Hai vị cao tăng người Thái được mời đến nhà một vị cư sĩ để dùng điểm tâm sáng.
Trong căn phòng khách nơi mà các vị đang ngồi, có đặt một bể nuôi cá cảnh rất đẹp với nhiều loài khác nhau. Nhà sư trẻ hơn than phiền rằng việc nuôi cá trong chậu kiến là trái ngược với giáo lý từ bi trong nhà Phật. Nó giống như nhốt chúng trong một nhà tù. Những chú cá này đã làm gì sai mà bây giờ phải bị tống giam trong nhà tù với bốn vách tường bằng kính xung quanh?
Chúng nên được tự do bơi lội trong những dòng sông và các ao hồ, đi đến bất cứ nơi nào chúng thích. Vị sư thứ hai không đồng ý. Điều đó đúng, ngài thừa nhận, những con cá đó không được tự do để làm những điều chúng muốn, nhưng sống trong một cái bể cá chúng sẽ được giải thoát khỏi nhiều mối nguy hiểm. Sau đó ngài liệt kê ra những sự tự do của chúng:
1. Có bao giờ sư nhìn thấy một anh chàng ngư dân thả lưới trong một bể cá trong nhà ai đó chưa? Không! Vì vậy sự tự do thứ nhất của những chú cá trong bể là được thoát khỏi mối nguy hiểm từ những người đánh bắt cá.
Tưởng tượng xem những gì sẽ xảy ra cho một con cá sống trong tự nhiên. Khi chúng thấy một con giun mập mạp hoặc là một con ruồi béo bở chúng không bao giờ có thể chắc chắn rằng liệu đó có phải là miếng mồi an toàn để thưởng thức hay là không. Rất nhiều lần, chúng thấy bạn và bà con thân thuộc của chúng đang xơi một con giun ngon lành thì đột nhiên biến mất mãi mãi. Đối với một con cá trong tự nhiên, kiếm ăn là việc đầy nguy hiểm và kết cục thường là những bi kịch. Mỗi bữa ăn là cuộc mạo hiểm để lại những chấn thương tâm lý nặng nề. Tất cả loài cá chắc chắn bị bệnh tiêu hóa kinh niên hành hạ mà nguyên nhân của căn bệnh là từ nỗi lo lắng luôn rình rập trong mỗi bữa ăn, và những con bị thêm bệnh hoang tưởng chắc chắn sẽ nhịn đói cho đến chết. Cá trong tự nhiên hầu hết rơi vào tình trạng hoảng loạn tinh thần. Còn cá sống trong bể sẽ được thoát khỏi những mối nguy hiểm này.
2. Cá trong tự nhiên cũng sẽ phải lo lắng về những con cá lớn sẽ ăn thịt chúng. Chẳng có con cá bé nào dám đi lang thang trong một con kênh rạch vào ban đêm vì nó quá nguy hiểm cho chúng. Tuy nhiên, không có người chủ nào nuôi cá cảnh để làm mồi cho những con cá khác. Vì vậy cá ở trong bể sẽ thoát khỏi mối nguy hiểm từ những loài cá chuyên ăn thịt đồng loại của chúng.
3. Trong chu trình của tự nhiên, có những lúc cá trong tự nhiên rơi vào cảnh khan hiếm thức ăn. Nhưng đối với cá nuôi trong bể, chúng giống như đang được sống sát bên cạnh một nhà hàng. Một ngày hai bữa, mỗi bữa ăn rất cân đối, đầy đủ chất được đưa đến tận nơi, còn tiện lợi hơn việc giao bánh pizza tận nhà, bởi vì chúng không cần phải trả thêm phí giao hàng. Do đó cá sống trong bể cũng được thoát khỏi trình trạng đói kém.
4. Những lúc đổi mùa, sông ngòi và ao hồ chính là nơi có nhiệt độ thay đổi nhiều nhất. Mùa đông thì quá lạnh, có lúc đóng băng. Vào mùa hạ, nước trong sông hồ có thể quá nóng đối với cá, đôi khi khô cạn. Nhưng cá trong bể thì có máy điều hòa không khí đảm bảo nhiệt độ thích hợp cho chúng. Nhiệt độ nước trong bể được giữ ổn định và phù hợp quanh năm suốt tháng. Vì lẽ đó cá sống trong một cái bể được thoát khỏi mối nguy hiểm của cái nóng và lạnh.
5. Khi cá trong tự nhiên bị dịch bệnh, chẳng có ai ở đó để chữa trị cho chúng. Nhưng cá trong bể thì có bảo hiểm y tế miễn phí. Chủ nhân của chúng sẽ gọi một bác sĩ chuyên điều trị bệnh cho cá đến nhà chữa trị cho chúng bất cứ lúc nào chúng có triệu chứng ốm đau. Chúng không cần phải đến phòng khám. Vì vậy cá trong bể được tự do khỏi những mối nguy hiểm về sức khỏe.
Vị sư thứ hai, vị lớn tuổi hơn, kết luận quan điểm của mình. Ngài nói có rất nhiều ưu điểm của cá sống trong một cái bể kính. Đúng là chúng không có tự do để làm những gì chúng muốn và không có tự do bơi từ nơi này đến nơi khác, nhưng chúng được thoát khỏi rất nhiều mối nguy hiểm và lo âu.
Vị cao tăng tiếp tục giải thích rằng điều đó giống những người sống một cuộc sống đạo đức. Đúng họ không được tự do để theo đuổi những dục vọng của họ và rong ruổi đây đó, nhưng mặt khác họ có được rất nhiều sự tự do khác, họ được giải thoát khỏi nhiều mối nguy hiểm và lo âu.
Bạn thích kiểu tự do nào hơn?
Thích Châu Viên Chuyển Ngữ từ cuốn sách “Opening the Door of Your Heart” của Ajahn Brahm
