Những Bài Ca của vị Thánh được Mến Yêu của Tây Tạng, Milarepa
Nguyên tác: Drinking the Mountain Stream, Song of Tibet’s Beloved Saint, Milarepa
Việt dịch: Tha Nhân
***
4. Mila gặp gỡ một thiền giả
Một ngày ấm áp khi Jetsušn Repa vĩ đại đang tu hành ở Núi Khối Đỏ trên đồng bằng Gungthang, một thiền giả đi đến. Mila hỏi ông : “Thầy đến từ đâu ?”
Ông trả lời : “Tôi đến từ vùng UŠ sau khi nghe danh tiếng của một lama Jetsušn tên là Milarepa. Thánh giả Jetsušn ấy sống ở đâu ?”
Để trả lời Mila hát cho ông bài ca này :
Con đảnh lễ dưới chân Marpa, vị siêu việt của loài người,
Không cách ly mảy tóc với Vajradhara vĩ đại.
Xin hãy hướng dẫn con, tâm ngài không mảy may chệch hướng,
Khỏi trạng thái của thực tại bất biến.
Ông, nhà khổ hạnh xứ UŠ, đến từ vùng đất thấp,
Tìm kiếm thiền giả Mila để xin những lời chỉ dạy.
Vậy thì, hãy thấu hiểu sự giải thích này !
Trong ba tháng xuân khi chúa của hơi ấm xuất hiện
Và những nguyên tố của nóng và lạnh cạnh tranh nhau,
Tiếng “ù ù” vang dội trong bầu trời
Được gọi là Con Rồng Xanh.
Dầu cho tên gọi và danh tiếng là vĩ đại,
Nhưng khi gặp hình thể thực của nó
Nó có một miệng rộng, cổ nhỏ, đuôi dài.
Dầu cho tên gọi và hình thể không khớp nhau,
Tiếng của nó được xem là điềm rất tốt lành.
Thế nên nó được gọi là con rồng vĩ đại của bầu trời,
Kẻ chia mùa hạ và mùa đông,
Viên ngọc trai của mùa mưa đúng thời.
Hãy hiểu đây là một điều kinh ngạc lớn !
Dưới những dòng nước của đại dương ngoài kia
Trên cái bục bằng vàng của đại dương,
Vị chủ tể của biển cả ngồi đó
Được gọi là Con Rùa Vàng Vĩ Đại.
Dầu cho tên gọi và danh tiếng là lớn lao,
Nhưng khi gặp hình thể thực của nó
Nó giống như một cái bình đất sét lật úp
Với miệng thì rộng còn chân ngắn ngủn.
Dầu cho tên gọi và hình thể không khớp nhau,
Nó được gọi là Rùa Vàng Vĩ Đại.
Nó là sự trang sức vĩ đại cho những đại dương,
Là thuốc để thuần hóa những hồn linh thiên nhiên,
Vũ khí bảo vệ những vùng thảm họa,
Và là kẻ chinh phục những con rắn độc.
Hãy hiểu đây là một điều kinh ngạc lớn !
Ở Tây Tạng này, những con quỷ mặt đỏ,
Yaksha (dạ xoa), và vô số hồn ma
Luôn luôn tìm cơ hội làm hại.
Còn chính tôi, người nổi tiếng như là Milarepa ;
Và dầu cho tên gọi và danh tiếng là lớn lao,
Nhưng khi gặp hình thể thực của tôi,
Tôi trần truồng, thân xanh như lá.
Dầu cho tên gọi và hình thể không khớp nhau,
Tôi có khả năng thực hành pháp khổ hạnh ;
Như thế tôi là vương miện của những người cầu Pháp,
Một thiền giả giữ gìn những giáo lý
Với sức mạnh chiến thắng những quỷ ma.
Hãy hiểu đây là một kinh ngạc lớn !
Ba cái này – bài ca, ví dụ và ý nghĩa,
Là cách giải thích của Mila
Nhưng thật ra Milarepa này
Chỉ là tên gọi, biểu tượng và chỉ định –
Trống rỗng như vỏ trấu, không có chất thể,
Vô tự tánh – như thế tôi không hề chỉ dạy.
Đây là quà tặng cho ông, hỡi thiền giả.
Bạn có nắm được ý nghĩa không, hỡi nhà khổ hạnh ?
Tràn đầy thán phục, thiền giả lễ lạy, đi nhiễu vòng quanh Mila và rồi quỳ gối chắp tay : “Lúc ban đầu tôi đã không biết chính là ngài. Tha thứ cho tôi. Tôi kinh ngạc khi thấy ngài có thể ở trong một chỗ ẩn cư hoang vắng mà không sợ hãi, lo âu.”
