Kinh Pháp Cú – Nguyên Thuận dịch

Kinh Pháp Cú

Pháp Cứu soạn Ngô Duy Kỳ Nan Đẳng dịch

Bản Việt dịch của Nguyên Thuận

***

PHẨM 1: VÔ THƯỜNG

Phẩm Vô Thường có 21 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói lúc tỉnh mà chạy theo dục vọng thì sẽ hôn ám mê loạn. Vinh hoa và tánh mạng đều khó có thể bảo hộ lâu dài. Duy chỉ có Đạo mới là chân thật.

[1]

Tỉnh giác từ ngủ say

Nên hoan hỷ tư duy

Lắng nghe điều Ta nói

Soạn tập lời Phật dạy

[2]

Tất cả hành vô thường

Đều là pháp hưng suy

Mới sanh liền phải tử

Tịch diệt an vui nhất

[3]

Ví như người thợ gốm

Trộn đất nắn làm đồ

Chúng thảy rồi vỡ nát

Mạng sống cũng như vậy

[4]

Như nước sông chảy xiết

Trôi xuôi chẳng ngược dòng

Đời người cũng như thế

Qua rồi không trở lại

[5]

Như người cầm roi trông

Chăn bò cho ăn cỏ

Già chết cũng như thế

Nuôi lớn rồi cướp đi

[6]

Trăm ngàn chẳng được một

Hào quý bất cứ ai

Tích trữ chứa tài sản

Không gì chẳng suy tàn

[7]

Bề bộn suốt ngày đêm

Mạng sống tự giảm dần

Tuổi thọ khi tiêu hết

Như giếng khô cạn nước

[8]

Kẻ nghèo đều lìa đời

Kẻ giàu cũng phải chết

Có hợp ắt có tan

Có sanh ắt có tử

[9]

Chúng sanh cùng tương tranh

Cho đến mất cả mạng

Tùy nghiệp mà đọa thăng

Họa phước tự lãnh thọ

[10]

Già yếu nếm khổ đau

Khi chết thức ra đi

Tham luyến ngục gia đình

Sanh tử chẳng thể đoạn

[11]

Thoáng chốc cái già đến

Hình sắc suy biến tàn

Thiếu thời tâm như ý

Tuổi già nạn bủa vây

[12]

Dẫu sống đến trăm tuổi

Cũng bị chết bám theo

Già bệnh mãi áp bức

Hoạn nạn đến đời sau

[13]

Một ngày đã trôi qua

Thọ mạng cũng giảm dần

Như cá đang thiếu nước

Thử hỏi có gì vui?

[14]

Lúc già nhan sắc tàn

Bệnh tật hủy hoại ta

Thân thể thối rữa nát

Cái chết là lẽ thường

[15]

Thân này để làm gì?

Nơi luôn tiết đồ dơ

Bệnh hoạn làm khốn khổ

Già suy rồi phải chết

[16]

Tham dục ý buông lung

Sai quấy ngày càng tăng

Không thấy cũng chẳng nghe

Thọ mạng là vô thường

[17]

Chẳng con chẳng cha anh

Có thể cậy nương nhờ

Bị chết làm khổ bức

Không ai có thể hộ

[18]

Ngày đêm lười kiêu mạn

Đã già còn dâm dật

Có tiền không bố thí

Chẳng vâng lời Phật dạy

Bị bốn việc đó che

Tự mình hại chính mình

[19]

Vào biển trú hư không

Dẫu lên tận núi đá

Chẳng có một nơi nào

Thoát miễn khỏi phải chết

[20]

Việc này do mình tạo

Nghiệp báo sẽ như thế

Ai siết bởi phiền não

Thẳng tiến già chết sầu

[21]

Thanh tịnh khéo tự biết

Sanh tận thấy như thế

Tỳ-kheo nhàm phiền não

Ra khỏi chốn sanh tử

***

PHẨM 2: GIÁO HỌC

Phẩm Giáo Học có 29 bài kệ. Đại ý của phẩm này là chỉ dạy phương cách tu hành; hãy cởi bỏ hôn ám và ngu muội của mình, thời sẽ thấy được ánh sáng của Đạo.

[1]

Ôi sao ngủ lu bù!

Như ong, ốc, trai, mọt

Ẩn náu nơi bất tịnh

Mê lầm cho tốt thay

[2]

Đã bị trọng thương nặng

Lòng nhói như bệnh đau

Gặp phải lắm ách nạn

Sao còn lo ham ngủ?

[3]

Tư duy chẳng buông lung

Học theo dấu Năng Nhân

Từ đó không ưu sầu

Chánh niệm vọng tự trừ

[4]

Chánh kiến học Đạo tăng

Trí tuệ soi thế gian

Phước sanh trăm ngàn đời

Vĩnh không đọa đường ác

[5]

Chớ học theo tà đạo

Mà tin lời tà kiến

Chớ nhiễm thói phóng đãng

Mà khiến dục vọng tăng

[6]

Thiện Pháp khéo tu hành

Học tập chớ vi phạm

Hành Đạo vô ưu phiền

Đời đời thường an vui

[7]

Siêng học nhiếp thân tâm

Lời nói luôn thận trọng

Tất đến nơi bất tử

Hành diệt sẽ được an

[8]

Điều sai chớ có học

Việc đúng hãy thực hành

Hiểu rõ Pháp tu trì

Lậu tận đắc tịch diệt

[9]

Thấy Pháp lợi thân tâm

Tất đến nơi an lành

Tinh cần làm lợi ích

Đó là bậc hiền minh

[10]

Ai khởi niệm giác ngộ

Học Đạo thêm kiên cố

Ai chấp diệt buông lung

Tổn giảm mà chẳng tăng

[11]

Chuyên nhất ý kiên cường

Tu học đắc Trung Đạo

Ai hiểu nghĩa lý này

Nên nhớ luôn hành trì

[12]

Trước đoạn tâm tham ái

Ngã mạn và thân kiến

Phế trừ mọi kết sử

Đó là thượng Đạo nhân

[13]

Tu học nếu không có

Bạn tốt thiện tri thức

Giữ thiện tu một mình

Đừng cùng với kẻ ngu

[14]

Tu học siêng trì giới

Cần chi bạn đồng hành?

Một mình chẳng ưu phiền

Như voi giữa rừng hoang

[15]

Trì giới lại đa văn

Cả hai khéo rõ thông

Mới xưng bậc giới văn

Nên học gắng tu hành

[16]

Học Đạo trước giữ giới

Sáu căn sẽ kiên cố

Bố thí chẳng cầu báo

Siêng năng chớ nằm lười

[17]

Dẫu ai sống trăm tuổi

Tà kiến tâm bất thiện

Chẳng bằng sống một ngày

Tinh tấn thọ Chánh Pháp

[18]

Dẫu ai sống trăm tuổi

Thờ lửa luyện phép thuật

Chẳng bằng trong khoảnh khắc

Trì giới được thắng phước

[19]

Làm được mới hãy nói

Chẳng thể chớ nói suông

Giả dối không thành tín

Bậc trí sớm vứt trừ

[20]

Học Đạo cầu tín giải

Quán sát lẽ đúng sai

Biết Pháp hãy dạy người

Đuốc tuệ chẳng còn mê

[21]

Bện tóc học đạo tà

Áo cỏ nội tâm tham

Mờ mịt chẳng hiểu rõ

Như điếc nghe nhạc âm

[22]

Có tu mới xả ác

Dùng thuốc trừ ba độc

Trượng phu vượt sanh tử

Như rắn lột thay da

[23]

Tu học mà đa văn

Trì giới không sai phạm

Hiện đời cùng vị lai

Tiếng thơm sở nguyện thành

[24]

Tu học kém hiểu biết

Trì giới không trọn vẹn

Hiện đời cùng vị lai

Thọ khổ bổn nguyện tan

[25]

Học Đạo có hai điều

Luôn gần bậc đa văn

Chân Đế giải nghĩa thâm

Tuy nhọc chẳng đọa tà

[26]

Cỏ dại hại đồng lúa

Nhiều dục hại tu học

Nhổ cỏ trừ tà ác

Thu hoạch tất được nhiều

[27]

Nghĩ kỹ rồi hãy nói

Ngôn từ chớ hung bạo

Y Pháp giảng nghĩa lý

Lời lẽ chớ phạm sai

[28]

Khéo học chớ vi phạm

Sợ ác rõ cấm kỵ

Ai biết thấy tường tận

Hoạn nạn, sau chẳng còn

[29]

Lìa xa tội cùng phước

Việc làm sẽ tịnh hạnh

Luôn mãi tự nhiếp phục

Ấy là bậc khéo tu

***

PHẨM 3: ĐA VĂN

Phẩm Đa Văn có 19 bài kệ. Đại ý của phẩm này cũng khuyên tu học nghe Pháp. Vun bồi học rộng, trở thành bậc thánh, và tự đạt đến chánh giác.

[1]

Đa văn vững tu hành

Trì Pháp làm bức tường

Tinh tấn hủy khó leo

Từ đó giới tuệ thành

[2]

Đa văn khai sáng tâm

Tâm sáng trí tuệ tăng

Trí tăng rộng giảng nghĩa

Thấy nghĩa hành Pháp an

[3]

Đa văn khéo trừ lo

Khéo nhập thiền định an

Khéo giảng Pháp cam lộ

Tự đắc Đạo Niết-bàn

[4]

Nghe Pháp biết Kinh giới

Trừ nghi thấy chân lý

Do nghe lìa pháp ác

Đi đến nơi bất tử

[5]

Minh sư khéo hiện Đạo

Trừ nghi tu học thông

Thanh tịnh gốc phiền não

Pháp tạng khéo phụng trì

[6]

Khéo nhiếp giảng nghĩa thâm

Hiểu rõ chẳng sai phạm

Thọ Pháp nương theo Pháp

Từ đó mau được an

[7]

Nếu chỉ hiểu chút ít

Tự đại kiêu mạn khinh

Đó như mù cầm đuốc

Soi người chẳng soi mình

[8]

Cầu tài ham tước vị

Quyền quý hưởng phước trời

Tuệ biện xuất thế gian

Đa văn là đệ nhất

[9]

Vua trọng bậc hiền minh

Chư thiên cũng như thế

Đa văn là bảo tạng

Lực mạnh giàu sang nhất

[10]

Bậc trí kính đa văn

Đạo nhân cũng hoan hỷ

Vua chúa hết lòng mến

Đế Thích, Phạm, cũng thế

[11]

Tiên nhân trọng đa văn

Hà huống đại phú gia

Bởi tuệ là quý nhất

Đáng kính không gì hơn

[12]

Thờ trời vì ánh sáng

Hiếu cha vì ân đức

Trung vua vì bảo hộ

Kính hiền vì đa văn

[13]

Mạnh khỏe nhờ lương y

Muốn thắng nhờ hào kiệt

Phật Pháp ở trí tuệ

Phước tu sáng muôn đời

[14]

Bạn lành ở công việc

Chân tình lúc hiểm nguy

Hạnh phúc nơi căn buồng

Biết trí qua ngôn lời

[15]

Đa văn lợi hiện đời

Vợ con anh em bạn

Cũng được phước đời sau

Tích lũy thành thánh trí

[16]

Muốn khéo diệt sân hận

Cũng trừ việc hung suy

Muốn được an ổn lành

Hãy kính bậc đa văn

[17]

Trọng thương chẳng bằng ưu

Trúng tên chẳng bằng ngu

Dẫu mạnh chẳng thể nhổ

Đa văn mới tận trừ

[18]

Mù nhờ trí được mắt

Tối nhờ đuốc thấy sáng

Học rộng dẫn người đời

Như sáng dẫn kẻ mù

[19]

Có trí mới trừ si

Ly dục diệt kiêu mạn

Học tập kính đa văn

Đó là tích lũy đức

***

PHẨM 4: CHÁNH TÍN

Phẩm Chánh Tín có 18 bài kệ. Đại ý của phẩm này nói về tín tâm là căn bổn của việc học Phật tu Đạo. Nếu có được chánh kiến thì sự tu hành sẽ không thối chuyển.

