Thương nhau cau sáu bổ ba/ Ghét nhau cau sáu bổ ra làm mười.
Cau ra hoa đẹp nhất vào mùa hè. Với thân thẳng đứng cao vút, không cành, có từ vảy đến chục tàu lá xanh trên ngọn, sức dẻo của cau được thử thách bằng hàng chục cơn giông bão mỗi năm. Mỗi tàu cau mang trong mình một buồng hoa, giống như người đang thành kính chắp tay. Buồng hoa có nhiều tua hoa vươn dài, trên mỗi tua những nụ trắng như ngọc điểm xuyết tinh khôi.
Hoa cau nở vào ban đêm, càng về sáng mùi hương càng ngào ngạt, lan tỏa. Dưới ánh trăng huyền ảo, luồng hương cau như ru say.
Buổi sáng những giọt sương mai trong vắt vương đầy trên buồng hoa. Khi nắng mới vừa lên, hoa trắng ngà óng ả. Từng cơn gió nhẹ như ướp hương đầy trên mái tóc đen dài của cô gái. Các cụ thương kể cho con cháu nghe về mùi hương cau bí ẩn lúc canh khuya và dáng điệu thướt tha của hai bà chúa xứ. Như từ trong huyền tích bước ra, hai bà chúa xứa đầu đội nón quai thao thoắt ẩn thoắt hiện quanh đường làng ngõ xóm để bảo vệ cho phụ nữ mang thai và trẻ nhỏ.
Khi cau đến mùa thu hái, thịt quả mềm, hạt trắng, hương vị ngọt tự nhiện, là các bà lại rủ nhau cắt vài buồng bỏ vào thúng đem ra chợ phiên bày bán. Thú vui đó cũng là hình ảnh đẹp một thời của làng quê đất Việt. Thích ăn cau là thế, nhưng cứ hễ được mùa cau thì các bà lại thờ dài, “mưa nắng thất thường thế này, chả trách được mùa cau, đau mùa lúa”.
Thời ấy, cau nào có giá trị kinh tế gì, chẳng qua tại các đám cưới hỏi, cúng giỗ, thiếu nó thì coi như không thành lễ. Đã thế, cau còn hợp với sở thích (nghiện) của đa số các bà các cô, nên cũng được xem là một thứ quả quý, và càng quý hơn mỗi khi mất mùa. Cứ như các ông, lúc vui lên, muốn vào đầu câu chuyện, cũng tập tành nhai trầu bỏm bẻm để làm duyên. Chính vì thế, từ hoa đến quả lại có những ứng xử khác biệt. Hương cau thì chung ngõ, mà quả cau thì khác nhà, xem như đặt cái tình ra trước thì rộng, để lại lợi ở lòng thì hẹp. Ở đâu mà từ hương cau đến quả cau cùng được những người hàng xóm í ới chia sớt cho nhau, thì ở đó chau con sẽ thêm phần tốt phước.
Thử như mỗi khi có chuyện, người phụ nữ lớn tuổi nhất trong nhà lại vừa giã trầu vừa nghiêm nét mặt: “Thương nhau cau sáu bỗ ba/ Ghét nhau cau sáu bổ ra làm mười”. Chỉ nhớ vào câu nói có ý gần ý xa ấy mà cháu con tự biết rộng lòng với nhau, một khi người cũ đi rồi, vườn cau còn đó nhưng trái cứ già đi, vàng không rồi để rụng. Lúc đó, cái cơi, cái ống nhổ và chiếc gối giã trầu cũng theo nhau trở vào quá khứ.
Miếng trầu cay thơm nồng, bao đời luôn thắm đỏ. Nhớ dáng ngoại còm cõi cả một đời thương cháu, thương con mà lòng nghẹn lại. Trong đêm chợt thức giấc nhìn ánh trăng soi qua khung cửa nhỏ, lại nao lòng nhớ đến một miền hương cau.
Thích Thanh Thắng
Theo Phật Pháp Ứng Dụng