Jetsušn trả lời : “Nếu một thiền giả sợ phải ở nơi ẩn cư núi non, người ấy không nếm được thậm chí mùi hương của thiền định. Ông phải nhận biết mục đích, nó là trạng thái bổn nhiên, qua học tập và tư duy. Rồi sau khi nhận những giáo huấn sâu xa từ một vị lama chân chính và cắt đứt những tạo tác tâm thức, thấu rõ mục tiêu của thiền định nhất tâm. Một người như vậy mới được gọi là “thiền giả”. Những người lang thang khắp miền mà không có bằng chứng của kinh nghiệm và chứng ngộ, khất thực thức ăn và làm điều gì họ thích là những người bị tà ma nhiếp phục. Bởi thế, hãy nghe và suy xét kỹ bài ca này của tôi.”
Pháp vương của lòng tốt không lay chuyển,
Dịch giả mà tên tuổi hiếm được nghe đến –
Hỡi dịch giả vĩ đại Marpa
Con cầu nguyện – xin ban cho con ân phước !
Khi Đại Ấn vĩ đại đã biểu lộ,
Một thiền giả không sợ ngay cả tiêu tan cái thân như huyễn này.
Vừa lúc thấu rõ rằng những kinh nghiệm bên trong và bên ngoài đều như huyễn,
Một thiền giả không sợ ngay cả những đạo quân của bốn loại Ma.
Khi đã chấm dứt sự bám luyến vào cuộc đời,
Một thiền giả không sợ ngay cả sự hoại diệt toàn bộ của ba cõi.
Khi có thể điều phục những năng lực trong thân
Một thiền giả không sợ phải lang thang trong sương mù của ba cõi.
Thiền giả tràn đầy xúc cảm và thốt lên : “Lama Jetsušn quý báu, ngài có danh tiếng lớn, và điều đó thật như vậy. Kỳ diệu thay ! Kỳ diệu thay ! Bây giờ xin ngài giải thích như thế nào thế giới hình tướng này xuất hiện.”
Mila bèn hát bài ca này :
Con đảnh lễ dưới chân của lama chân thật
Người đã chỉ cho con rằng mọi tướng đều như huyễn.
Ông có biết những hình tướng này là gì ư ?
Nếu không biết, tôi sẽ nói cho ông :
Những hình tướng này xuất hiện khắp nơi ;
Với người không chứng ngộ thì chúng là sanh tử,
Nhưng với người chứng ngộ, chúng chiếu diệu như là Pháp thân.
Khi những hình tướng chiếu diệu như là Pháp thân
Chớ tìm kiếm một tri kiến nào khác từ những nguồn nào khác.
Ông có biết làm sao để trưởng dưỡng cái tâm ư ?
Nếu không biết, tôi sẽ nói cho ông :
Chớ tìm cách chỉnh trị, thao tác gì với tâm ;
Chớ cố gắng khiên cưỡng kiểm soát tâm.
Hãy an nhiên buông xả như một trẻ nhỏ.
Hãy như đại dương không sóng.
Như một ngọn đèn tự chiếu sáng,
Và như một xác chết không đời sống.
Hãy bỏ những đặt tên, cường điệu ra khỏi tâm vốn là thanh tịnh.
Ông có biết làm thế nào để kinh nghiệm ư ?
Nếu không biết, tôi sẽ nói cho ông :
Như sương tan mất bởi sức mạnh của mặt trời
Và bị xua tan không bằng cách nào khác,
Định kiến, ý niệm được tan sạch bởi sức mạnh của chứng ngộ.
Không bằng cách nào khác để trừ sạch ý niệm.
Hãy kinh nghiệm chúng như là giấc mơ không căn cứ.
Hãy kinh nghiệm chúng như là bọt nước phù du.
Hãy kinh nghiệm chúng như là cầu vồng không chất thể.
Hãy kinh nghiệm chúng như là hư không không thể phân chia.
Ông có biết làm thế nào để bổ sung kinh nghiệm ư ?
Nếu không biết, tôi sẽ nói cho ông :
Ngay cả một cơn gió mạnh bản chất cũng trống rỗng.
Ngay cả một làn sóng lớn cũng chính là đại dương
Ngay cả những đám mây dày phương nam cũng không có chất thể như bầu trời.
Ngay cả tâm ồn náo cũng vốn tự nhiên là vô sanh
Để làm tâm vận hành
Hãy dùng những giáo huấn để thức cỡi trên khí.
