí cũng như vậy

Chê khen chẳng động dao

[44]

Như cây không có rễ

Không cành huống là lá?

Bậc trí cởi trói buộc

Đức họ ai dám hủy?

[45]

Vô cấu chẳng chỗ nương

Thân lậu trồng nhân khổ

Tối thắng không còn ái

Trời người chẳng hay biết

[46]

Ví như lưới rừng rậm

Vô ái huống có dư?

Phật có vô lượng hạnh

Không vết, vết ai đi?

[47]

Nếu hữu chẳng dục sanh

Với sanh chẳng thọ hữu

Phật có vô lượng hạnh

Không vết, vết ai đi?

[48]

Nếu muốn diệt vọng tưởng

Trong ngoài không các nhân

Cũng không vướng sắc tưởng

Bốn ứng chẳng thọ sanh

[49]

Bỏ trước và bỏ sau

Bỏ giữa vượt các cõi

Tất cả đều buông bỏ

Chẳng còn thọ sanh già

***

PHẨM 30: AN LẠC

[1]

Hơn người người sanh oán

Thua người ta xấu hổ

Vứt bỏ tâm hơn thua

Không tranh sẽ tự an

[2]

Nếu ai nhiễu loạn người

Mà mong đời an vui

Biến thành oán ghét thù

Vĩnh viễn chẳng giải thoát

[3]

Ưa thích nơi ái dục

Dùng gậy đánh chúng sanh

Mong cầu vui trong ấy

Đời sau chẳng an vui

[4]

Ai muốn được vui sướng

Chúng sanh chớ gây hại

Trong đó tự cầu vui

Đời sau cũng được vui

[5]

Mến Pháp thích tu học

Cẩn thận chớ làm ác

Ai khéo tu Pháp lành

Đời này đời sau vui

[6]

Ai hộ Pháp trì Pháp

Tu Pháp được thiện báo

Tương ứng Phật giới luật

Hành Pháp chẳng hướng ác

[7]

Ai hộ Pháp trì Pháp

Như dù che thân họ

Tương ứng Phật giới luật

Hành Pháp chẳng hướng ác

[8]

Làm ác vào địa ngục

Lúc sanh đọa đường ác

Phi pháp tự đắm chìm

Như tay cầm con rắn

[9]

Làm thiện khác làm ác

Cả hai có quả báo

Làm ác đọa địa ngục

Làm thiện sanh lên trời

[10]

Thí với đấu tương tranh

Nghiệp này trí chẳng ở

Khi thí chẳng khi đấu

Mau thí sao do dự?

[11]

Cuộc đời muôn đổi thay

Hãy trừ kiêu mạn oán

Khi cho lòng thanh tịnh

Là trượng phu tối thắng

[12]

Nhẫn nhịn được thắng lợi

Giữ giới thắng lười biếng

Ai có tín, huệ, thí

Đời sau hưởng quả lành

[13]

Lành thay đại phước báo

Sở nguyện đều viên thành

Mau được đệ nhất diệt

Dần dần vào tịch diệt

[14]

Nếu ai cầu phương tiện

Hiền thánh trí tuệ thí

Diệt tận gốc của khổ

Nên biết được báo lớn

[15]

Pháp hỷ nằm an vui

Tâm vui ý trong sáng

Thánh nhân diễn nói Pháp

Bậc trí luôn mến hành

[16]

Nếu ai tâm thích thiền

Dục lạc chẳng sanh khởi

Cũng thích Bốn Chánh Cần

Cùng với Bảy Giác Phần

Và với Bốn Thần Túc

Hiền thánh Tám Chánh Đạo

[17]

Vui thích ăn chừng mực

Vui thích mặc Pháp y

Vui thích đi kinh hành

Vui thích sống núi rừng

[18]

Đã đến nơi an lạc

Thấy Pháp chứng vô vi

Đã trừ mọi sợ hãi

Xa lìa mọi nhiễm trước

[19]

Vui thích ở định niệm

Các pháp khéo quán sát

Lành thay không hại đời

Dưỡng dục chúng sanh loại

[20]

Lìa dục không yêu thích

Ý vượt các nhiễm trước

Khéo diệt sự kiêu mạn

Đây là an vui nhất

[21]

Vui thay luôn trì giới

Vui thay có chánh tín

Vui thay hiểu nghĩa thú

Vui thay chẳng tạo ác

[22]

Vui thay còn mẹ cha

Vui thay sống hòa thuận

Vui thay có Sa-môn

Vui thay tu tịnh hạnh

[23]

Vui thay Phật xuất thế

Vui thay Pháp thuyết giảng

Vui thay Tăng hòa thuận

Hòa vui thường an lạc

[24]

Vui thay trì tịnh giới

Vui thay rộng đa văn

Vui thay thấy thánh nhân

Vui thay được giải thoát

[25]