[1]

Tín giới tàm quý tài

Là Pháp thánh hiền khen

Đạo này bậc trí giảng

Giúp người sớm sanh thiên

[2]

Kẻ ngu chẳng tu thiện

Bố thí cũng chẳng khen

Tín thí trợ người hiền

Từ đó đến chốn lành

[3]

Tín tâm trưởng dưỡng Đạo

Niệm Pháp trụ an lạc

Ai gần đắc thượng trí

Trường thọ giữa thánh hiền

[4]

Tin sâu mới đắc Đạo

Như Pháp được diệt độ

Từ đó trí tuệ thành

Nơi đến quang minh chiếu

[5]

Vững tin vượt bể sâu

Nhiếp ý làm thuyền trưởng

Tinh tấn trừ khổ ách

Tuệ giác đến bờ kia

[6]

Ai tín niệm phụng hành

Thánh hiền sẽ ngợi khen

Ai vui thích vô vi

Cởi bỏ mọi buộc ràng

[7]

Tín tâm và giới Pháp

Tuệ ý khéo tu hành

Trượng phu đoạn phiền não

Nhân đó thoát luân hồi

[8]

Tín khiến giới thành tựu

Cũng được thọ và tuệ

Nơi nơi khéo hành Đạo

Chốn chốn người cúng dường

[9]

So sánh lợi xuất thế

Tín tuệ là trí mẫu

Tài này cao quý thượng

Gia sản vốn chẳng thường

[10]

Muốn thấy chư thánh hiền

Thích nghe giáo Pháp mầu

Khéo xả tâm cấu trược

Đó mới là tin sâu

[11]

Có tín mới vượt sông

Phước ấy khó xâm đoạt

Đạo tặc khéo ngăn trừ

Nhàn tĩnh Sa-môn lạc

[12]

Bất tín chẳng tu hành

Lời thật ưa bác bỏ

Như vụng về múc nước

Khuấy suối nổi bùn dơ

[13]

Trí giả tu tín tuệ

Khát ngưỡng Đạo thanh cao

Như khéo múc nước suối

Nhẹ nhàng chẳng khuấy tung

[14]

Tín tuệ không nhiễm ác

Chỉ gần bậc hiền minh

Điều hay nên học hỏi

Việc xấu phải lánh xa

[15]

Lòng tin như ngồi xe

Chở ta đến nơi đích

Giống như huấn luyện voi

Tự điều là tối thắng

[16]

Tín tài và giới tài

Tàm tài cộng quý tài

Cùng với văn, thí, tuệ

Gọi là Bảy Pháp Tài

[17]

Do tín mà giữ giới

Thanh tịnh thường quán Pháp

Tu tuệ lợi mình người

Phụng kính chẳng lãng quên

[18]

Ai có Bảy Pháp Tài

Chẳng kể nam hay nữ

Mãi mãi không nghèo túng

Bởi họ thấy chân lý

***

PHẨM 5: TRÌ GIỚI

Phẩm Trì Giới có 16 bài kệ. Đại ý của phẩm này là sách tấn tu trì thiện Pháp, ngăn chặn tà kiến và phi pháp, để về sau khỏi phải hối tiếc.

[1]

Tâm ai thường trong sáng

Phụng trì giới đầy đủ

Thanh tịnh tu việc lành

Đó là giới thành tựu

[2]

Bậc trí khéo hộ giới

Sẽ được ba phước báo

Lợi lành tiếng thơm vang

Mạng chung sanh lên trời

[3]

Nên thấy người trì giới

Hộ giới trí tuệ sanh

Thành tựu chánh tri kiến

Họ được an vui lành

[4]

Trì giới được an lạc

Khiến thân chẳng não phiền

Đêm nằm điềm tĩnh yên

Thức dậy thường an vui

[5]

Giữ giới hành bố thí

Tu phước tích phước điền

Từ đó đến bờ kia

Thường đến nơi an vui

[6]

Điều gì là cực thiện?

Tu gì được an lạc?

Thứ gì trân quý nhất?

Cái gì chẳng thể đoạt?

[7]

Giới hạnh là cực thiện

Trì giới được an lạc

Trí tuệ trân quý nhất

Phước đức chẳng thể đoạt

[8]

Tỳ-kheo lập giới đức

Thủ hộ nhiếp các căn

Ăn uống biết chừng mực

Ngủ thức ý tương ứng

[9]

Dùng giới hàng phục tâm

Thủ hộ chánh định ý

Nhất tâm tu Chỉ Quán

Không quên là chánh trí

[10]

Hiền minh thủ hộ giới

Chánh trí tâm tư duy

Hành Đạo luôn tương ứng

Khổ ách tự thanh trừ

[11]

Trừ sạch các tội cấu

Nhổ tận chớ sanh nghi

Trọn đời cầu giới Pháp

Thánh niệm chớ lìa xa

[12]

Giới định tuệ giải thoát

Phải nên khéo quán sát

Trần cấu đều đã lìa

Diệt trừ họa ba cõi

[13]

Giải thoát mọi ràng buộc

Si mê diệt trừ sạch

Vượt khỏi các ma giới

Chiếu sáng như mặt trời

[14]

Ngã mạn với cuồng mê

Tỳ-kheo phải xa lánh

Tu hành giới định tuệ

Tinh cần chớ lìa xa

[15]

Trì giới ý thanh tịnh

Nhiếp tâm chẳng buông lung

Chánh trí đã mở thông

Chẳng gặp tà kiến vây

[16]

Đi đến nơi cát tường

Chứng thành Đạo vô thượng

Cũng lìa pháp ác tà

Ly chướng trừ chúng ma

***

PHẨM 6: TƯ DUY

Phẩm Tư Duy có 12 bài kệ. Đại ý của phẩm này là dạy chúng ta hãy cẩn thận gìn giữ niệm khởi vi tế của tâm và quán sát hơi thở ra vào, tất sẽ ngộ trọng yếu của Đạo.

[1]

Quán hơi thở ra vào

Chú tâm tư duy kỹ

Thông suốt đầu đến cuối

Quán sát như Phật dạy

[2]

Đó là chiếu thế gian

Như mây tan trăng hiện

Đi đứng học tư duy

Nằm ngồi đừng quên lãng

[3]

Tỳ-kheo lập niệm này

Hiện đời và hậu thế

Thắng lợi mãi chẳng cùng

Vĩnh không đọa sanh tử

[4]

Nếu thấy thân an trụ

Sáu căn gìn giữ hộ

Tỳ-kheo luôn nhất tâm

Tự biết chứng Niết-bàn

[5]

Đã có các niệm này

Tự mình luôn hành trì

Như vậy mà chẳng thể

Vĩnh không chế phục tâm

[6]

Ai tu Pháp căn bổn

Như thế vượt trần lao

Ý niệm mà khéo ngộ

Đắc định tâm an vui

Tùy thời hành các Pháp

Mới thoát sanh già chết

[7]

Tỳ-kheo ngộ ý niệm

Phải khiến niệm tương ứng

Sanh tử phiền não đoạn

Chứng đắc Đạo Niết-bàn

[8]

Thường nên nghe diệu Pháp

Tự ngộ tâm ý mình

Ai giác làm thánh hiền

Sợ hãi vĩnh chẳng còn

[9]

Giác ngộ tâm tương ứng

Ngày đêm siêng tu học

Liễu giải Pháp cam lộ

Nhất định được vô lậu

[10]

Nếu ai được lợi lành

Tất đến Quy Y Phật

Cho nên ngày lẫn đêm

Thường niệm Phật Pháp Tăng

[11]

Tự ngộ tâm ý mình

Đó là đệ tử Phật

Ngày đêm hãy luôn niệm

Công đức Phật Pháp Tăng

[12]

Niệm thân niệm vô thường

Niệm giới bố thí đức

Vô nguyện, không, vô tướng

Ngày đêm hãy nhớ niệm

***

PHẨM 7: TỪ BI

Phẩm Từ Bi có 18 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói về sở hành của thánh nhân; bậc đại nhân luôn dùng đức hạnh để rộng độ vô lượng chúng sanh.

[1]

Lòng từ không giết hại

Thân nghiệp luôn khéo nhiếp

Đó là chốn bất tử

Nơi đến chẳng hoạn nạn

[2]

Lòng từ không giết hại

Gìn giữ khẩu ý nghiệp

Đó là chốn bất tử

Nơi đến chẳng hoạn nạn

[3]

Não loạn đã điều phục

Thủ hộ tâm từ bi

Thấy sân vẫn nhẫn chịu

Đó là tu tịnh hạnh

[4]

Từ tốn tâm chí thành

Không thốt lời ác ôn

Với người chẳng sân hận

Đó là tu tịnh hạnh

[5]

An tĩnh chắp tay kính

Chẳng hại các chúng sanh

Chẳng gây phiền não sầu

Đó là tu tịnh hạnh

[6]

Từ mẫn luôn thương xót

Thanh tịnh như Phật dạy

Biết đủ biết dừng lại

Tất vượt thoát sanh tử

[7]

Học rộng ít tham muốn

Lợi danh chẳng mê mang

Nhân nghĩa không xâm phạm

Thế gian ngợi tán dương

[8]

Hiền nhân không tổn phạm

Chẳng theo phù du ảo

Người đời tranh đua giành

Tuệ giác tâm an nhiên

[9]

Hiền lương lòng bác ái

Xót thương các chúng sanh

Tâm từ luôn rải khắp

Nơi đến sẽ an lành

[10]

Hiền nhân không tà ngụy

An trụ chẳng ưu phiền

Chư thiên theo hộ vệ

Bậc trí quý từ bi

[11]

Ngày đêm sanh niệm từ

Dứt tuyệt tâm tranh đấu

Chẳng hại các chúng sanh

Tức không gặp oán cừu

[12]

Giết hại thiếu tâm từ

Phạm giới lại vọng ngữ

Lầm lỗi không bố thí

Chẳng màng sanh già chết

[13]

Uống rượu mất lý trí

Hành vi càng xằng bậy

Chết đọa ba đường ác

Xảo ngụy không chân thành

[14]

Bước theo hạnh từ bi

Bác ái cứu chúng sanh

Có được mười một lợi

Phước đức luôn tùy thân

[15]

Ngủ yên tỉnh giấc an

Chẳng thấy cơn ác mộng

Trời hộ người kính mến

Thuốc độc chiến tranh, không

Chẳng gặp nạn nước lửa

Nơi ở được phước lợi

Chết sanh cõi Phạm Thiên

Đây là mười một lợi

[16]

Nếu dùng tâm từ bi

Vô lượng chẳng quên lãng

Sanh tử dần dần đoạn

Được lợi siêu thế gian

[17]

Nhân từ không loạn chí

Hạnh bi rất khó hành

Thương xót các chúng sanh

Phước đó là vô lượng

[18]

Dẫu ai trọn suốt đời

Phụng thờ khắp thần linh

Voi ngựa đem tế trời

Chẳng bằng hành từ bi

***

PHẨM 8: LỜI NÓI

Phẩm Lời Nói có 12 bài kệ. Đại ý của phẩm này là dạy chúng ta hãy cẩn thận khẩu nghiệp trong việc nói năng, đàm luận, và phải nên sử dụng phù hợp với Đạo lý.

[1]

Chửi mắng nói lời ác

Kiêu ngạo khinh miệt người

Dấy khởi ác hạnh này

Oán hận càng sanh thêm

[2]

Thuận ngôn lời khiêm tốn

Tôn trọng kính mến người

Nhẫn ác trừ phiền não

Oán hận tự diệt tan

[3]

Lòng ác ai luôn giữ

Như búa ở trong miệng

Cho nên tự trảm thân

Do bởi nói lời ác

[4]

Tranh giành đoạt chút lợi

Như mất tài bảo giấu

Từ đó sanh tranh đấu

Khiến tâm hướng đường ác

[5]

Khen ác ca việc xấu

Cả hai đều xấu ác

Miệng lưỡi ưa tranh đấu

Về sau tất chẳng an

[6]

Vô đạo đọa đường ác

Tự tăng địa ngục khổ

Lìa si tu nhẫn ý

Chánh niệm tức không phạm

[7]

Làm lành được giải thoát

Làm ác bị trói buộc

Hiểu suốt làm thánh hiền

Đó là thoát não phiền

[8]

Tỳ-kheo thu nhiếp ý

Lời nói không vội vã

Nghĩa lý hợp như Pháp

Lời ấy ngọt dịu êm

[9]

Lời nói ai khéo dùng

Họ tất không chiêu hoạn

Cũng chẳng xung khắc người

Đây là thiện xảo ngôn

[10]

Lời nói hợp với ý

Cũng làm người hoan hỷ

Đừng khiến tâm hướng ác

Lời nói người tin vui

[11]

Chí thành giảng cam lộ

Như Pháp chẳng lỗi lầm

Lời nói hợp Pháp nghĩa

Đó là gần Đại Đạo

[12]

Ai giảng như Phật dạy

Cát tường được diệt độ

Tất khéo đoạn phiền não

Đó là tối thượng ngôn

***

PHẨM 9: SONG YẾU

Phẩm Song Yếu có 22 bài kệ. Đại ý của phẩm này là dùng thiện ác đối nhau để tỏ sáng nghĩa lý. …

[1]

Tâm là gốc các pháp

Tâm chỉ đạo làm chủ

Nếu trong tâm nghĩ ác

Thì liền nói liền làm

Tội khổ tự truy đuổi

Như bánh xe theo vết

[2]

Tâm là gốc các pháp

Tâm chỉ đạo làm chủ

Nếu trong tâm nghĩ thiện

Thì liền nói liền làm

Phước lạc tự truy đuổi

Như bóng hiện theo hình

[3]

Loạn ý theo tâm khởi

Ngu si dẫn vào tối

Tự đại không biết Pháp

Làm sao hiểu lời hay?