Khi thất niệm vì kẻ trộm là ý niệm,
Hãy dùng những giáo huấn để nhận ra kẻ trộm.
Khi tâm bị phân tán theo các đối tượng
Hãy xử dụng giáo huấn về cách bay của con quạ từ một một chiếc tàu.(14)
Ông có biết làm sao để thực hành ư ?
Nếu không biết, tôi sẽ nói cho ông :
Hãy thực hành như một con sư tử lớn đứng.
Hãy thực hành như một hoa sen mọc lên trong bùn.
Hãy thực hành như một con voi mê đắm.
Hãy thực hành như một hòn pha lê trong suốt.
Ông có biết làm thế nào để hiển lộ những kết quả ư ?
Nếu không biết, tôi sẽ nói cho ông :
Pháp thân được hiển lộ trong vô niệm.
Báo thân được hiển lộ trong lạc.
Hóa thân được hiển lộ trong sự sáng tỏ.
Tự tánh thân được hiển lộ trong tánh Không bổn nhiên.
Với những ai giỏi về ngôn ngữ thì có ba thân,
Nhưng trong Pháp thân thì không có sự chia biệt nào.
Cái thấy, trưởng dưỡng, kinh nghiệm,
Bổ sung, thực hành và những kết quả –
Sáu cái này bao gồm sự chứng nghiệm trong thiền.
Ông có nắm nghĩa lý của tôi không, hỡi con người xứ UŠ ?
Ông có hiểu tôi không, hỡi nhà khổ hạnh ?
Thiền giả một lần nữa tràn đầy cảm kích, và sau khi xin ban nhập môn và sự chỉ dạy sâu nhiệm bèn bắt đầu việc thực hành. Người ta nói ông trở thành một người thiền định lão luyện nhờ sự chứng ngộ tối hậu mọc sáng trong tâm thức ông.
Một bài ca về thiền khác của Milarepa, lần này là cho đệ tử thân cận là Rechungpa. Đây là một kiểu mẫu tiêu biểu về cách thức Mila tạo thành những chỉ dạy về thiền cho các đệ tử riêng. Sự bộc phát tự nhiên này chỉ để đáp ứng yêu cầu của Rechungpa đang chấp tay, phản ánh những hoàn cảnh thư thái trong sự độc nhất và quy mô của thể loại này. Dùng kiểu cách ẩn dụ như ngài thích, Mila lấy những vật trực tiếp chung quanh và dệt chúng vào một tấm vải biểu tượng phong phú để xiển dương những điểm chính yếu của giáo lý ngài.
5. Những biểu tượng cho Kinh Nghiệm Thiền
Sau khi làm cái nhà mùa đông ở Lachi, Jetsušn Milarepa và vài đệ tử đến bình nguyên Gungthang ở mùa hè, trú ngụ trong Động Răng Ngựa Đá Trắng.
Một hôm Mila và Rechungpa đi lên phía Thượng Yerpo để cho thân thể được tĩnh dưỡng. Rechungpa yên lặng chắp tay hướng về lama của mình và họ cùng ngồi xuống nghỉ một lúc.
Những con kên kên bay lượn trên đầu họ. Những con gà gô kêu bên phải họ. Những con nai thận trọng gặm cỏ bên trái họ trong khi con của chúng chơi đùa. Và phía dưới họ là một thác nước ào ào phóng mình vào sông Tsangpo.
Thấy thế, Mila vui thích hát bài ca này :
Con lạy dưới chân lama tôn kính của con.
Hãy nghe đây con, Rechung Dorje Drak,
Những con kên kên này, hàng xóm chúng ta, vua của loài chim,
Kên kên bay lượn trong bầu trời,
Tìm thức ăn trên ba đỉnh núi này,
Và nghỉ ngơi trên sườn Núi Đỏ.
Mọi thứ ấy là những biểu tượng của cái thấy Thiền :
Cái thấy ấy không có chu vi hay trung tâm.
Chim kên kên của sự thấu hiểu tánh Không
Từ bi bay lượn tìm kiếm thức ăn là sự lợi lạc cho người khác
Và ngủ trên núi đá của sự hợp nhất tối hậu.
An lạc thay những thiền giả hoàn toàn hiến mình vào Pháp.
Con có hiểu nghĩa ta nói không, Rechungpa ?
Nhìn xem đó, lòng chúng ta vui sướng.