Vui thay uống cam lộ

Vui thay tu Pháp tài

Vui thay được minh tuệ

Vui thay diệt tà kiến

[26]

Vui thay thấy thánh hiền

Vui thay cùng hội họp

Lìa xa kẻ ngu mê

Sẽ mãi được an vui

[27]

Đừng cùng ngu làm việc

Trải qua biết bao ngày

Cùng ngu chịu tai nạn

Như tụ hội oán ghét

Hãy ở nơi người trí

Như gặp lại người thân

[28]

Người trí rất khó gặp

Cũng không dễ gì gần

Ở mọi nơi sanh ra

Thân tộc nhờ ơn lành

[29]

Tất cả được an ổn

Bậc tịnh hạnh diệt độ

Chẳng bị dục nhiễm ô

Giải thoát ở mọi chốn

[30]

Đoạn tận mọi kết sử

Hàng phục tâm phiền não

Ngủ say vĩnh dừng nghỉ

Tâm thức được thanh triệt

[31]

Dục lạc hãy cẩn thận

Phải nên hộ ý niệm

Hãy nhớ lìa thế gian

Quán sát tối thượng lạc

[32]

Như vui ở thế gian

Cùng vui ở trên trời

So với vui ái tận

Mười sáu chẳng được một

[33]

Nhấc bỏ gánh nặng xuống

Trọng nghiệp chẳng còn tạo

Gánh nặng khổ thế gian

Khéo xả an vui nhất

[34]

Đoạn tận các ái dục

Cùng diệt tất cả hành

Và diệt gốc năm uẩn

Không còn sanh ba cõi

[35]

Vui thay cùng thân tộc

Vui thay với bạn bè

Vui thay đắc tịch diệt

Khổ lấy vui làm gốc

[36]

Ví như lò lửa rực

Hừng hực bốc chày phừng

Dần dần rồi tắt mất

Chẳng biết đi về đâu

[37]

Ai thấy được như thế

Thoát khỏi bùn ái dục

Cũng không chỗ nào đi

Đã được vui bất động

[38]

Trong tâm chẳng khởi sân

Đời biến đổi chẳng ngừng

Trừ ưu chẳng còn sầu

Tịch nhiên quán thế gian

[39]

Có vui chẳng có buồn

Đa văn học Chánh Pháp

Như thấy có tổn hại

Người người đều tham sắc

[40]

Không kết sẽ sống lâu

Học Pháp biết gốc kết

Hành giả nên hiểu rõ

Người người tâm trói buộc

Cũng siết nơi sắc bổn

[41]

Khổ nhục ta chịu hết

Vui sướng ta thọ hết

Thắng thua tự nhiên sanh

Cứu cánh chẳng được gì

[42]

Các dục sanh lạc thọ

Khéo nhẫn quả báo kia

Ai nhẫn khéo nhẫn người

Không nhẫn sanh các cõi

[43]

Các dục sanh lạc thọ

Nơi mê mà chẳng mê

Kẻ mê mê nơi người

Còn ta không si mê

[44]

Các dục sanh lạc thọ

Ai không bị trói buộc

Hãy ăn bằng ý niệm

Như trời Quang Âm kia

Luôn ăn bằng ý niệm

Thân tâm chẳng thiêu đốt

[45]

Chúng sanh thấy khổ vui

Thánh Pháp chẳng tổn hại

Vết vui tuy chạm xúc

Không vết sao có xúc?

[46]

Như Tỳ-kheo trong định

Chẳng nhiễm mọi trần cấu

Chúng sanh gặp khổ vui

Mà chẳng thể hay biết

*

Như Lai, Đa Văn, với Tự Mình

Quảng Thuyết, Thiện Hữu, và Tịch Diệt

Quán Sát, Tội Chướng, cùng Tương Ứng

Cộng chung An Lạc là mười phẩm

***

PHẨM 31: TÂM Ý

[1]

Vụt nhanh khó hộ trì

Là nơi dục niệm trú

Nhiếp ý là việc lành

Điều phục liền khinh an

[2]

Như cá trên đất khô

Do lìa khỏi hồ sâu

Tâm thức đầy kinh hoàng

Chúng ma rượt đuổi theo

[3]

Tâm rảo chẳng một nơi

Ví như ánh mặt trời

Người trí khéo chế phục

Như móc siết voi hung

[4]

Nay ta bàn về tâm

Không vững chẳng thể thấy

Ta nay muốn dạy bảo

Cẩn thận chớ sanh oán

[5]

Tâm ông chớ du hành

Theo ý mà buông lung

Ta nay nhiếp tâm ý

Như chế ngự voi hung

[6]

Sanh tử vô số lần

Đến đi chẳng biết rõ

Căn nhà ai mong cầu

Luôn luôn thọ bào thai

[7]

Hãy quán căn nhà này

Đừng tạo các nhà nữa

Xà ngang thấy hư hoại

Đài các sẽ sụp nát

[8]