[4]

Chánh ý theo tâm khởi

Thông suốt hiểu minh bạch

Chẳng bị ganh ghét tham

Liễu đạt rõ lời hay

[5]

Oán hận ai ôm giữ

Oán mãi chưa từng nghỉ

Không hận hận tự trừ

Là Đạo đáng phụng hành

[6]

Kỳ vọng ở nơi người

Chẳng bằng tự xét mình

Như ai biết lẽ này

Hoạn nạn vĩnh diệt trừ

[7]

Tà kiến cho thân tịnh

Các căn chẳng nhiếp phục

Ăn uống không chừng mực

Biếng nhác lại khiếp nhược

Khống chế bởi tà ác

Như cỏ ngã theo gió

[8]

Hãy quán thân bất tịnh

Các căn khéo nhiếp phục

Ăn uống biết chừng mực

Tinh tấn luôn vui thích

Không bị tà ác động

Như gió thổi thái sơn

[9]

Tánh độc không nhổ trừ

Tham muốn lòng rong ruổi

Chưa thể tự điều phục

Không xứng mặc Pháp y

[10]

Tánh độc khéo nhổ trừ

Giữ giới ý an nhiên

Tâm đó đã điều phục

Xứng đáng mặc Pháp y

[11]

Lấy thật cho là giả

Lấy giả cho là thật

Đó là tâm tà kiến

Không được lợi ích lành

[12]

Chân thật biết là thật

Hư ngụy biết là giả

Đó là tâm chánh kiến

Tất được lợi ích lành

[13]

Mái nhà nếu chẳng kín

Trời mưa sẽ luôn rỉ

Ý ai không tư duy

Mãi có tham sân si

[14]

Mái nhà nếu lợp kín

Trời mưa sẽ chẳng rỉ

Ý ai tự tư duy

Vĩnh không tham sân si

[15]

Kẻ xấu ảnh hưởng người

Như gần vật hôi thối

Mê dần làm việc xấu

Bất giác trở thành ác

[16]

Kẻ hiền ảnh hưởng người

Như gần làn khói hương

Trí tăng làm việc lành

Hạnh nghiệp tỏa ngát thơm

[17]

Gây ưu đời sau ưu

Tạo ác với sầu muộn

Sợ hãi luôn ưu phiền

Thấy tội lòng ngậm ngùi

[18]

Tạo vui đời sau vui

Hành thiện với hoan hỷ

Hân hoan thường vui vẻ

Thấy phước tâm an nhiên

[19]

Nay khổ đời sau khổ

Làm ác với khổ đau

Tự mình gặp tai ương

Thọ tội phiền não nhiệt

[20]

Nay vui đời sau vui

Làm thiện với hoan hỷ

Tự mình gặp duyên lành

Phước báo thọ an vui

[21]

Tham cầu nói khôn khéo

Phóng đãng không giữ giới

Ôm lòng tham sân si

Chỉ Quán chẳng tư duy

Tụ tập như bầy trâu

Không phải đệ tử Phật

[22]

Vô cầu nói đúng lúc

Hành Đạo hợp như Pháp

Diệt trừ tham sân si

Chánh giác ý liễu giải

Thấy nghịch tâm chẳng động

Đó là đệ tử Phật

***

PHẨM 10: BUÔNG LUNG

Phẩm Buông Lung có 20 bài kệ. Đại ý của phẩm này là chỉ dạy giới luật để ngăn trừ điều tà ác và lỗi lầm; dùng Đạo khuyến tu hiền đức.

[1]

Giới là Đạo cam lộ

Buông lung là tử lộ

Không tham sẽ bất tử

Mất Đạo sẽ tự diệt

[2]

Người trí hành thắng Đạo

Vĩnh viễn chẳng buông lung

Hoan hỷ do không tham

Pháp lạc từ đây sanh

[3]

Tư duy luôn niệm Đạo

Dũng mãnh tu chánh hạnh

Trượng phu vượt thế gian

Cát tường không gì hơn

[4]

Chánh niệm luôn hưng khởi

Thanh tịnh ác dễ diệt

Y Pháp tự chế phục

Không phạm tiếng thơm vang

[5]

Tinh tấn không buông lung

Chế phục tự điều tâm

Trí tuệ sanh định minh

Hố thẳm chẳng còn rơi

[6]

Kẻ ngu trí kém hiểu

Ưa loạn thích tranh tụng

Thượng trí luôn thận trọng

Chánh niệm hộ như báu

[7]

Chớ tham chớ đua tranh

Cũng đừng ham dục lạc

Tâm ý chẳng buông lung

Mới được an vui lớn

[8]

Buông lung luôn tự cấm

Khéo trừ làm thánh hiền

Đã thăng lầu trí tuệ

Bỏ nguy liền được an

Người trí nhìn kẻ ngu

Như núi so với đất

[9]

Chánh hạnh giữa chốn loạn

Đó là Độc Giác ngộ

Lực này hơn sư tử

Bỏ ác là đại trí

[10]

Say ngủ nặng như núi

Che trùm bởi si mê

Nằm lì chẳng nghĩ cách

Nên luôn thọ bào thai

[11]

Tâm ý không phóng túng

Lậu tận được ý giải

Ma thừa lúc buông lung

Như sư tử vồ nai

[12]

Ai khéo chẳng buông lung

Là người trì giới luật

Thanh tịnh chánh tư duy

Luôn nên tự hộ tâm

[13]

Tỳ-kheo hãy cẩn thận

Buông lung lắm ưu phiền

Tranh tụng nhỏ thành lớn

Tích ác vào đám lửa

[14]

Giữ giới tăng phước thiện

Phạm giới tâm lo âu

Khéo đoạn Tam Giới lậu

Đó mới gần Niết-bàn

[15]

Ai trước từng buông lung

Sau khéo tự cấm chế

Là chiếu sáng thế gian

Họ nên nhớ tu định

[16]

Thuở xưa lỡ làm ác

Bù lại siêng làm lành

Là chiếu sáng thế gian

Họ nên nhớ tu thiện

[17]

Thiếu niên mà xuất gia

Siêng tu lời Phật dạy

Là chiếu sáng thế gian

Như trăng lìa mây che

[18]

Ai trước lỡ làm ác

Sau ngừng không tái phạm

Là chiếu sáng thế gian

Như trăng lìa mây che

[19]

Hiện đời không não hại

Lúc chết chẳng âu lo

Kia thấy Đạo vô úy

Lìa khổ được an vui

[20]

Đoạn trừ pháp ô trược

Chỉ học pháp thanh tịnh

Sanh tử không quay lại

Xả ái dừng việc ác

Dục lạc chẳng còn nhiễm

Diệt dục không ưu sầu

***

PHẨM 11: TÂM Ý

Phẩm Tâm Ý có 12 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói về tâm ý thức; tuy không có hình tướng nhưng sự tạo tác của chúng là vô cùng vô tận.

[1]

Rong ruổi ý sai sử

Khó phòng khó cấm chế

Chánh trí hàng bổn tâm

Tuệ minh chiếu hiển hách

[2]

Nhanh vút khó hộ trì

Là nơi dục niệm trú

Nhiếp ý là việc lành

Điều phục liền khinh an

[3]

Ý niệm rất khó thấy

Theo dục mà rong ruổi

Trí tuệ luôn tự hộ

Khéo giữ liền được an

[4]

Đơn độc đi cùng khắp

Ẩn tàng vô hình tướng

Nhiếp ý gần với Đạo

Giải thoát khỏi ma chướng

[5]

Vọng tâm chẳng dừng nghỉ

Cũng chẳng biết Pháp lành

Trầm mê việc thế gian

Không có chánh tri kiến

[6]

Vọng niệm chẳng dừng nghỉ

Vô biên bất đoạn tuyệt

Phước lực khéo trừ ác

Giác ngộ làm thánh hiền

[7]

Phật nói tất cả pháp

Tuy diệu nhưng phi chân

Vọng niệm nên cảnh giác

Chớ theo tâm buông lung

[8]

Thấy Pháp an lạc nhất

Sở nguyện tất viên thành

Trí tuệ phòng hộ ý

Đoạn trừ khổ nhân duyên

[9]

Thân này chẳng bao lâu

Trở về với cát bụi

Thân hoại thức ra đi

Sao còn tham luyến nhớ?

[10]

Tâm hướng nơi tạo tác

Đến đi không dấu vết

Nếu lòng nhiều tà ác

Tai họa tự chuốc lấy

[11]

Niệm này do mình tạo

Chẳng phải cha mẹ làm

Trừ tà tu chánh định

Tu phước chớ thối lui

[12]

Nhiếp sáu căn như rùa

Phòng hộ ý như thành

Tuệ kiếm chiến đấu ma

Thắng lợi không hoạn nạn

***

PHẨM 12: HƯƠNG HOA

Phẩm Hương Hoa có 17 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói học tập Phật Pháp cần phải sáng suốt và thực tiễn tu hành. Nhân có hoa nên mới thấy quả. Hãy chuyển hư ngụy thành chân thật.

[1]

Ai khéo lựa nơi xứ

Lìa đường ác sanh thiên?

Ai khéo giảng Pháp nghĩa

Như khéo hái hoa xinh?

[2]

Học nhân khéo lựa nơi

Lìa đường ác sanh thiên

Khéo giảng diệu Pháp nghĩa

Khéo hái hoa công đức

[3]

Quán thân như sành gốm

Huyễn hóa như ngựa hoang

Chặt đứt nụ hoa ma

Không đọa vòng sanh tử

[4]

Thấy thân như bọt nước

Biết đó là huyễn hóa

Chặt đứt nụ hoa ma

Không đọa vòng sanh tử

[5]

Thân bệnh tức suy nhược

Như hoa rơi héo tàn

Một mai cái chết đến

Như nước chảy xiết nhanh

[6]

Tham dục không nhàm chán

Tiêu tan mọi chánh niệm

Ý tà ham tài bảo

Chiêu họa dối gạt mình

[7]

Ví như ong hút mật

Không tổn hoa sắc hương

Chỉ lấy vị rồi đi

Như Tỳ-kheo vào làng

[8]

Chuyện người chớ lưu tâm

Tốt xấu việc của họ

Mà hãy luôn phản tỉnh

Thiện ác của chính mình

[9]

Ví như hoa khả ý

Sắc đẹp mà chẳng thơm

Lời hoa mỹ cũng thế

Không có lợi ích gì

[10]

Ví như hoa khả ý

Sắc đẹp lại ngát thơm

Lời dịu êm cũng thế

Tất được phước lợi lành

[11]

Lấy nhiều hoa xinh đẹp

Kết thành vòng trang sức

Ai rộng tích thiện căn

Đời sau sanh chốn lành

[12]

Kỳ hoa dị thảo hương

Không ngược làn gió thổi

Hiền giả gần Chánh Đạo

Đức hạnh tỏa ngát thơm

[13]

Hương mộc hương chiên đàn

Và hương hoa sen xanh

Tuy ngửi thật ngát thơm

Không bằng giới đức hương

[14]

Hương hoa tỏa nhạt nhòa

Chẳng thể gọi là thật

Huân tu trì giới hương

Thù thắng thơm thấu trời

[15]

Thành tựu đầy đủ giới

Tu hành chẳng buông lung

Định tuệ đoạn sanh tử

Vĩnh viễn lìa tà ma

[16]

Ví như ở mương ruộng

Gần cạnh nơi đại lộ

Trong đó mọc hoa sen

Thơm khiết rất đáng yêu

[17]

Có sanh ắt phải tử

Phàm phu ưa nơi đó

Bậc trí quyết thoát ra

Đó là đệ tử Phật

***

PHẨM 13: NGU ÁM

Phẩm Ngu Ám có 21 bài kệ. Đại ý của phẩm này là khai mở tối tăm và chỉ bày trạng thái của nó, hầu khiến cho những ai u mê thấy được ánh sáng.

[1]

Đêm dài ai mất ngủ

Đường dài ai mệt mỏi

Ngu mê luân hồi mãi

Chẳng biết Phật Chánh Pháp

[2]

Si mê luôn hôn ám

Cuốn trôi như dòng nước

Thà rằng đi một mình

Chớ cùng với kẻ ngu

[3]

Kẻ ngu chấp vận mạng

Lo lắng mãi không thôi

Sống chung kẻ dốt, khổ

Với ta sanh oán thù

[4]

Có tiền có con cái

Kẻ ngu mãi lo toan

Cả ta chẳng phải ta

Huống nữa tiền và con?