Những con gà gô này, hàng xóm chúng ta, những con chim thần thánh,
Kêu lảnh lót từ những bụi cây bên sông trên núi,
Tìm trái cây trong đồng cỏ cao nguyên,
Và ngủ trong những lùm cây của Núi Đất Sét.
Mọi thứ ấy là những biểu tượng của thiền định :
Con chim duyên dáng này của trạng thái thiền tự nhiên.
Kêu êm ái với tiếng giọng của hiện thể nguyên sơ,
Ăn trong đám cỏ của tịch tĩnh không chao động,
Và ngủ trong trạng thái quán chiếu tự sáng tỏ.
An lạc thay thiền giả đã đạt đến chân tánh của tâm.
Con có hiểu nghĩa ta nói không, Rechungpa ?
Nhìn xem đó, lòng chúng ta vui sướng.
Những con nai cảnh giác này, hàng xóm chúng ta,
Bỏ ba đỉnh núi cằn cỗi này
Đi xuống ăn cỏ trong cánh đồng xanh non.
Ở đó chúng vui chơi trong những điều kiện thoải mái,
Và ngủ ở Núi Hùng Vĩ.
Mọi thứ ấy là biểu tượng của thực hành Thiền :
Sự tự do tự nhiên bắt gặp trong thực hành
Là sự tỉnh giác cân nhắc kinh nghiệm tốt và xấu.
Nó đi xuống những cánh đồng cỏ của từ và bi,
Vui chơi với sự lợi lạc của tất cả chúng sanh,
Và thân thiết với ngọn núi của sự hồi hướng bình đẳng.
An lạc thay thiền giả mà tâm thức tỉnh giác.
Con có hiểu nghĩa ta nói không, Rechungpa ?
Nhìn xem đó, lòng chúng ta vui sướng.
Nước chúng ta uống, dòng sông núi mát lạnh này,
Tự khởi nguồn trong những đồng cỏ của Núi Trắng,
Chảy đầy chỗ trũng của Núi Đất Sét,
Và tiếp tục trôi không dứt qua.
Mọi thứ này là biểu tượng của những kết quả Thiền :
Những kết quả ấy, những thân vốn sẵn đủ của Phật,
Chính chúng tự khởi lên như kết quả trên nền tảng,
Lắp đầy chỗ trũng của sự khẩn cầu trong sạch,
Và làm đầy lợi lạc cho chúng sanh đến hết thời sanh tử.
An lạc thay thiền giả tự do khỏi lo âu.
Con có hiểu nghĩa ta nói không, Rechungpa ?
Nhìn xem đó, lòng chúng ta vui sướng.
Trong hang Núi Trắng, chỗ tu hành của thầy,
Thầy phát sanh sức mạnh chú tâm vượt khỏi thiền định.
Những chiến sĩ và dakini tụ lại như mây
Thầy trải qua đêm tỉnh giác, trong tánh Giác phúc lạc.
No nê với mọi loại điềm triệu tốt lành.
Ban ngày, sự chứng ngộ thấu suốt chiếu sáng như kinh nghiệm phúc lạc ;
Thiền định như thế, thầy là Đại Thiền giả Repa.
Hãy thả bay trong gió những quan tâm tới cuộc đời này,
Và in vào trong con thời gian chết khi nào không biết.
Nhớ sự khổ đau của sanh tử,
Thì tại sao còn mong đợi điều vô ích ?
Hãy sống đời người trong thung lũng vô ngã,
Hãy giữ chắc chỗ ngồi của lòng can đảm không lay chuyển,
Và đáp ứng những lợi lạc của chính con và của những người khác.
Con có hiểu nghĩa ta nói không, Rechungpa ?
Mila đã xem thấy điều này và lòng nó vui sướng.
Con xin dâng tặng bài ca sùng mộ này, hỡi lama tôn kính !
Xin hãy dự phần trong bữa tiệc âm thanh này, hỡi những dakini !
Hãy cất đi sự ngăn che của các ngươi, những loài phi nhân !
Hãy trông nom bài ca tốt lành này của lòng sùng mộ !
Sự hướng dẫn tối hậu là tự tánh của chính mình ; hay nói rõ hơn, đó là cách mà kinh nghiệm của đời con người và sự thực hành được thấu hiểu và được dùng cho lợi lạc lớn lao tốt đẹp nhất. Chính nó là sự chỉ dẫn duy nhất đích thực cho việc ở đâu và đi đâu. Các đệ tử của Mila muốn hành hương đến một thắng tích danh tiếng, bởi thế Mila chỉ ra sự không thích hợp của những thủ tục hình thức này và giải thích cái gì là quan trọng.
(Còn tiếp)