Tâm đã lìa các hành

Quá khứ, hiện, vị lai

Tâm vụt nhanh khó giữ

Khó hộ khó điều phục

[9]

Người trí khéo điều phục

Như thợ uốn thẳng tên

Có sân liền biết sân

Không sân biết không sân

[10]

Niệm này do mình tạo

Chẳng phải cha mẹ làm

Trừ tà tu chánh định

Tu phước chớ thoái lui

[11]

Mái nhà nếu chẳng kín

Trời mưa sẽ luôn rỉ

Ý ai không tư duy

Mãi có tham sân si

[12]

Mái nhà nếu lợp kín

Trời mưa sẽ chẳng rỉ

Ý ai tự tư duy

Vĩnh không tham sân si

[13]

Tâm là gốc các pháp

Tâm chỉ đạo làm chủ

Nếu trong tâm nghĩ ác

Thì liền nói liền làm

Tội khổ tự truy đuổi

Như bánh xe theo vết

[14]

Tâm là gốc các pháp

Tâm chỉ đạo làm chủ

Nếu trong tâm nghĩ thiện

Thì liền nói liền làm

Phước lạc tự truy đuổi

Như bóng hiện theo hình

[15]

Không dùng ý bất tịnh

Cũng đừng với kẻ sân

Ai muốn hiểu biết Pháp

Nghe Phật thuyết giảng Pháp

[16]

Nếu ai trừ kiêu căng

Tâm ý cực thanh tịnh

Lìa bỏ sự giết hại

Mới được nghe Chánh Pháp

[17]

Vọng tâm chẳng dừng nghỉ

Cũng chẳng biết Pháp lành

Trầm mê việc thế gian

Không có chánh tri kiến

[18]

Ba sáu dòng chảy siết

Cùng với tâm ý lậu

Luôn mãi có tà kiến

Bám nương ở dục tưởng

[19]

Phóng ý buông các căn

Người theo ý xoay chuyển

Gọi đó là buông lung

Như chim thả rừng hoang

[20]

Yên tĩnh tự tu học

Chớ đừng theo dục lạc

Chớ nuốt viên sắt nóng

Gào khóc chịu nghiệp báo

[21]

Nên tu mà không tu

Cậy sức chẳng tinh cần

Tự vùi nơi sanh tử

Lười biếng không trí tuệ

[22]

Tà quán và chánh quán

Đều do ý sanh ra

Tâm quán khéo hiểu biết

Tâm ngu luôn luôn tà

[23]

Người trí quán như thế

Chánh niệm chuyên tu hành

Khiến ý chẳng nhiễm trước

Duy Phật khéo diệt trừ

[24]

Quán thân như bình rỗng

An tâm như thành lũy

Dùng tuệ chiến đấu ma

Thắng lợi chớ để thua

[25]

Quán thân như bọt nước

Như ngọn lửa ngựa hoang

Dùng tuệ chiến đấu ma

Thắng lợi chớ để thua

[26]

Chuyên niệm Bảy Giác Phần

Tâm họ chẳng lỗi lầm

Hãy lìa ý si mê

Thích trụ vô sanh nhẫn

Lậu tận không uế trược

Hiện đời đắc diệt độ

[27]

Hãy tự hộ ý mình

Như mao ngưu mến đuôi

Huệ thí cho tất cả

Mãi không lìa an vui

[28]

Như voi bỏ đàn voi

Voi chúa có sáu ngà

Tâm ý tự bình đẳng

Hoang dã vui một mình

[29]

Tâm ý không tổn hại

Hết thảy vì mọi người

Từ tâm với chúng sanh

Vị kia không oán hận

[30]

Từ tâm vì một người

Liền hộ các căn lành

Hết lòng vì tất cả

Được phước như thánh hiền

[31]

Từ bi khắp tất cả

Thương xót các chúng sanh

Tu hành với từ tâm

Sau hưởng vui vô cùng

[32]

Nếu dùng ý hớn hở

Hoan hỷ không lười biếng

Tu hành các Pháp lành

Sẽ được nơi an ổn

[33]

Tu hành tâm hoan hỷ

Thân ngữ ý tương ứng

Đã được các giải thoát

Tỳ-kheo ý an lạc

Trừ sạch mọi kết sử

Trần lao vĩnh chẳng còn

[34]

Dẫu cho năm âm nhạc

Chẳng thể vui lòng người

Đâu bằng tâm chuyên nhất

Hướng về Pháp bình đẳng

[35]

Tối thắng được ngủ ngon

Cũng không suy tính ngã

Nếu ai tâm thích thiền

Không thích nơi ý dục

[36]

Tối thắng ý hớn hở

Cũng không thấy có ngã

Nếu ai tâm thích thiền

Không thích nơi ý dục

[37]

Các kết đã trừ sạch

Như núi chẳng lay động

Nơi nhiễm chẳng nhiễm ô

Nơi sân chẳng khởi sân

[38]