[5]

Mùa hè sống ở đây

Mùa đông sống ở đây

Kẻ ngu lo lắm việc

Chẳng biết tương lai biến

[6]

Dẫu ngu đần cực điểm

Tự nhận biết sẽ khôn

Ngu mà cho mình giỏi

Đó mới là cực ngu

[7]

Ngu ám gần bậc trí

Ví như vá múc canh

Dẫu rằng múc luôn khi

Vẫn không biết vị gì

[8]

Thông minh gần bậc trí

Ví như lưỡi nếm vị

Dẫu chỉ một thoáng thôi

Pháp yếu liền rõ thông

[9]

Hành động của kẻ ngu

Khiến thân chiêu hoạn nạn

Ưa khoái làm việc ác

Tai ương tự chuốc lấy

[10]

Hành vi mà bất thiện

Về sau lòng hối hận

Nước mắt chảy đầm đìa

Báo ứng nghiệp ác xưa

[11]

Hành vi mà lương thiện

Về sau lòng hoan hỷ

Vị lai hưởng phước báo

Mỉm cười tâm vui sướng

[12]

Nghiệp tội chưa chín mùi

Kẻ ngu cho bình yên

Tới khi báo ứng đến

Tự chịu tội khổ đau

[13]

Kẻ ngu chốn ước mong

Không nhận đó là khổ

Mãi khi đọa hiểm nguy

Mới biết nó chẳng lành

[14]

Kẻ ngu lúc làm ác

Không thể tự hiểu thấu

Ương họa đuổi theo đốt

Nghiệp tội cháy phừng phừng

[15]

Kẻ ngu ham ăn ngon

Năm tháng càng tham đắm

Niệm Pháp mười sáu phần

Một phần cũng chưa có

[16]

Kẻ ngu mãi lo toan

Đến cuối không chút lợi

Dao gậy tự chiêu cảm

Báo ứng như ấn chương

[17]

Biết ngu xem hành vi

Không thí mà lắm cầu

Sa đọa đường tà ác

Luôn làm điều ác xấu

[18]

Xa Đạo gần kẻ tham

Mưu sinh tại lợi danh

Gia đình do luyến tham

Lấy nhiều vật cúng dâng

[19]

Học Đạo đừng mắc phải

Chớ làm Sa-môn nhà

Tham nhà phạm Thánh giáo

Về sau tự thiếu hao

[20]

Việc đó đồng kẻ ngu

Chỉ khiến dục vọng tăng

Cầu lợi trái sở nguyện

Cầu Đạo cũng chẳng thành

[21]

Bởi vậy ai có trí

Xuất gia Phật đệ tử

Bỏ ái lìa trần lụy

Mãi không đọa sanh tử

***

PHẨM 14: MINH TRIẾT

Phẩm Minh Triết có 16 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói những ai tu hành trí tuệ chân thật thì phải tu phước báo và tinh tấn học tập Chánh Đạo. Hãy dùng Phật Pháp làm gương sáng.

[1]

Quán sát rõ thiện ác

Lòng biết sợ điều ác

Sợ ác chẳng vi phạm

Cát tường mãi không sầu

Nên ai muốn có phước

Tư duy siêng hành trì

Khéo đạt như ý nguyện

Phước lộc chuyển bội tăng

[2]

Làm phước tin việc lành

Tích thiện không nhàm mỏi

Tin hiểu tu âm đức

Lâu dần sẽ huy hoàng

[3]

Luôn tránh chuyện vô nghĩa

Không gần kẻ ngu si

Tưởng mến theo bạn hiền

Thân cận bậc thượng sĩ

[4]

Pháp hỷ nằm an vui

Tâm vui ý sáng trong

Thánh nhân diễn nói Pháp

Bậc trí luôn mến hành

[5]

Nhân đức bậc trí tuệ

Trai giới kính phụng Đạo

Như trăng giữa vì sao

Chiếu sáng khắp thế gian

[6]

Thợ cung chỉnh góc độ

Thuyền phu chèo lái thuyền

Thợ mộc gọt đẽo gỗ

Trí giả khéo điều thân

[7]

Ví như khối đá nặng

Cuồng phong không thể dời

Bậc trí ý kiên định

Chê khen chẳng động dao

[8]

Ví như vực nước sâu

Tĩnh lặng lại trong veo

Người trí nghe Đạo mầu

Tâm tịnh ý an nhiên

[9]

Trượng phu tâm vô cầu

Nơi ở tuệ sáng soi

Dẫu gặp vui hay khổ

Thái độ chẳng tự cao

[10]

Thánh hiền xa việc đời

Chẳng mong tiền và con

Giữ giới luôn tu Đạo

Không tham tà phú quý

[11]

Người trí biết niệm động

Như cây giữa bãi cát

Bằng hữu chí chưa vững

Theo ý nhiễm bụi trần

[12]

Thế gian đều chìm đắm

Ít ai qua bờ kia

Giả sử dẫu có người

Muốn qua nhưng chạy nhanh

[13]

Cầu Đạo ai chí thành

Tiếp thọ Phật chánh giáo

Người ấy gần bờ kia

Thoát tử làm thượng nhân

[14]

Đoạn trừ pháp năm uẩn

Tĩnh lự trí tuệ sanh

Vực thẳm chẳng còn rơi

Xả ái hiện quang minh

[15]

Chế phục lòng tham luyến

Vô vi đoạn dục lạc

Ai khéo tự cứu mình

Khiến tâm sanh tuệ minh

[16]

Tu học giữ chánh trí

Tâm luôn niệm Chánh Đạo

Nhất tâm thọ Chân Đế

Dục lạc chẳng khởi sanh

Lậu tận tập trừ tận

Đó là vượt thế gian

***

PHẨM 15: ỨNG CHÂN

Phẩm Ứng Chân có 10 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói tánh linh của bậc giác ngộ thì xa lìa ái dục, tâm không chấp trước, và ý kiên định không biến đổi.

[1]

Lìa xa mọi ưu sầu

Thoát khỏi mọi hoạn nạn

Trói buộc đã cởi ra

Tĩnh lặng chẳng não phiền

[2]

Tâm tịnh có chánh niệm

Dục lạc chẳng còn tham

Đã qua hố si mê

Như nhạn bỏ ao khô

[3]

Ăn uống biết chừng mực

Tài vật không cất giấu

Vô nguyện, không, vô tướng

Tu hành độ chúng sanh

Như chim giữa bầu trời

Bay xa không trở ngại

[4]

Thế gian tập khí tận

Chẳng còn ham ăn uống

Tâm không chẳng hoạn nạn

Đã đến chốn giải thoát

Ví như loài chim bay

Thoáng đậu rồi liền đi

[5]

Căn tánh ai chế ngự

Như ngựa đã thuần phục

Xả bỏ thói kiêu mạn

Tất được trời cung kính

[6]

Như đất không phẫn nộ

Như núi không dao động

Thánh hiền không cấu nhiễm

Đoạn tuyệt thoát sanh tử

[7]

Vọng niệm đã dừng nghỉ

Chánh ngữ lại chánh hạnh

Chánh Đạo khiến giải thoát

Tịch nhiên nhập Niết-bàn

[8]

Lìa dục không chấp trước

Chặt đứt Tam Giới chướng

Vọng niệm đã đoạn tuyệt

Đó là bậc thượng nhân

[9]

Hoang dã hoặc xóm làng

Đất bằng hay đồi cao

Chỗ qua của Ứng Chân

Chẳng ai không nhờ ơn

[10]

Thánh nhân thích vắng vẻ

Phàm phu chẳng thể ở

Lành thay không dục vọng

Không chỗ để cầu mong

***

PHẨM 16: SỐ NGÀN

Phẩm Số Ngàn có 16 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói rằng, dẫu học Phật Pháp rất nhiều nhưng lại không lãnh hội được trọng yếu, thì chẳng bằng như học ít mà thông suốt vậy.

[1]

Dẫu tụng cả ngàn kệ

Chẳng hiểu có ích gì?

Chẳng bằng hiểu một câu

Nghe rồi ý tịch nhiên

[2]

Dẫu tụng cả ngàn kệ

Chẳng hiểu có ích gì?

Chẳng bằng chỉ một câu

Nghe rồi liễu thoát khổ

[3]

Dẫu tụng nhiều Kinh điển

Chẳng hiểu có ích gì?

Thông suốt chỉ một câu

Tu hành sẽ đắc Đạo

[4]

Ngàn ngàn vạn quân địch

Một người thắng tất cả

Chẳng bằng tự hàng tâm

Đó là thắng cao nhất

[5]

Thắng mình làm thánh hiền

Xứng danh bậc nhân hùng

Hộ ý điều thân tâm

Luôn tự diệt niệm tà

[6]

Dẫu là trời chí tôn

Thích, Phạm, ma, quỷ thần

Thảy đều chẳng thể hơn

Ai đã tự thắng mình

[7]

Mỗi tháng tới miếu đền

Suốt đời không thôi nghỉ

Đâu bằng trong thoáng chốc

Nhất tâm niệm Chánh Pháp

Một niệm phước của Đạo

Hơn kẻ thờ trọn đời

[8]

Dẫu trọn cả trăm năm

Phụng thờ miếu thần lửa

Chẳng bằng trong khoảnh khắc

Cúng dường Phật Pháp Tăng

Phước đức một lần tu

Hơn kẻ thờ trăm năm

[9]

Cầu phước cúng tế thần

Hãy xem phước về sau

Bốn phần chưa được một

Đâu bằng lễ hiền nhân

[10]

Ai khéo làm việc lành

Thường kính bậc trưởng lão

Bốn phước tự nhiên tăng

Sắc, lực, thọ, an vui

[11]

Dẫu ai sống trăm tuổi

Xa Đạo không trì giới

Chẳng bằng sống một ngày

Giữ giới nhập chánh định

[12]

Dẫu ai sống trăm tuổi

Tà ngụy không có trí

Chẳng bằng sống một ngày

Nhất tâm học chánh trí

[13]

Dẫu ai sống trăm tuổi

Lười biếng không tinh tấn

Chẳng bằng sống một ngày

Dũng mãnh hành tinh tấn

[14]

Dẫu ai sống trăm tuổi

Không biết việc thành bại

Chẳng bằng sống một ngày

Thấy nhân biết được quả

[15]

Dẫu ai sống trăm tuổi

Không thấy Đạo cam lộ

Chẳng bằng sống một ngày

Uống được vị cam lộ

[16]

Dẫu ai sống trăm tuổi

Không biết nghĩa Đại Đạo

Chẳng bằng sống một ngày

Tu học Phật Pháp yếu

***

PHẨM 17: TỘI CHƯỚNG

Phẩm Tội Chướng có 22 bài kệ. Đại ý của phẩm này là thương cảm những kẻ làm ác–do nghiệp ác nên phải thọ tội báo. Nếu ai không làm ác, thời họ sẽ không gặp hoạn nạn.

[1]

Thấy thiện chẳng vâng làm

Tâm ác vội chạy theo

Cầu phước không chân chánh

Lại còn thích tà dâm

[2]

Hễ ai làm việc ác

Tự mình không tỉnh ngộ

Ngu si khoái chí làm

Về sau chịu thống khổ

[3]

Kẻ ác gây bạo ngược

Lâu dần thành thói quen

Những ai ham dục lạc

Tội báo tự nhiên thành

[4]

Người hiền tu phước đức

Tích tụ ngày càng tăng

Trong lòng nguyện làm lành

Phước báo tự nhiên thành

[5]

Yêu nghiệt hưởng phước báo

Bởi ác chưa chín mùi

Đến khi ác chín mùi

Tai vạ tự chuốc lấy

[6]

Hiền lương gặp tai họa

Bởi thiện chưa chín mùi

Đến khi thiện chín mùi

Sẽ thọ phước báo đó

[7]

Đánh người bị người đánh

Oán thù gặp oán thù

Mắng người bị người mắng

Phẫn nộ gặp phẫn nộ

[8]

Người đời không nghe thấy

Chẳng biết Phật Chánh Pháp

Sanh ra thọ mạng ngắn

Sao còn làm việc ác?

[9]

Chớ khinh việc ác nhỏ

Cho rằng không tai họa

Giọt nước tuy cỏn con

Lâu dần cũng đầy thùng

Tội ác đầy rẫy khắp

Từ nhỏ tích tụ thành

[10]

Chớ khinh việc thiện nhỏ

Cho rằng không phước báo

Giọt nước tuy cỏn con

Lâu dần cũng đầy thùng

Phước lành đầy rẫy khắp

Từ nhỏ tích tụ thành

[11]

Việc làm của phàm phu

Bất luận tốt hay xấu

Thảy đều vì bản thân

Quả báo luôn ứng theo

[12]

Những ai giỏi cướp đoạt

Sẽ tự có khả năng

Chiếm lấy của kẻ khác

Nhưng cũng bị người đoạt

[13]

Ác báo không vội đến

Ví như vắt sữa bò

Nghiệp tội tại âm gian

Như lửa dưới tro tàn

[14]

Khoái chí làm việc ác

Đã tạo thân chịu lấy

Gào khóc thọ tội báo

Tùy nghiệp tội đến vây

[15]

Làm ác không suy xét

Như bị giặc chặn bắt

Lôi đi mới tỏ ngộ

Tạo ác nên sa đọa

Về sau chịu khổ báo

Của tội trước gây ra

[16]

Như độc ung nhọt sưng

Như thuyền bị xoáy cuốn

Việc ác cứ diễn ra

Đầy rẫy cảnh tan thương

[17]

Làm ác vu khống người

Thanh bạch do chẳng uế

Tai ương tự trở về

Như bụi ném ngược gió

[18]

Lỗi lầm trót tạo xưa

Sám hối nay làm lành

Là đèn soi thế gian

Như trời không mây che

[19]

Việc làm của phàm phu

Về sau sẽ tự thấy

Làm thiện được quả lành

Làm ác gặp tai ương

[20]

Có tình có thai sanh

Kẻ ác đọa địa ngục

Làm thiện sinh lên trời

Vô vi đắc Niết-bàn

[21]

Trên trời dưới biển sâu

Ẩn náu núi đá cao

Chẳng có một nơi nào

Thoát khỏi nghiệp ác xưa

[22]

Chúng sanh chịu khổ não

Già chết không thoát miễn

Chỉ có bậc thượng trí

Vô niệm đoạn ác tà

***

PHẨM 18: DAO GẬY

Phẩm Dao Gậy có 14 bài kệ. Đại ý của phẩm này là dạy người tu tập từ bi và đừng dùng dao gậy để tàn hại chúng sanh.

