Đức Thế Tôn dạy những lời này khi Ngài đang ở tại Kỳ Viên, liên quan đến Tôn giả Xá-lợi-phất.
Một ngày nọ, các thiện tín ngồi chung lại và ca ngợi đức hạnh của Tôn giả Xá-lợi-phất:
– Vị Tôn giả thầy chúng ta, thật là đức nhẫn cao đến nỗi dù ai mắng chửi hay đánh đập, Ngài cũng không giận.
Lúc ấy, có một Bà-la-môn ngoại đạo hỏi:
– Ai mà không hề giận dữ?
– Thầy chúng tôi, Tôn giả Xá-lợi-phất.
– Chắc hẳn chưa ai chọc giận được ông ấy?
– Chưa hề có chuyện ấy đâu, Bà-la-môn.
– Ðược rồi, tôi sẽ chọc giận ông ta.
– Ông cứ thử xem.
– Tin tôi đi, tôi biết cách nên hành động như thế nào với ông ta.
Hôm sau, Tôn giả vào thành khất thực. Ông Bà-la-môn đi theo sau lưng Tôn giả tống một quả đấm vũ bão vào lưng Ngài. Tôn giả chỉ hỏi: “Cái gì thế?” mà không hề quay lại dòm và tiếp tục đi. Trước thái độ ấy, ông Bà-la-môn cảm thấy ân hận tràn ngập: “Ô! Thật là tôn quí thay đức hạnh của Tôn giả!”.
Ông ta sụp xuống dưới chân Ngài:
– Xin Ngài hãy tha lỗi cho tôi.
– Chuyện gì vậy?
– Tôi muốn thử Ngài nên đã đấm vào lưng Ngài.
– Ðược, tôi không giận ông.
– Nếu Ngài sẵn lòng tha lỗi cho tôi, xin từ đây hãy chỉ đến nhà tôi thọ thực thôi.
Và ông đỡ lấy bát Tôn giả, đưa Ngài về nhà cúng dường bữa trưa. Tôn giả vui vẻ trao bát.
Vài kẻ ngoại cuộc thấy vậy rất tức tối.
– Tên ngoại đạo ấy đã đánh thầy chúng ta, một vị đáng lý không ai được xúc phạm, tội ấy không thể tha thứ. Chúng ta phải giết hắn.
Họ nắm đất, đá, gậy gộc, kéo đến đứng trước cửa nhà người Bà-la-môn. Khi Tôn giả thọ thực xong trở ra, Ngài để bát cho người Bà-la-môn ôm, những người kia thấy ông ta đi ra với Tôn giả, bèn kêu:
– Bạch Tôn giả, xin Ngài ra lệnh cho ông Bà-la-môn trở lại.
– Này các đạo hữu, các ông muốn gì?
– Tên Bà-la-môn ấy đã đánh Ngài, và chúng con muốn xử hắn đích đáng.
– Sao? Ông ấy đánh ta hay đánh các ông?
– Thưa, đánh Ngài.
– Nếu vậy, ông ấy đã xin lỗi ta, các ông về đi.
Tôn giả khuyên các Phật tử, và cho phép ông Bà-la-môn về, Tôn giả trở lại tinh xá.
Các vị Tỳ-kheo hết sức bất bình.
– Thế này là sao? Một người Bà-la-môn đánh Tôn giả Xá-lợi-phất mà Ngài lại đến chính nhà của người ấy thọ thực! Ông ta đánh cả Tôn giả rồi thì còn kính trọng ai nữa? Ông sẽ đánh người này người nọ lung tung cho coi.
Ðức Thế Tôn nghe chuyện, bảo các thầy Tỳ-kheo:
– Này các Tỳ-kheo, không có việc người Bà-la-môn đánh Bà-la-môn, chỉ có Bà-la-môn phàm tục đánh vị Bà-la-môn thánh quả. Bởi vị nào đã chứng quả A-na-hàm hoàn toàn dứt trừ hết mọi giận dữ.
Ngài nói kệ:
(389) Chớ có đập Phạm Chí!
Phạm Chí chớ đập lại!
Xấu thay đập Phạm Chí!
Ðập trả lại xấu hơn!
(390) Ðối vị Bà-la-môn,
Ðây không lợi ích nhỏ,
Khi ý không ái luyến,
Tâm hại được chặn đứng,
Chỉ khi ấy khổ diệt.
Theo Thường Chiếu