Tâm ai được như thế

Mới biết tung tích khổ

Không hại không nhiễm ác

Đầy đủ tịnh giới luật

Ăn uống biết chừng mực

Giường nệm thì cũng thế

Tu ý cầu phương tiện

Là lời chư Phật dạy

[39]

Hành giả quán sát tâm

Phân biệt định ý niệm

Khi được vào thiền định

Liền được niềm an vui

[40]

Hộ ý tự trang nghiêm

Ganh người nghĩ cho ta

Gặp buồn chẳng lo khổ

Người trí luôn tư duy

[41]

Ai không thủ hộ tâm

Tà kiến sẽ tổn hại

Cùng với tâm hí luận

Họ sẽ vào tử lộ

[42]

Cho nên phải hộ tâm

Bình đẳng tu tịnh hạnh

Chánh kiến luôn tại tiền

Phân biệt pháp sanh diệt

[43]

Tỳ-kheo trừ ngủ say

Diệt khổ chẳng còn tạo

Hàng tâm trừ dục lạc

Hộ tâm chớ lơ là

[44]

Hữu tình tâm mê lầm

Nên chịu khổ địa ngục

Hàng tâm được an vui

Hộ tâm chớ lơ là

[45]

Hộ tâm chớ lơ là

Tâm là cửa vi diệu

Bảo hộ không rỉ chảy

Liền đắc Đạo tịch diệt

***

PHẨM 32: TỲ-KHEO

[1]

Tỳ-kheo đi khất thực

Nếu có, chớ tích trữ

Trời người ngợi tán dương

Sanh tịnh không uế trược

[2]

Tỳ-kheo luôn từ mẫn

Kính trọng lời Phật dạy

Vào sâu diệu Chỉ Quán

Diệt uế mới được an

[3]

Tỳ-kheo đoạn tận ái

Xả ái bỏ kiêu căng

Vô ngã trừ bản ngã

Ngã này là ai đây?

[4]

Nên biết Pháp tu hành

Đó là đường xuất yếu

Như voi giẫm cường địch

Tỳ-kheo luôn tu hành

[5]

Đối với sắc thân này

Trong tâm luôn tinh tấn

Hộ thân niệm Chánh Đạo

Tỳ-kheo sống an vui

[6]

Niệm thân đồng bằng hữu

Chánh mạng không lẫn lộn

Biết nên bố thí gì

Uy nghi cũng đầy đủ

Tỳ-kheo tu đầy đủ

Mới khéo tận trừ khổ

[7]

Thích Pháp vui mến Pháp

Tư duy Pháp an lành

Tỳ-kheo y Pháp hành

Tu hành chớ lãng quên

[8]

Tu học nhập không định

Tỳ-kheo luôn an tĩnh

Yêu thích nơi vắng vẻ

Quán sát pháp bình đẳng

[9]

Năm uẩn khéo chế phục

Điều tâm như dòng nước

Thanh tịnh luôn hòa vui

Là uống vị cam lộ

[10]

Như núi cao vót kia

Chẳng bị gió lay động

Tỳ-kheo diệt tận si

Trong tâm chẳng động dao

[11]

Hết thảy các danh sắc

Không thật chớ mê lầm

Không gần sẽ không ái

Mới là chân Tỳ-kheo

[12]

Chẳng phải cạo râu tóc

Phóng đãng không giới luật

Xả tham tư duy Đạo

Mới là chân Tỳ-kheo

[13]

Chẳng phải cạo râu tóc

Buông lung không thành tín

Khéo diệt các khổ não

Thành bậc đại Sa-môn

[14]

Tỳ-kheo đắc từ định

Thọ trì lời Phật dạy

Thấy được dấu diệt tận

Trói buộc chớ có gặp

[15]

Tâm vui cực hân hoan

Ái niệm ai chế phục

Tỳ-kheo tràn hòa vui

Tận không chẳng căn nguyên

[16]

Thân dừng với ý dừng

Nhiếp ngữ cũng như thế

Xuất gia làm Tỳ-kheo

Thoát khổ không chướng ngại

[17]

Không thiền sẽ vô trí

Vô trí sẽ không thiền

Đạo từ thiền trí sanh

Gần tới Đạo tịch diệt

[18]

Hành thiền chẳng buông lung

Chớ bị dục loạn tâm

Không uống nước đồng nung

Kẻo đốt hủy thân mình

[19]

Khéo tự hộ thân ngữ

Hộ ý không làm ác

Sau được giới cấm Pháp

Mới gọi là Tỳ-kheo

[20]

Nếu ai tu Pháp lành

Bảy Giác Phần làm gốc

Đó gọi là diệu Pháp

Là chánh định Tỳ-kheo

[21]

Như nay trong giáo Pháp

Tự biết tận gốc khổ

Đó gọi là căn lành

Là vô lậu Tỳ-kheo

[22]

Chẳng phải sức trì giới

Cùng với sự hiểu biết

Dẫu cho ý đắc định

Không chấp nơi văn nghĩa

Tỳ-kheo có chỗ nương

Chẳng thể đạt vô lậu

[23]

Hãy quán chánh giác lạc

Chớ gần chốn phàm phu

Quán chuyện đời hiện tại

Phân biệt nơi năm uẩn

[24]

Tu hành chớ làm ác

Tinh tấn tự điều tâm

Xuất gia mà biếng lười

Ý nhiễm lại khởi sanh

[25]

Tu hành mà lười biếng

Nhọc tâm chẳng trừ khổ

Không phải là tịnh hạnh

Làm sao được báu lớn?