[1]

Tất cả đều sợ chết

Chẳng ai không sợ đau

Lấy mình làm thí dụ

Chớ đánh chớ giết hại

[2]

Luôn khéo an chúng sanh

Không dùng các độc hại

Hiện đời chẳng gặp họa

Hậu thế mãi bình an

[3]

Chớ nói lời thô ác

Phải sợ báo chiêu cảm

Lời ác mang tai vạ

Dao gậy về thân ta

[4]

Miệng nói lời hòa nhã

Như gõ vào chuông khánh

Bản thân không tranh luận

Độ đời tất dễ dàng

[5]

Đánh đập bậc hiền lương

Gièm pha người vô tội

Ương họa tăng gấp mười

Tai vạ chóng không tha:

[6]

Sanh thời chịu đau đớn

Thân thể gãy tổn thương

Tự nhiên gặp não bệnh

Hoảng hốt tâm điên cuồng

[7]

Bị người vu khống oan

Quan liêu làm khốn khổ

Tài sản hao hụt hết

Thân quyến biệt ly tan

[8]

Nhà cửa vật sở hữu

Hỏa hoạn thiêu cháy rụi

Khi chết đọa địa ngục

Đó là mười tai ương

[9]

Lõa hình cắt râu tóc

Thân luôn mặc áo cỏ

Tắm gội ngồi trên đá

Si mê có ích gì?

[10]

Không phạt, phóng hỏa, giết

Cũng không cầu chiến thắng

Nhân ái khắp thiên hạ

Nơi đến chẳng hận thù

[11]

Trên đời nếu có người

Khéo mà biết hổ thẹn

Đó là cầu hướng thượng

Ví như cưỡi ngựa thuần

[12]

Ví như cưỡi ngựa thuần

Thẳng tiến chạy xa xăm

Nếu ai có tín giới

Nhiếp ý tâm tinh tấn

Tu Đạo trí tuệ thành

Liền diệt các khổ não

[13]

Nghiêm trì học Phật Pháp

Đoạn dục tu tịnh hạnh

Chúng sanh không tổn hại

Là Đạo của Sa-môn

[14]

Chúng sanh không tổn hại

Trọn đời không hoạn nạn

Luôn từ với tất cả

Còn ai khởi oán thù?

***

PHẨM 19: GIÀ SUY

Phẩm Già Suy có 14 bài kệ. Đại ý của phẩm này là khuyên dạy mọi người cần phải tinh tấn tu hành và đừng tranh danh đoạt lợi–chớ để khi già mới hối hận thì có ích gì?

[1]

Có gì mà vui sướng?

Thế gian luôn bốc cháy

Xấu ác chốn tối tăm

Chẳng bằng cầu định tuệ

[2]

Hãy quán thân thể này

Chớ cậy cho là an

Vọng tưởng tất sanh bệnh

Phải biết thân chẳng thật

[3]

Lúc già nhan sắc tàn

Bệnh tật không tươi sáng

Da nhăn cơ bắp teo

Cái chết sắp cận kề

[4]

Khi chết thức ra đi

Như người lìa bỏ xe

Thịt rã xương rải rác

Thân này làm sao hộ?

[5]

Thân thể ví như thành

Xương cốt thịt bao phủ

Từ sanh đến già chết

Chỉ chứa kiêu mạn sân

[6]

Lúc già nhan sắc tàn

Tựa như cỗ xe cũ

Pháp lành khéo trừ khổ

Cho nên hãy gắng tu

[7]

Làm người không học hỏi

Lúc già như trâu đực

Nó chỉ tăng béo phì

Chẳng có chút phước tuệ

[8]

Sanh tử vô số lần

Đến đi đầy gian khó

Ý cậy tham luyến thân

Sanh tử khổ muôn vàn

[9]

Dùng tuệ thấy ách khổ

Cho nên lìa bỏ thân

Diệt ý đoạn các hành

Ái tận chứng vô sanh

[10]

Đã chẳng tu tịnh hạnh

Lại còn không tích của

Lúc già như cò trắng

Ôm giữ cái ao khô

[11]

Đã chẳng giữ giới luật

Lại còn không tích của

Già suy khí lực kiệt

Thử hỏi có ích gì?

[12]

Già như lá mùa thu

Thân tàn làm sao quản?

Bệnh tật bỗng kéo đến

Sau nuối tiếc ích gì?

[13]

Mạng sống ngày đêm giảm

Hãy mau gắng nỗ lực

Thế gian là vô thường

Chớ mê đọa tối tăm

[14]

Hãy thắp ngọn đèn tâm

Tu học cầu trí tuệ

Lìa cấu chớ nhiễm ô

Cầm đuốc soi đường đi

***

PHẨM 20: ÁI THÂN

Phẩm Ái Thân có 13 bài kệ. Đại ý của phẩm này là khuyên hãy dùng thân này để tu học Phật Pháp, thời sau này sẽ có ích lợi cho bản thân; khi tội diệt phước liền sanh.

[1]

Nếu ai quý thân mình

Thận trọng mà bảo hộ

Như muốn trừ ái dục

Học Pháp chớ ngủ say

[2]

Thân là trân quý nhất

Tự mình luôn gắng học

Thông đạt rồi dạy người

Kiên trì trí tuệ sanh

[3]

Trước hãy tự chân chánh

Rồi sau dạy người khác

Nếu ai tự chân chánh

Mới gọi là thượng nhân

[4]

Nếu mình chưa an vui

Làm sao lợi người khác?

Thân tâm đã điều phục

Nguyện gì mà chẳng thành?

[6]

Việc này xưa ta tạo

Về sau ta tự thọ

Làm ác tự chuốc lấy

Như kim cang xuyên báu

[7]

Nếu ai chẳng trì giới

Ví như dây leo quấn

Dục tình thêm cực mạnh

Việc ác ngày càng tăng

[8]

Làm ác nguy hại thân

Kẻ ngu cho dễ làm

Làm thiện thân an vui

Kẻ ngu bảo khó làm

[9]

Theo lời dạy thánh nhân

Dùng Đạo làm lẽ sống

Kẻ ngu sanh ganh ghét

Khi thấy sanh lòng ác

Gây ác chịu ác báo

Ví như gieo nhân khổ

[10]

Làm ác tự thọ tội

Làm lành tự thọ phước

Khi nghiệp đã chín mùi

Nó sẽ chẳng đổi thay

Tu thiện sẽ được thiện

Cũng như trồng quả ngọt

[11]

Lợi mình và lợi người

Lợi ích chẳng lãng phí

Muốn biết lợi ích thân

Giới văn là tối thượng

[12]

Như muốn lo cho mình

Muốn sanh lên cõi trời

Kính mến nghe giáo Pháp

Hãy nhớ lời Phật dạy

[13]

Suy nghĩ trước khi làm

Chớ làm việc tổn hại

Tâm ý được như thế

Việc làm chẳng uổng công

[14]

Trượng phu làm việc gì

Tất đều được lợi ích

Thấy thiện hãy nên làm

Như thế sở nguyện thành

***

PHẨM 21: THẾ TỤC

Phẩm Thế Tục có 14 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói thế gian như huyễn hóa và như giấc mộng. Cho nên hãy xả bỏ thế giới phù du mà gắng sức tu Đạo.

[1]

Như xe đi trên đường

Lìa bỏ lối bằng phẳng

Hư hoại theo lối hiểm

Trục gãy tất âu lo

[2]

Lìa bỏ Pháp như thế

Do đó phi pháp tăng

Kẻ ngu giữ đến chết

Cũng bị ương hoạn khổ

[3]

Tùy thuận hành Chánh Đạo

Chớ có theo tà nghiệp

Đi đứng nằm ngồi an

Đời đời chẳng hoạn nạn

[4]

Vạn vật như bọt nước

Ý niệm như ngựa hoang

Thế gian như huyễn hóa

Sao còn thích nơi đó?

[5]

Nếu ai trừ ái dục

Chặt đứt cả gốc rễ

Ngày đêm tu như thế

Họ sẽ nhập thiền định

[6]

Bố thí với thành tín

Người ấy được an vui

Tâm ý mà phiền não

Dẫu có dâng thức ăn

Kẻ đó suốt đêm ngày

Tâm ý chẳng an định

[7]

Thế gian chẳng có mắt

Không thấy Đạo chân thật

Như ai thấy chút sáng

Thiện ý hãy vun bồi

[8]

Như nhạn dẫn cả bầy

Tránh lưới bay lượn cao

Người trí dẫn thế gian

Vượt thoát khỏi tà mê

[9]

Thế gian đều phải chết

Khắp Tam Giới không an

Chư thiên tuy vui sướng

Phước hết cũng tiêu tan

[10]

Hãy quán sát thế gian

Có sanh ắt phải tử

Muốn lìa sanh già chết

Chánh Đạo nên tu hành

[11]

Si mê trùm thiên hạ

Tham dục nên chẳng thấy

Tà nghi lìa bỏ Đạo

Ngu si khổ theo sau

[12]

Nên lìa xa một pháp

Đó là người nói dối

Không ác gì chẳng làm

Đời sau khổ chẳng tha

[13]

Dẫu trữ nhiều trân bảo

Cao tột đến cõi trời

Như thế khắp thế gian

Đâu bằng thấy dấu Đạo

[14]

Ác xem như điều thiện

Ái xem như chẳng ái

Lấy khổ cho là vui

Cuồng phu bị chôn vùi

***

PHẨM 22: ĐỨC PHẬT

Phẩm Đức Phật có 21 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói về thần lực và uy đức của Phật. Ngài lợi ích và cứu độ chúng sanh, là ngọn đèn sáng của thế gian.

[1]

Tự mình thắng phiền não

Thế gian chẳng ai hơn

Thông suốt trí vô ngại

Dẫn kẻ mê vào Đạo

[2]

Đoạn nghi không ngăn ngại

Ái tận không nơi chứa

Phật Pháp sâu thăm thẳm

Chưa tu hãy tu hành

[3]

Dũng mãnh tâm chuyên chú

Xuất gia ngày đêm tu

Lìa dục đoạn vô minh

Học Pháp niệm sáng trong

[4]

Thấy Pháp tịnh vô uế

Đã lìa năm đường ác

Phật xuất chiếu thế gian

Diệt trừ chúng sanh khổ

[5]

Khó được sinh làm người

Khó được sống trường thọ

Khó gặp Phật xuất thế

Khó nghe Pháp của Phật

[6]

Tự ngộ không thầy dạy

Một mình không bạn lữ

Nhất tâm tu Chánh Pháp

Phật Đạo tự nhiên thông

[7]

Thuyền trưởng khéo lái thuyền

Tinh tấn làm cầu nối

Người bị dòng tộc vây

Ai thoát là trượng phu

[8]

Phá ác tu Phật Đạo

Ngưng vọng hạnh thanh tịnh

Trừ tham học Chánh Pháp

Đoạn phiền Phật đệ tử

[9]

Nhẫn nhục là đệ nhất

Niết-bàn là tối thượng

Xả ác làm Sa-môn

Không nhiễu chẳng hại người

[10]

Không não không nhiễu loạn

Thọ trì tất cả giới

Xả tham ăn thanh đạm

Ẩn dật nơi tĩnh mịch

Chánh niệm trí tuệ sanh

Là khéo hành lời Phật

[11]

Không làm các điều ác

Vâng làm mọi việc lành

Thanh tịnh tâm ý mình

Là lời chư Phật dạy

[12]

Phật là bậc tôn quý

Lậu tận đoạn tuyệt dâm

Thế Hùng dòng họ Thích

Chúng sanh đều quy kính

[13]

Lành thay đại phước báo

Sở nguyện đều viên thành

Mau được đệ nhất diệt

Dần dần vào Niết-bàn

[14]

Nhiều người đi nương tựa

Thần cây thần sông núi

Xây miếu vẽ hình tượng

Cúng tế cầu xin phước

[15]

Nương tựa nơi như thế

Chẳng an chẳng tối thượng

Bởi thần không thể đến

Diệt trừ khổ của ta

[16]

Nếu ai Quy Y Phật

Quy Y Pháp cùng Tăng

Tu tập Bốn Thánh Đế

Tất thấy chân trí tuệ

[17]

Sanh tử chốn nhọc nhằn

Độ thoát nhờ Bốn Đế

Độ đời Tám Chánh Đạo

Diệt trừ mọi khổ đau

[18]

Quy y nơi Tam Bảo

Tối thượng cát tường nhất

Duy chỉ Phật Pháp Tăng

Mới trừ mọi khổ đau

[19]

Nếu ai tu Chánh Đạo

Cầu Pháp chẳng keo tiếc

Người ấy được lợi lành

Chính là Quy Y Phật

[20]

Người trí rất khó gặp

Cũng không dễ gì gần

Ở mọi nơi sinh ra

Thân tộc nhờ ơn lành

[21]

Vui thay Phật xuất thế

Vui thay Pháp thuyết giảng

Vui thay Tăng hòa thuận

Hòa vui thường an lạc

***

PHẨM 23: AN LẠC

Phẩm An Lạc có 14 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói về bình an và hiểm nguy có thứ tự sai biệt. Bỏ ác hướng thiện thì sẽ được vui sướng và không đọa lạc.

[1]

Ta sống trong bình an

Chẳng ôm lòng oán hận

Giữa chúng người thù hận

Ta sống không hận thù

[2]

Ta sống trong bình an

Chẳng mắc bệnh phiền não

Giữa chúng người phiền não

Ta sống không não phiền

[3]

Ta sống trong bình an

Chẳng lo lắng ưu sầu

Giữa chúng người lo âu

Ta sống không âu lo

[4]

Ta sống trong bình an

Thanh tịnh không tạo tác

Lấy vui làm thức ăn

Như ở trời Quang Âm

[5]

Ta sống trong bình an

Đạm bạc không phiền toái

Dẫu đem củi cả nước

Cũng chẳng thể đốt ta

[6]

Hơn người người sanh oán

Thua người ta xấu hổ

Vứt bỏ tâm hơn thua

Không tranh sẽ tự an

[7]

Lửa nào bằng dâm dục

Độc nào bằng phẫn nộ

Khổ nào bằng phiền não

Vui nào bằng tịch diệt

[8]

Chớ thích niềm vui nhỏ

Trí nhỏ biện luận nhỏ

Hãy cầu đại trí tuệ

Mới được an vui lớn

[9]

Ta là Đức Thế Tôn

Giải thoát vĩnh không sầu

Siêu việt khỏi ba cõi

Một mình hàng chúng ma

[10]

Vui thay thấy thánh nhân

Vui thay được nương tựa

Lìa xa kẻ ngu mê

Tu thiện tự an vui

[11]

Vui thay trì Chánh Đạo

Vui thay thuyết giảng Pháp

Với đời không đua tranh

Giữ giới luôn an vui

[12]

Sống cùng với thánh hiền

Vui như gặp người thân

Gần gũi bậc trí tuệ

Đa văn đức cao thâm

[13]

Ít ai thọ mạng dài

Mà lắm kẻ chết non

Tu Đạo giữ trọng yếu

Đến già vẫn bình an

[14]

Muốn được Pháp cam lộ

Đoạn trừ diệt ái dục

Muốn thoát sanh tử khổ

Phải uống vị cam lộ

***

PHẨM 24: YÊU THƯƠNG

Phẩm Yêu Thương có 12 bài kệ. Đại ý của phẩm này là dạy chúng ta đừng quá si ái. Nếu có thể chẳng khởi tâm tham dục, tất sẽ không có lo âu và hoạn nạn.

[1]

Nghịch Đạo thì thuận mình

Thuận Đạo thì trái mình

Lìa Đạo giữ ham muốn

Đó là theo ái dục

[2]

Không nên vướng yêu thương

Cũng đừng có oán ghét

Thương chẳng gặp thì lo

Ghét thấy nhau lại sầu

[3]

Cho nên chớ yêu thương

Bởi thương sanh oán ghét

Siết buộc ai đã trừ

Thương ghét không chỗ sanh

[4]

Yêu thương sanh âu lo

Yêu thương sanh sợ hãi

Yêu thương nếu chẳng có

Lo sợ làm sao sanh?

[5]

Mong cầu sanh âu lo

Mong cầu sanh sợ hãi

Mong cầu nếu chẳng có

Lo sợ làm sao sanh?

[6]

Tham dục sanh âu lo

Tham dục sanh sợ hãi

Tham dục nếu chẳng có

Lo sợ làm sao sanh?

[7]

Trì Pháp giới thành tựu

Chí thành biết xấu hổ

Tu hành gần với Đạo

Mọi người đều mến thương

[8]

Chẳng phóng túng tham dục

Suy nghĩ kỹ mới nói

Tâm không tham ái dục

Tất chặt đứt luân hồi

[9]

Như người đi rất lâu

Từ xa về bình an

Quyến thuộc ra chào đón

Niềm nở mừng trở về

[10]

Ai khéo tu phước đức

Từ đây đến nơi kia

Tự mình thọ phước lạc

Như quyến thuộc đến mừng

[11]

Tu tập theo Thánh giáo

Ngăn trừ điều bất thiện

Kính mến ai gần Đạo

Chớ thân ai xa Đạo

[12]

Chánh Đạo gần với xa

Chỗ trụ có khác nhau

Gần Đạo sanh lên trời

Xa Đạo đọa địa ngục

***

PHẨM 25: SÂN HẬN

Phẩm Sân Hận có 26 bài kệ. Đại ý của phẩm này là dạy chúng ta hãy dùng nhu hòa, khoan dung, và từ bi khi đối mặt với sân hận. Nếu làm được như thế, chư thiên tất sẽ che chở và mọi người thương mến.

[1]

Sân hận không thấy Pháp

Sân hận không hiểu Đạo

Sân hận ai khéo trừ

Phước lạc thường tùy thân

[2]

Tham dục không thấy Pháp

Si mê cũng như thế

Lìa si đoạn trừ dục

Phước ấy là đệ nhất

[3]

Sân hận tự kiềm chế

Như dừng xe chạy nhanh

Là người lái xe giỏi

Bỏ tối tiến vào sáng

[4]

Nhẫn nhục thắng sân hận

Thiện đức thắng tà ác

Bậc trí khéo bố thí

Chí thành thắng lừa dối

[5]

Tham dục với sân hận

Si mê cũng chẳng có

Như tu ba việc này

Khi chết sanh lên trời

[6]

Thường tự nhiếp thân tâm

Lòng từ không giết hại

Tất sẽ sanh lên trời

Đến nơi chẳng ưu sầu

[7]

Tâm ý luôn tỉnh giác

Sáng tối siêng tu học

Lậu tận ý giải thoát

Sẽ đắc Đạo Niết-bàn

[8]

Người đời chê bai nhau

Từ xưa cho đến nay

Đã chê ai nói nhiều

Lại chê ai nói ít

Cũng chê ai nói vừa

Chẳng ai không bị chê

[9]

Dục niệm không phải thánh

Chẳng thể tự kiềm chế

Lúc khen lúc hủy báng

Chỉ vì lợi với danh

[10]

Điều khen của thánh nhân

Chỉ khen ai hiền đức

Người trí giữ giới luật

Không chỗ để phỉ báng

[11]

Tịnh như bậc Ứng Chân

Chớ có hủy báng họ

Hàng người đều tán thán

Thích, Phạm, cũng tán dương

[12]

Thân luôn gìn giữ hộ

Điều phục tánh sân hận

Diệt trừ thân làm ác

Tinh tấn làm việc lành

[13]

Khẩu luôn gìn giữ hộ

Điều phục tánh sân hận

Diệt trừ lời xấu ác

Đọc tụng học Pháp ngôn

[14]

Ý luôn gìn giữ hộ

Điều phục tánh sân hận

Diệt trừ tâm tà ác

Tư duy chánh niệm Đạo

[15]

Gìn lời thủ hộ thân

Giữ ý nhiếp tâm mình

Bỏ sân hành Chánh Đạo

Nhẫn nhục kiên cố nhất

[16]

Bỏ sân lìa ngạo mạn

Lánh xa các ái duyên

Không chấp nơi danh sắc

Vô vi diệt khổ đau

[17]

Sân khởi liền diệt trừ

Dâm sanh tự khắc chế

Xả bỏ niệm u mê

Tất sẽ được bình an

[18]

Sân đoạn nằm ngủ yên

Khuể diệt không ưu sầu

Phẫn nộ là căn độc

Nhu hòa ý thanh tịnh

Lời hay được ngợi khen

Trừ ác không hoạn nạn

[19]

Chung hướng dễ gần nhau

Nếu chuyên làm việc ác

Về sau chuốc sân hận

Như lửa đốt phiền não

[20]

Chẳng biết lẽ hổ thẹn

Xằng bậy lại phẫn nộ

Ai bị sân dẫn dắt

Không chán việc xấu làm

[21]

Phẫn nộ gần binh đao

Nhu hòa gần an tường

Hạnh nhẫn là tối thượng

Thế nên luôn phải nhẫn

[22]

Phẫn nộ người khinh chê

Ai sân nên học nhẫn

Hạnh nhẫn là tối thượng

Thế nên luôn phải nhẫn

[23]

Chẳng kể ta hay người

Phải sợ tham sân si

Nếu biết họ khởi ác

Tâm ta nên diệt trước

[24]

Lợi mình và lợi người

Vì họ ta khuyên bảo

Nếu biết họ khởi ác

Tâm ta nên diệt trước

[25]

Trí nhẫn thắng ngu si

Kẻ ngu nói lời ác

Muốn luôn chiến thắng họ

Chỉ nên giữ im lặng

[26]

Những ai mà làm ác

Phẫn nộ khởi sanh oán

Nếu sân mà chẳng khởi

Tức là chiến thắng họ

***

PHẨM 26: TRẦN CẤU

Phẩm Trần Cấu có 19 bài kệ. Đại ý của phẩm này nói về sự khác biệt giữa thanh tịnh và ô trược. Tu Đạo cần phải học tập thanh tịnh, đừng làm việc nhiễm ô và nhục nhã.

[1]

Lúc sanh chẳng làm lành

Khi chết đọa đường ác

Chịu khổ không gián đoạn

Đến nơi chẳng tư lương

[2]

Hãy siêng cầu trí tuệ

Tu trì ý kiên định

Lìa cấu chớ nhiễm ô

Tất sẽ thoát ách khổ

[3]

Bậc trí luôn tinh cần

An tường chầm chậm tiến

Tẩy trừ tâm cáu bẩn

Như thợ đúc vàng ròng

[4]

Như sắt bị rỉ sét

Trở lại ăn thân nó

Ác sanh từ nơi tâm

Trở lại hủy thân đó

[5]

Chẳng tụng lời sẽ dơ

Chẳng siêng nhà sẽ bẩn

Chẳng nghiêm sắc sẽ cấu

Buông lung việc sẽ uế

[6]

Keo khiến huệ thí dơ

Ác khiến hành vi bẩn

Hiện đời cùng vị lai

Pháp ác luôn cấu uế

[7]

Dơ bẩn trong dơ bẩn

Chẳng gì bằng si mê

Tu học nên trừ ác

Tỳ-kheo không cấu uế

[8]

Cẩu thả vô liêm sỉ

Như chim có mỏ dài

Mặt dày chịu uất nhục

Đó gọi là sanh uế

[9]

Liêm khiết sống tuy khổ

Nhưng nghĩa giữ sáng trong

Chẳng dối lìa uất nhục

Đó gọi là sanh tịnh

[10]

Kẻ ngu ưa giết hại

Lời nói chẳng thành thật

Trộm lấy vật không cho

Vợ người thích xâm phạm

[11]

Khoái ý ưa phạm giới

Say mê nơi rượu chè

Kẻ đó mãi đời đời

Đào mộ tự chôn mình

[12]

Những ai hiểu lẽ phải

Chẳng nên khởi niệm ác

Kẻ ngu gần phi pháp

Lâu dần đốt dìm mình

[13]

Nếu tin làm bố thí

Danh tiếng muốn vang lừng

Gặp người luôn khoe khoang

Chẳng thể nhập chánh định

[14]

Đoạn trừ tất cả dục

Diệt tận gốc của ý

Ngày đêm giữ chánh niệm

Tất sẽ nhập chánh định

[15]

Chấp trước nhiễm trần cấu

Do nhiễm sanh hữu lậu

Chẳng nhiễm chẳng làm uế

Thanh tịnh lìa si mê

[16]

Thấy người tự nhiễm trần

Lòng ta luôn tỉnh ngộ

Làm uế là dối mình

Lậu tận không cấu uế

[17]

Lửa nóng nào bằng dâm

Vụt nhanh nào bằng sân

Lưới kín nào bằng si

Sông chảy nào bằng ái

[18]

Hư không chẳng dấu vết

Sa-môn chẳng ý dơ

Người đời ưa làm ác

Duy Phật tịnh vô uế

[19]

Hư không chẳng dấu vết

Sa-môn chẳng ý dơ

Thế gian đều vô thường

Phật lìa ngã, ngã sở

***

PHẨM 27: PHỤNG TRÌ

Phẩm Phụng Trì có 17 bài kệ. Đại ý của phẩm này là giảng giải ý nghĩa của Đạo. Tu học Phật Pháp quý nhất là ở đức hạnh. Tâm đừng có tham lam và ưa hưởng thụ xa xỉ.