[26]

Tâm đã vĩnh dừng nghỉ

Tỳ-kheo nhiếp ý hành

Đã tận già bệnh chết

Liền thoát ma trói buộc

[27]

Tâm đã vĩnh dừng nghỉ

Tỳ-kheo nhiếp ý hành

Đã tận già bệnh chết

Chẳng còn thọ sanh tử

[28]

Đã đoạn tâm ái nhiễm

Tỳ-kheo nhiếp ý hành

Đã tận già bệnh chết

Chẳng còn thọ sanh tử

[29]

Không có tâm kết sử

Tỳ-kheo nhiếp ý hành

Đã tận già bệnh chết

Chẳng còn thọ sanh tử

[30]

Khéo đoạn gốc hữu lậu

Tỳ-kheo nhiếp ý hành

Đã tận già bệnh chết

Chẳng còn thọ sanh tử

[31]

Khéo đoạn gốc ba độc

Tỳ-kheo nhiếp ý hành

Đã tận già bệnh chết

Chẳng còn thọ sanh tử

[32]

Tỳ-kheo nhiếp ý hành

Đã trừ già bệnh chết

Chẳng còn thọ sanh tử

Thoát khỏi cảnh giới ma

[33]

Bẻ gãy gai rừng rậm

Và trừ kẻ mắng chửi

Tâm vững như Diệu Cao

Tỳ-kheo chẳng thọ khổ

[34]

Đời sau, nay, chẳng mong

Quán đời như mộng huyễn

Tỳ-kheo lìa đây kia

Như rắn lột thay da

[35]

Khéo đoạn gốc của ái

Khô cạn suối dục sâu

Tỳ-kheo lìa đây kia

Như rắn lột thay da

[36]

Khéo đoạn năm thứ dục

Trừ sạch gốc của dục

Tỳ-kheo lìa đây kia

Như rắn lột thay da

[37]

Khéo đoạn năm kết sử

Nhổ trừ gai ái dục

Tỳ-kheo lìa đây kia

Như rắn lột thay da

[38]

Nếu ai bỏ gia nghiệp

Lại đoạn các pháp ác

Tỳ-kheo lìa đây kia

Như rắn lột thay da

[39]

Nếu ai chẳng nhiệt não

Lại đoạn các pháp ác

Tỳ-kheo lìa đây kia

Như rắn lột thay da

[40]

Đoạn dục chẳng bỏ sót

Như nhổ gai ái dục

Tỳ-kheo lìa đây kia

Như rắn lột thay da

[41]

Ái sanh như nước tràn

Như rắn ngậm thuốc độc

Tỳ-kheo lìa đây kia

Như rắn lột thay da

[42]

Nếu ai khéo quán sát

Trong tâm chẳng khởi ác

Tỳ-kheo lìa đây kia

Như rắn lột thay da

[43]

Gốc tham nếu trừ sạch

Đó là chân Tỳ-kheo

Hàng phục chúng ma quân

Diệt khổ thoát luân hồi

[44]

Gốc sân nếu trừ sạch

Đó là chân Tỳ-kheo

Giải thoát mọi phiền não

Diệt khổ thoát luân hồi

[45]

Gốc si nếu trừ sạch

Đó là chân Tỳ-kheo

Xa lìa nơi trói buộc

Diệt khổ thoát luân hồi

[46]

Gốc mạn nếu trừ sạch

Đó là chân Tỳ-kheo

Khéo lìa nơi ái nhiễm

Diệt khổ thoát luân hồi

[47]

Gốc nghi nếu trừ sạch

Đó là chân Tỳ-kheo

Tín mến nơi chánh giác

Diệt khổ thoát luân hồi

[48]

Tâm tham, gai xóm làng

Tỳ-kheo hãy tư duy

Nếu khéo lìa xa kia

Phật nói chân Tỳ-kheo

[49]

Tâm sân, gai xóm làng

Tỳ-kheo hãy tư duy

Khéo lìa nơi sân hận

Phật nói chân Tỳ-kheo

[50]

Tâm si, gai xóm làng

Tỳ-kheo hãy tư duy

Nếu lìa nơi si mê

Phật nói chân Tỳ-kheo

[51]