[1]

Ai thích trì Kinh Đạo

Lợi danh chẳng đua tranh

Có lợi hay vô lợi

Không tham không si mê

[2]

Tu học luôn quý mến

Chánh tâm dùng tu hành

Ôm ấp trí tuệ báu

Đó là người vì Đạo

[3]

Gọi là bậc trí tuệ

Không phải lời khôn khéo

Chẳng sợ chẳng kinh hoàng

Tu thiện là bậc trí

[4]

Gọi là bậc trì Pháp

Không phải đọc tụng nhiều

Dẫu chỉ nghe ít thôi

Y Pháp thân hành trì

Giữ Đạo chẳng lãng quên

Đó là người trì Pháp

[5]

Gọi là bậc trưởng lão

Không phải tuổi tác cao

Già nua tóc bạc trắng

Ngu si chẳng biết tội

[6]

Chánh Pháp luôn ôm ấp

Nhu hòa lòng từ bi

Hiểu rộng tâm thanh tịnh

Đó là bậc trưởng lão

[7]

Gọi là người đoan chánh

Không phải đẹp như hoa

Keo kiệt lòng ganh ghét

Lời nói có lỗi lầm

[8]

Ai khéo lìa việc ác

Căn nguyên đã đoạn trừ

Thông tuệ chẳng sân hận

Đó là người đoan chánh

[9]

Gọi là bậc Sa-môn

Không phải cạo râu tóc

Vọng ngữ nhiều tham ái

Tham dục như phàm phu

[10]

Ai khéo ngưng việc ác

Đạo Pháp rộng tuyên dương

Tâm an vọng tưởng diệt

Đó là bậc Sa-môn

[11]

Gọi là bậc Tỳ-kheo

Không phải đi khất thực

Tà hạnh kỳ vọng người

Cầu lợi cầu tiếng tăm

[12]

Ai khéo biết tội phước

Luôn tu hạnh thanh tịnh

Dùng tuệ diệt trừ ác

Đó gọi là Tỳ-kheo

[13]

Gọi là bậc hiền minh

Không phải giữ lặng thinh

Nội tâm chẳng thanh tịnh

Ngoại thân nhiễm bụi trần

[14]

Bất nhiễm tâm vô vi

Thanh tịnh như hư không

Người ấy được tịch diệt

Đó là bậc hiền minh

[15]

Gọi là bậc hành Đạo

Không phải chỉ cứu một

Rộng độ khắp chúng sanh

Vô hại là hành Đạo

[16]

Dạy người chẳng nhiều lời

Lời thật việc làm chánh

Ai muốn được định tuệ

Chỉ cần vọng khép trừ

Ý muốn cầu an lạc

Chớ làm việc phàm phu

Kết sử chưa trừ sạch

Vẫn không được giải thoát

***

PHẨM 28: CHÁNH ĐẠO

Phẩm Chánh Đạo có 28 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói về Pháp yếu để đạt đến giải thoát. Đó là Đạo vi diệu tối thượng.

[1]

Tối thượng Tám Chánh Đạo

Dấu Pháp Bốn Thánh Đế

Vô dục tôn quý nhất

Cúng đèn được mắt sáng

[2]

Đạo này chẳng còn sợ

Thấy tịnh mới độ thế

Phá tan chúng ma binh

Gắng hành diệt tà khổ

[3]

Ta đã khai Chánh Đạo

Vì chúng hiện quang minh

Đã nghe hãy tự hành

Đã hành cởi buộc tà

[4]

Sanh tử vô thường, khổ

Như tuệ quán soi thấy

Muốn lìa hết thảy khổ

Hành Đạo trừ tất cả

[5]

Sanh tử vô thường, không

Như tuệ quán soi thấy

Muốn lìa hết thảy khổ

Chỉ nên siêng hành Đạo

[6]

Lúc tu hãy nên tu

Đừng như kẻ ngu si

Sa đọa mà chẳng màng

Chần chừ chẳng cầu Đạo

[7]

Niệm tương ứng là chánh

Niệm tán loạn là tà

Có trí chẳng khởi tà

Tu Đạo tuệ sẽ thành

[8]

Gìn lời giữ ý niệm

Bất thiện thân không làm

Như thế tịnh ba nghiệp

Phật nói là đắc Đạo

[9]

Chặt cây chẳng bứng gốc

Rễ còn, sẽ sanh tiếp

Rễ đứt mới không cây

Tỳ-kheo đắc Niết-bàn

[10]

Không thể chặt đứt cây

Thân thích thương luyến nhớ

Ý tham tự trói buộc

Như nghé thèm sữa mẹ

[11]

Khéo đoạn gốc ý niệm

Biên cương sanh tử trừ

Đó là gần với Đạo

Tất mau đắc Niết-bàn

[12]

Tham dục dẫn đến già

Sân hận dẫn đến bệnh

Si mê dẫn đến chết

Độc trừ sẽ đắc Đạo

[13]

Trước buông sau cởi bỏ

Giải thoát qua bờ kia

Tất cả mọi niệm diệt

Chẳng còn sanh già chết

[14]

Người đời nuôi vợ con

Chẳng quán lẽ vô thường

Cái chết bỗng chợt đến

Như nước chảy xiết nhanh

[15]

Cha con chẳng thể cứu

Họ hàng hy vọng gì?

Mạng hết cậy quyến thuộc

Như mù cầm đèn sáng

[16]

Bậc trí hiểu ý trên

Kinh giới hãy tu trì

Siêng hành độ thế gian

Trừ diệt tất cả khổ

[17]

Lìa xa các vực thẳm

Như gió thổi tan mây

Đã diệt tư tưởng tà

Đó là chánh tri kiến

[18]

Tuệ là báu thế gian

An lạc chứng vô vi

Ai biết thọ chánh giáo

Vĩnh đoạn sanh già chết

[19]

Biết các hành là không

Tức thấy bằng trí tuệ

Nhàm chán khổ thế gian

Đây là Đạo trừ khổ

[20]

Biết các hành là khổ

Tức thấy bằng trí tuệ

Nhàm chán khổ thế gian

Đây là Đạo trừ khổ

[21]

Các hành không có ngã

Tức thấy bằng trí tuệ

Nhàm chán khổ thế gian

Đây là Đạo trừ khổ

[22]

Ta đã giảng dấu Đạo

Ái dục như tên bắn

Hãy nên tự khích lệ

Thọ trì lời Phật dạy

[23]

Dục niệm Ta đều diệt

Luân hồi sanh tử tận

Cởi bỏ mọi buộc ràng

Đạo nhãn diễn nói Pháp

[24]

Chảy xiết đổ vào biển

Nước chảy sẽ mau đầy

Thuyết Đạo cho người trí

Khéo đến uống cam lộ

[25]

Trước chưa nghe Pháp luân

Chuyển vì thương chúng sanh

Ai phụng sự tu hành

Kính lễ vượt ba cõi

[26]

Ba niệm mà niệm thiện

Ba niệm sẽ lìa ác

Từ niệm mà có hành

Diệt cấu là chánh đoạn

[27]

Ba định chuyển ba niệm

Bỏ ngã hành vô lượng

Đắc định trừ ba kết

Giải kết hãy nên niệm

[28]

Biết lấy giới ngăn ác

Tư duy tuệ vui niệm

Biết thế giới thành bại

Ý dừng tất cả giải

***

PHẨM 29: QUẢNG THUYẾT

Phẩm Quảng Thuyết có 14 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói rằng, chẳng kể là việc thiện hay ác, tất cả đều là từ nhỏ tích thành lớn, và hãy nên chứng ngộ Pháp nghĩa của mỗi chương cú.

[1]

An vui cho tuy nhỏ

Phước báo sau rất lớn

Dẫu ban chút trí tuệ

Thọ phước chẳng nghĩ bàn

[2]

Sầu ưu trút cho người

Mà muốn quả báo lành

Tai ương trở về thân

Tự gặp thâm oán thù

[3]

Đã làm rất nhiều việc

Việc sai cũng đi làm

Chơi bời ca hát nhảy

Nghiệp ác ngày càng tăng

[4]

Tinh tấn luôn hành trì

Tu học phải bỏ sai

Tu thân tự tỉnh giác

Đó gọi là chánh nghiệp

[5]

Đã tự hiểu biết sâu

Lại còn học vấn rộng

Dần dần càng rộng khắp

Như sữa đổ vào nước

[6]

Đã tự vô trí tuệ

Lại còn lười học vấn

Dần dần thu nhỏ hẹp

Như bơ đổ vào nước

[7]

Gần Đạo danh tiếng thơm

Như núi Tuyết cao vót

Xa Đạo mờ tăm tối

Như ban đêm bắn tên

[8]

Là đệ tử của Phật

Hãy luôn tự giác ngộ

Ngày đêm thường niệm Phật

Tư duy Pháp và Tăng

[9]

Là đệ tử của Phật

Hãy luôn tự giác ngộ

Sớm tối tư duy tu

Thiền quán tâm chuyên chú

[10]

Là người hãy nhớ nghĩ

Khi ăn tự biết đủ

Tức sẽ bớt tham muốn

Tiết chế tất sống lâu

[11]

Tu khó bỏ ác khó

Tại gia sống cũng khó

Hội họp đồng lợi khó

Khó nhất vượt ba cõi

[12]

Tỳ-kheo khất thực khó

Sao không tự gắng sức?

Tinh tấn được tự tại

Sau khỏi nhờ mong ai

[13]

Có tín giới sẽ thành

Từ giới nhiều tài bảo

Do giới hợp với Đạo

Nơi nơi người cúng dường

[14]

Bất luận đi nằm ngồi

Một mình không buông lung

Hãy tự hàng phục tâm

Lòng vui chốn núi rừng

***

PHẨM 30: ĐỊA NGỤC

Phẩm Địa Ngục có 16 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói về những việc mà sẽ khiến đọa địa ngục. Hễ làm ác tất sẽ chịu quả ác; nghiệp tội lôi đi chẳng tha.

[1]

Vọng ngữ gần địa ngục

Đã làm mà nói không

Hai tội, sau đều thọ

Nghiệp đó tự lôi đi

[2]

Pháp y khoác trên thân

Làm ác chẳng thôi nghỉ

Ai cẩu thả làm ác

Khi chết đọa địa ngục

[3]

Phạm giới thọ cúng dường

Há không hại chính mình?

Chết ăn viên sắt nóng

Lửa dữ cháy thành than

[4]

Buông lung có bốn việc:

Vợ người thích xâm phạm,

Gặp họa chẳng phước lợi,

Bị chê, dâm dục tăng

[5]

Không phước lợi đọa ác

Sợ ác sợ chút lạc

Gian dâm luật trừng phạt

Khi chết đọa địa ngục

[6]

Ví như nhổ cỏ may

Nắm lơi sẽ cắt tay

Sa-môn không giữ giới

Địa ngục siết lôi đi

[7]

Ai tu hành chểnh mảng

Chẳng thể trừ trần lao

Tịnh hạnh có khiếm khuyết

Vĩnh không thọ đại phước

[8]

Việc đúng nên luôn làm

Hãy làm hết sức mình

Lìa xa các ngoại đạo

Chớ nhiễm trần cấu ô

[9]

Việc sai chớ nên làm

Bởi sau chịu thống khổ

Làm lành luôn may mắn

Nơi đến chẳng hối tiếc

[10]

Ở trong các việc ác

Sẽ làm hoặc đã làm

Khổ này chẳng thể trừ

Tội siết khó miễn tha

[11]

Nói dối tham hối lộ

Việc làm không chân chánh

Vu khống người lương thiện

Phạt oan bậc thiện sĩ

Tội siết những kẻ đó

Tự lọt hố hiểm sâu

[12]

Ví như phòng vệ thành

Trong ngoài đều kiên cố

Ai tự giữ tâm họ

Phi pháp chẳng thể sanh

Lầm lỗi nảy ưu sầu

Khiến đọa chốn địa ngục

[13]

Nên đáng thẹn không thẹn

Chẳng đáng thẹn lại thẹn

Kẻ đó sanh tà kiến

Khi chết đọa địa ngục

[14]

Nên đáng sợ không sợ

Chẳng đáng sợ lại sợ

Bởi tin theo tà kiến

Khi chết đọa địa ngục

[15]

Nên đáng lánh không lánh

Chẳng đáng gần lại gần

Do huân tập tà kiến

Khi chết đọa địa ngục

[16]

Nên đáng lánh thì lánh

Nên đáng xa thì xa

Chánh kiến luôn gìn giữ

Khi chết sanh chốn lành

***

PHẨM 31: VOI DỤ

Phẩm Voi Dụ có 18 bài kệ. Đại ý của phẩm này là dạy người giữ thân nghiệp chân chánh; làm lành sẽ được lành và thọ hưởng phước báo vui sướng.