Tâm mạn, gai xóm làng

Tỳ-kheo hãy tư duy

Nếu khéo lìa kiêu mạn

Phật nói chân Tỳ-kheo

[52]

Tâm nghi, gai xóm làng

Tỳ-kheo hãy tư duy

Nếu khéo lìa nghi ngờ

Phật nói chân Tỳ-kheo

[53]

Điều phục niệm tham dục

Như thuốc giải độc rắn

Tỳ-kheo khéo phá hoại

Như rắn lột thay da

[54]

Điều phục niệm sân hận

Như thuốc giải độc rắn

Tỳ-kheo khéo phá hoại

Như rắn lột thay da

[55]

Điều phục niệm si mê

Như thuốc giải độc rắn

Tỳ-kheo khéo lìa xa

Như rắn lột thay da

[56]

Điều phục niệm kiêu mạn

Như thuốc giải độc rắn

Tỳ-kheo khéo lìa xa

Như rắn lột thay da

[57]

Điều phục niệm nghi ngờ

Như thuốc giải độc rắn

Tỳ-kheo khéo lìa xa

Như rắn lột thay da

[58]

Tham dục kia nếu khởi

Chặt đứt như cỏ lau

Phiền não sâu như biển

Tỳ-kheo hãy tinh tấn

[59]

Sân hận kia nếu khởi

Chặt đứt như cỏ lau

Phiền não sâu như biển

Tỳ-kheo hãy tinh tấn

[60]

Si mê kia nếu khởi

Chặt đứt như cỏ lau

Phiền não sâu như biển

Tỳ-kheo hãy tinh tấn

[61]

Kiêu mạn kia nếu khởi

Chặt đứt như cỏ lau

Phiền não sâu như biển

Tỳ-kheo hãy tinh tấn

[62]

Nghi ngờ kia nếu khởi

Chặt đứt như cỏ lau

Phiền não sâu như biển

Tỳ-kheo hãy tinh tấn

[63]

Tỳ-kheo trì giới luật

Ý định gọi là thiền

Hành giả rõ gốc khổ

Vô vi tối an lạc

[64]

Tỳ-kheo nhẫn vui buồn

Phân biệt giường gối nệm

Tu tập chẳng buông lung

Tham ái đoạn trừ sạch

***

PHẨM 33: TỊNH HẠNH

[1]

Ai gọi là tịnh hạnh

Chẳng phải ở lõa hình

Nằm gai sống nơi hiểm

Mới là bậc tịnh hạnh

[2]

Xả bỏ tâm ỷ lại

Không học lời dị đoan

Pháp ác diệt trừ sạch

Mới là bậc tịnh hạnh

[3]

Đời này gieo nhân sạch

Đời sau quả chẳng dơ

Không làm các điều ác

Mới là bậc tịnh hạnh

[4]

Nếu đối với ái dục

Tâm ý không tham luyến

Đã xả đã chánh hạnh

Đó là diệt trừ khổ

[5]

Nếu ai chẳng chỗ nương

Chánh kiến luôn tu tập

Thường nhớ trừ hữu lậu

Mới là bậc tịnh hạnh

[6]

Kẻ ngu dưỡng râu tóc

Tham lam giường gối nệm

Bên trong ý chấp trước

Vẻ ngoài muốn cầu chi?

[7]

Ai mặc áo vải thô

Chân thật hành thiện Pháp

Nơi vắng tư duy Pháp

Mới là bậc tịnh hạnh

[8]

Thấy kẻ ngu đến đi

Rớt hào sâu chịu khổ

Muốn tự qua bờ kia

Không nên nghe tà thuyết

Diệt ác đừng khởi sanh

Mới là bậc tịnh hạnh

[9]

Ra khỏi dòng ái dục

Vô dục như Phạm Thiên

Các hành đã trừ sạch

Mới là bậc tịnh hạnh

[10]

Chẳng phải dùng nước sạch

Tắm gội hết tội chướng

Ai khéo trừ pháp ác

Mới là bậc tịnh hạnh

[11]

Cạo đầu chưa Sa-môn

Xưng thiện chưa tịnh hạnh

Nếu khéo diệt mọi ác

Mới là bậc tịnh hạnh

[12]

Chỉ Quán khéo tu hành

Thanh tịnh chẳng cấu uế

Đoạn trừ ái dục siết

Mới là bậc tịnh hạnh

[13]

Lìa ác là tịnh hạnh

Chánh hạnh là Sa-môn

Bỏ ngã trừ cấu uế

Mới gọi là xuất gia

[14]

Ai không ý mê huyễn

Không nghi không kiêu mạn

Không tham không ngã tưởng

Mới là bậc tịnh hạnh

[15]

Phật không bảo tịnh hạnh

Là do cha mẹ sanh

Bởi đó nhiều uế trược

Diệt ác là tịnh hạnh

[16]

Thân ngữ cùng với ý

Thanh tịnh không lỗi lầm

Khéo nhiếp ba nghiệp này

Mới là bậc tịnh hạnh

[17]

Bị chửi bị đánh đập

Nhẫn chịu không phẫn nộ

Có sức đại nhẫn nhục

Mới là bậc tịnh hạnh

[18]

Nếu ai bị lấn hiếp

Hãy nhớ giữ giới hạnh

Đoan thân tự điều phục

Mới là bậc tịnh hạnh

[19]

Lành dữ đời ngợi khen

Dài ngắn hay lớn bé

Chẳng lấy cũng chẳng cho

Mới là bậc tịnh hạnh

[20]

Thân nghiệp làm việc lành

Ngữ ý cũng không phạm

Khéo tu ba diệu xứ

Mới là bậc tịnh hạnh

[21]

Đến chẳng cho vui sướng

Đi cũng chẳng ưu sầu

Huyên náo nên xa lánh

Mới là bậc tịnh hạnh

[22]

Ân ái đã đoạn trừ

Xuất gia lìa ái dục

Ái dục nếu trừ sạch

Mới là bậc tịnh hạnh

[23]

Chẳng kia cũng chẳng đây

Đây kia đã rỗng không

Lìa bỏ tâm tham dục

Mới là bậc tịnh hạnh

[24]

Chẳng kia cũng chẳng đây

Đây kia đã rỗng không

Không nhiễm ba nơi ác

Mới là bậc tịnh hạnh

[25]

Khéo bỏ nghiệp gia đình

Bạt trừ gốc ái dục

Tri túc không tham dục

Mới là bậc tịnh hạnh

[26]

Như nay biết tường tận

Gốc rễ của khổ đau

Chẳng còn tâm ái dục

Mới là bậc tịnh hạnh

[27]

Nghiệp tội và phước báo

Cả hai đã vĩnh trừ

Vô ưu chẳng nhiễm trần

Mới là bậc tịnh hạnh

[28]

Nghiệp tội và phước báo

Cả hai đã vĩnh trừ

Ba cõi chẳng nhiễm trước

Mới là bậc tịnh hạnh

[29]

Như nước trên lá sen

Kim khó xuyên hạt cải

Chẳng bị dục nhiễm ô

Mới là bậc tịnh hạnh

[30]

Tâm vui chẳng nhiễm trần

Sáng tròn như trăng rằm

Hủy báng đã trừ sạch

Mới là bậc tịnh hạnh

[31]

Như ánh trăng sáng ngời

Treo ở giữa hư không

Chẳng nhiễm nơi ái dục

Mới là bậc tịnh hạnh

[32]

Lánh tranh chẳng đua tranh

Bị phạm chẳng oán hờn

Ác đến thiện tiếp đãi

Mới là bậc tịnh hạnh

[33]

Thâm giải diệu trí tuệ

Biết rõ đường đúng sai

Liễu giải vô thượng nghĩa

Mới là bậc tịnh hạnh

[34]

Nếu ai ở thế gian

Khất thực để sanh sống

Vô ngã không chấp trước

Chẳng mất hạnh thanh tịnh

Trí tuệ không giới hạn

Mới là bậc tịnh hạnh

[35]

Nếu khéo bỏ ái dục

Xuất gia lìa các thọ

Đoạn trừ nơi dục lậu

Mới là bậc tịnh hạnh

[36]

Thương xót các hữu tình

Khiến họ lìa sợ hãi

Chẳng hại làm lợi lành

Mới là bậc tịnh hạnh

[37]

Xa oán chẳng còn oán

Không gì gây thương tổn

Dẹp bỏ tâm tà kiến

Mới là bậc tịnh hạnh

[38]

Quá khứ cùng vị lai

Hiện tại không chấp trước

Chẳng buông cũng chẳng giữ

Mới là bậc tịnh hạnh

[39]

Diệt trừ tham sân si

Kiêu mạn các việc ác

Kim khó xuyên hạt cải

Mới là bậc tịnh hạnh

[40]

Thành với hào kiên cố

Đến đi chịu khổ não

Mong muốn qua bờ kia

Không nên nghe tà thuyết

Diệt ác đừng khởi sanh

Mới là bậc tịnh hạnh

[41]

Nếu ai đoạn ái dục

Đời này và đời sau

Tham ái đã trừ sạch

Mới là bậc tịnh hạnh

[42]

Ai không còn mong ngóng

Đời này và đời sau

Không chỗ để ngóng trông

Mới là bậc tịnh hạnh

[43]

Tự mình hiểu biết rõ

Trời người chẳng thể thấu

Khéo biết vô lượng quán

Mới là bậc tịnh hạnh

[44]

Quy mạng Nhân Trung Tôn

Quy mạng Nhân Trung Thượng

Xin hỏi Đức Thế Tôn

Vì sao gọi là thiền?

Kính mong Thiên Trung Thiên

Diễn nói giảng Kinh giới

[45]

Tự biết việc đời trước

Thấy được cõi trời người

Tận trừ gốc sanh tử

Trí tâm vĩnh tịch diệt

[46]

Tự biết tâm giải thoát

Lìa dục không chấp trước

Ba Minh đã thành tựu

Mới là bậc tịnh hạnh

[47]

Tự biết việc đời trước

Biết nhân duyên hữu tình

Như Lai Phật vô nhiễm

Mới là bậc tịnh hạnh

[48]

Trừ sạch tất cả kết

Nhiệt não cũng chẳng còn

Như Lai Phật vô nhiễm

Mới là bậc tịnh hạnh

[49]

Long tượng giữa tiên nhân

Đại Tiên bậc tối tôn

Tắm gội Tám Giải Thoát

Mới là bậc tịnh hạnh

[50]

Tận trừ mọi phiền não

Qua sông đến vô lậu

Từ đây qua bờ kia

Mới là bậc tịnh hạnh

[51]

Tỳ-kheo mặc Pháp y

Quán dục chẳng chân thật

Tĩnh tọa dưới cây vắng

Mới là bậc tịnh hạnh

[52]

Không việc gì chẳng biết

Vĩnh trừ mọi hoài nghi

Diệt tận các phiền não

Mới là bậc tịnh hạnh

[53]

Rời bỏ duyên gia đình

Xuất gia không sợ hãi

Uống được vị cam lộ

Mới là bậc tịnh hạnh

[54]

Đoạn tuyệt chuyện thế sự

Không thốt lời ác ôn

Quán sát Tám Chánh Đạo

Mới là bậc tịnh hạnh

[55]

Đơn độc đi cùng khắp

Ẩn tàng vô hình ảnh

Khó hàng khéo tự điều

Mới là bậc tịnh hạnh

[56]

Vô hình không thể thấy

Đó cũng chẳng thể thấy

Ai thấu hiểu câu này

Thì phải luôn tư duy

Giác ngộ trừ kết sử

Mới là bậc tịnh hạnh

[57]

Khéo đoạn sông sanh tử

Khéo nhẫn vượt thế gian

Tự giác thoát hào sâu

Mới là bậc tịnh hạnh

[58]

Hãy cầu dứt luân hồi

Tịnh hạnh chẳng có dục

Tâm tự quán các tình

Tự mình tu tịnh hạnh

Ai khéo biết như thế

Mới là bậc tịnh hạnh

[59]

Trước đoạn tâm tham ái

Kiêu mạn và tà kiến

Diệt sạch mọi kết sử

Đó là bậc tịnh hạnh

[60]

Nếu ai biết diệu Pháp

Chẳng kể già hay trẻ

Quán kỹ giữ giới tín

Như Phạm Chí thờ lửa

[61]

Đối với Pháp tu hành

Tịnh hạnh là tối thượng

Tất cả các hữu lậu

Trừ sạch chẳng thừa sót

[62]

[Đối với Pháp tu hành]

[Tịnh hạnh là tối thượng]

Hoặc lại quán các pháp

Trừ sạch chẳng thừa sót

[63]

[Đối với Pháp tu hành]

[Tịnh hạnh là tối thượng]

Hoặc lại quán tụ hội

Trừ sạch chẳng thừa sót

[64]

[Đối với Pháp tu hành]

[Tịnh hạnh là tối thượng]

Hoặc lại quán nhân duyên

Trừ sạch chẳng thừa sót

[65]

Ví như nội Pháp bổn

Tịnh hạnh là biểu dương

Giả sử cùng đồng ngồi

Như Tỳ-kheo Thiện Dung

[66]

Ví như nội Pháp bổn

Tịnh hạnh là biểu dương

Biết sanh biết già bệnh

Biết chuyển đến đường chết

[67]

Ban ngày trời chiếu sáng

Ban đêm trăng sáng soi

Áo giáp rạng quân binh

Thiền định soi Đạo nhân

Khi Phật hiện thế gian

Sáng rực khắp muôn nơi

[68]

Bậc tịnh hạnh không có

Vấn vương niệm vui buồn

Ý như như, bất động

Niệm niệm diệt hoài nghi

[69]

Sanh ra các diệu Pháp

Bậc tịnh hạnh tu thiền

Khéo giải lưới hoài nghi

Tự biết các pháp khổ

[70]

Sanh ra các diệu Pháp

Bậc tịnh hạnh tu thiền

Chiếu soi khắp thế gian

Như trời giữa hư không

[71]

Sanh ra các diệu Pháp

Bậc tịnh hạnh tu thiền

Dẹp tan chúng ma quân

Như Phật lìa trần cấu

*

Tâm Ý và Tỳ-kheo

Sau cuối Phẩm Tịnh Hạnh

Các phẩm lần lượt nói

Đầy đủ ba mươi ba

Thánh Tôn giả Pháp Cứu đã soạn xong các bài kệ Pháp của Phật.