[1]

Như voi lúc giao đấu

Chẳng sợ bị trúng tên

Luôn dùng lòng thành tín

Độ kẻ không giới đức

[2]

Ví như voi điều phục

Mới để cho vua cưỡi

Khéo điều làm hiền nhân

Mới được lời thành tín

[3]

Dẫu ai giỏi huấn luyện

Như khéo huấn luyện ngựa

Lại khéo huấn luyện voi

Đâu bằng điều phục mình

[4]

Kẻ kia chẳng thể chở

Lại cũng chẳng thể đến

Chỉ ai tự điều phục

Mới đến nơi an lành

[5]

Như voi tên Hộ Tài

Hung mãnh khó điều phục

Trói chân không cho ăn

Nhưng vẫn rất hung hăng

[6]

Ai cứ chuyên làm ác

Tham dục luôn tự trói

Như voi chẳng biết chán

Nên mãi thọ bào thai

[7]

Bổn tâm đã thuần thục

Và luôn được an lành

Tất sẽ cởi bỏ trói

Như xích, chế phục voi

[8]

Tu Đạo chớ buông lung

Khéo luôn hộ tâm mình

Tất sẽ lìa ách khổ

Như voi ra khỏi bùn

[9]

Nếu có được bạn lành

Hãy cùng rộng tu thiện

Khéo thông điều nghe qua

Đi đến nơi chánh niệm

[10]

Nếu chẳng được bạn lành

Chớ cùng gây tan thương

Lánh xa chỗ huyên náo

Một mình không làm ác

[11]

Một mình làm việc lành

Đừng cùng với kẻ ngu

Một mình làm việc ác

Như voi, sợ tự hộ

[12]

Vui thay sống lợi ích

Vui thay bạn nhu hòa

Vui thay chết an lành

Vui thay không làm ác

[13]

Vui thay có mẹ mong

Vui thay có cha nhờ

Vui thay có Sa-môn

Vui thay có Chánh Đạo

[14]

Vui thay luôn trì giới

Vui thay có chánh tín

Vui thay được trí tuệ

Vui thay chẳng phạm ác

[15]

Ví như cưỡi ngựa thuần

Tùy ý đến nơi muốn

Tín giới và tinh tấn

Định tuệ sẽ đầy đủ

[16]

Giới Pháp đã thành lập

Nhẫn hòa tâm an định

Sẽ đoạn mọi khổ đau

Tùy ý như ước mong

[17]

Từ đó nhập thiền định

Như ngựa đã thuần phục

Đoạn sân được vô lậu

Tất thọ phước lạc trời

[18]

Tinh tấn giữa buông lung

Giác ngộ giữa ngủ say

Như ngựa đã thuần phục

Bỏ ác làm thánh hiền

***

PHẨM 32: ÁI DỤC

Phẩm Ái Dục có 32 bài kệ. Đại ý của phẩm này là dạy phải lìa xa sự tham luyến của ái dục. Người đời vì nó mà chuốc lấy biết bao tai họa nguy hại.

[1]

Phóng túng tâm dâm dục

Ái dục thêm cành nhánh

Lan rộng càng hẫy hừng

Như khỉ nhảy hái quả

[2]

Vì ái kham chịu khổ

Tham dục chấp thế gian

Ưu sầu ngày đêm tăng

Mọc dài như dây leo

[3]

Người bị ân ái mê

Ái tình chẳng thể buông

Bởi thế nhiều đau thương

Róc rách chảy đầy ao

[4]

Phàm phu lắm ưu sầu

Thế gian đầy khổ đau

Chỉ vì ái duyên hữu

Lìa ái sẽ vô ưu

[5]

Tâm an lìa ưu sầu

Ái tận thế gian tận

Không ưu không mong cầu

Không ái tất được an

[6]

Khi chết lòng ưu sầu

Thân thuộc thương luyến nhớ

Buồn đau chốn luân hồi

Ái khổ luôn đọa nguy

[7]

Là người tu Chánh Đạo

Đừng cùng với ái dục

Trước đoạn gốc ái dục

Gốc rễ chẳng chỗ sanh

Chớ như cắt cỏ lau

Khiến tâm sanh trở lại

[8]

Như rễ cây sâu chắc

Dẫu chặt vẫn mọc lên

Tâm ái không trừ sạch

Liền sẽ lại thọ khổ

[9]

Như vượn rời khỏi cây

Rồi lại đến cây khác

Phàm phu cũng như thế

Thoát ngục lại vào ngục

[10]

Ý tham luôn chảy mãi

Ác tập với kiêu mạn

Tư tưởng bám tham dục

Tự che chẳng thể thấy

[11]

Tất cả dòng ý chảy

Ái siết như dây sắn

Duy tuệ phân biệt thấy

Khéo đoạn gốc của ý

[12]

Người bị ái thấm ướt

Tư tưởng càng lan xa

Ái dục sâu không đáy

Già chết chỉ tăng thêm

[13]

Ái dục sanh bất tận

Chỉ dùng tham dục ăn

Nuôi oán, lợi gò mả

Kẻ ngu luôn miệt mài

[14]

Tuy ngục có móc xích

Người trí chẳng bảo chắc

Kẻ ngu thấy vợ con

Nhiễm ái hơn lao ngục

[15]

Phật nói ái là ngục

Kiên cố khó ra khỏi

Cho nên hãy đoạn trừ

An lạc không tham dục

[16]

Thấy sắc tâm mê muội

Vô thường không tư duy

Kẻ ngu cho tốt đẹp

Nào biết đó chẳng thật

[17]

Cuộn mình trong ái dục

Ví như tằm nhả tơ

Bậc trí khéo đoạn trừ

Chẳng tiếc trừ chúng khổ

[18]

Tâm ai mãi buông lung

Thấy dâm bảo là tịnh

Ân ái ý gia tăng

Từ đó vào ngục lao

[19]

Ý ai diệt trừ dâm

Thường niệm dục bất tịnh

Từ đó thoát ngục tà

Khéo đoạn già chết khổ

[20]

Lưới dục tự quấn lấy

Lọng ái tự phủ che

Phóng túng siết ở ngục

Như cá vào miệng rọ

Già chết luôn đến bức

Như nghé thèm sữa mẹ

[21]

Lìa dục diệt gốc ái

Xé lưới chẳng còn giam

Tu Đạo thoát ngục trói

Giải trừ mọi chướng ngại

Đã được qua bờ kia

Đó là bậc đại trí

[22]

Chớ gần kẻ xa Pháp

Cũng chớ bị ái nhiễm

Ba đời ai không đoạn

Vẫn phải đọa sanh tử

[23]

Nếu ngộ hết thảy pháp

Các pháp không chấp trước

Ý giải tất cả ái

Đó là hiểu Thánh ý

[24]

Pháp thí thắng mọi thí

Đạo vị thắng mọi vị

Pháp lạc thắng mọi lạc

Ái tận hết khổ đau

[25]

Kẻ ngu trói bởi tham

Chẳng mong qua bờ kia

Do tham tài với ái

Hại người cũng hại mình

[26]

Tâm ái dục là ruộng

Tham sân si là hạt

Ai bố thí độ đời

Được phước báo vô cùng

[27]

Ít người mà nhiều hàng

Thương nhân sanh kinh sợ

Tham dục giặc hại mạng

Bậc trí chẳng tham dục

[28]

Ái dục tâm ham muốn

Đâu chỉ năm dục thôi?

Mau lìa tuyệt năm dục

Mới là bậc dũng mãnh

[29]

Vô dục sẽ không sợ

Đơn sơ chẳng ưu sầu

Dục trừ kết sử giải

Đó là thoát vực sâu

[30]

Gốc rễ của tham dục

Là do vọng tưởng sanh

Nếu tâm chẳng nghĩ tưởng

Ái dục sẽ không sanh

[31]

Chặt cây hốt nhiên ngừng

Cây sanh các pháp ác

Chặt cây lẫn nhổ gốc

Tỳ-kheo đắc diệt độ

[32]

Phàm phu chẳng chặt cây

Thân thuộc không ít nhiều

Tâm trói ở nơi đó

Như nghé mong mỏi mẹ

***

PHẨM 33: LỢI DƯỠNG

Phẩm Lợi Dưỡng có 20 bài kệ. Đại ý của phẩm này là khích lệ mình hãy tinh tấn và đề phòng tâm tham. Khi thấy bậc đức độ thì hãy học hỏi, tư duy và chớ để niệm ô uế khởi sanh.

[1]

Buồng chín, chuối sẽ khô

Cỏ lau, trúc, cũng thế

Con la chết khi chửa

Con người chết bởi tham

[2]

Bởi vậy tham vô lợi

Phải biết từ si sanh

Vì tham, ngu hại hiền

Đầu cổ rơi xuống đất

[3]

Dẫu trời mưa bảy báu

Kẻ tham vẫn chưa thỏa

Vui ít đời nhiều khổ

Ai giác làm thánh hiền

[4]

Tuy có phước lạc trời

Bậc trí xả chẳng tham

Ân ái chẳng muốn ham

Đó là đệ tử Phật

[5]

Xa Đạo thuận tà ác

Tỳ-kheo tham lợi dưỡng

Chỉ có lòng keo tiếc

Cung phụng chính bản thân

[6]

Chớ vì tham lợi dưỡng

Cầu cúng cho người đời

Việc đó chẳng hợp Đạo

Thử hỏi có ích gì?

[7]

Kẻ ngu nghĩ cách ngu

Dục mạn ngày càng tăng

Phi pháp tham lợi dưỡng

Niết-bàn không thể đến

[8]

Chân lý ai khéo biết

Tỳ-kheo chân Phật tử

Không thích ham lợi dưỡng

Thanh nhàn trừ loạn ý

[9]

Tự chứng không cậy nhờ

Cũng không cầu mong người

Tỳ-kheo cầu mong người

Sẽ không đắc chánh định

[10]

Thân tâm muốn an lạc

Dừng vọng tự tỉnh giác

Chẳng màng hay tính toán

Y phục và ẩm thực

[11]

Thân tâm muốn an lạc

Dừng vọng tự tỉnh giác

Tri túc không tham lam

Luôn nhớ tu Pháp lành

[12]

Thân tâm muốn an lạc

Dừng vọng tự tỉnh giác

Như chuột ở hang kín

Ẩn dật tu chánh giáo

[13]

Lợi dưỡng chớ truy cầu

Tư duy phụng trì giới

Sẽ được bậc trí khen

Thanh khiết chớ biếng lười

[14]

Ba Minh có đầy đủ

Giải thoát được vô lậu

Trí kém người si mê

Sẽ không nhớ biết gì

[15]

Đối với đồ ăn uống

Thọ nhận từ người khác

Mà khởi sanh pháp ác

Ganh ghét do lợi dưỡng

[16]

Lợi dưỡng kết nhiều oán

Tuy mặc ba Pháp y

Chỉ mong đồ ăn ngon

Không vâng lời Phật dạy

[17]

Phải biết lỗi lầm này

Lợi dưỡng rất đáng sợ

Không tham không ưu sầu

Tỳ-kheo hãy xả tâm

[18]

Không ăn, mạng khó sống

Ai mà chẳng cần ăn?

Người coi ăn trên hết

Biết vậy đừng nên ganh

[19]

Đố kỵ trước hại mình

Sau đó mới hại người

Đánh người bị người đánh

Việc này chẳng thể tránh

[20]

Thà nuốt viên sắt nóng

Khát uống nước đồng sôi

Không lấy thân phạm giới

Thọ nhận đồ cúng dường

***

PHẨM 34: SA-MÔN

Phẩm Sa-môn có 32 bài kệ. Đại ý của phẩm này là giáo huấn các đệ tử thọ trì và tu hành Chánh Pháp, thời sẽ được giải thoát và đắc Đạo thanh tịnh.

[1]

Mắt tai mũi lưỡi thân

Đoan chánh luôn hộ ý

Tỳ-kheo tu như thế

Tất sẽ trừ ách khổ

[2]

Thân nghiệp chớ sai phạm

Khẩu nghiệp nhu thuận hòa

Ý nghiệp luôn an định

Tu hành được tịch nhiên

[3]

Tu học phải giữ khẩu

Lời nói luôn an hòa

Nghĩa lý hợp như Pháp

Lời ấy ngọt dịu êm

[4]

Thích Pháp vui mến Pháp

Tư duy Pháp an lành

Tỳ-kheo y Pháp hành

Tu hành chớ lãng quên

[5]

Tu học không cầu lợi

Với người không sanh ái

Tỳ-kheo khởi sanh ái

Sẽ không đắc chánh định

[6]

Tỳ-kheo đi khất thực

Nếu có, chớ tích trữ

Trời người ngợi tán dương

Sanh tịnh không uế trược

[7]

Tỳ-kheo luôn từ mẫn

Kính trọng lời Phật dạy

Thâm nhập diệu Chỉ Quán

Diệt uế mới được an

[8]

Hết thảy các danh sắc

Không thật chớ mê lầm

Không gần sẽ không ái

Mới là chân Tỳ-kheo

[9]

Tỳ-kheo chèo chiếc thuyền

Thuyền trống lướt nhẹ nhàng

Diệt trừ tham sân si

Rồi sẽ đến Niết-bàn

[10]

Xả năm, đoạn trừ năm

Năm Căn tư duy quán

Khi khéo phân biệt năm

Mới thoát qua sông sâu

[11]

Hành thiền chẳng buông lung

Chớ bị dục loạn tâm

Không uống nước đồng nung

Kẻo đốt hủy thân mình

[12]

Không thiền sẽ vô trí

Vô trí sẽ không thiền

Đạo từ thiền trí sanh

Gần tới Niết-bàn lộ

[13]

Tu học nhập không định

Tỳ-kheo luôn an tĩnh

Yêu thích nơi vắng vẻ

Quán sát pháp bình đẳng

[14]

Năm uẩn khéo chế phục

Điều tâm như dòng nước

Thanh tịnh luôn hòa vui

Là uống vị cam lộ

[15]

Tỳ-kheo tu trí tuệ

Đồ vật không sở hữu

Tri túc nhiếp sáu căn

Giới luật thảy phụng trì

[16]

Trọn đời tu tịnh hạnh

Cầu gặp thầy bạn lành

Bậc trí thành tựu Đạo

Trừ khổ sống an vui

[17]

Ví như những hoa lài

Khi héo nó tự rụng

Diệt trừ tham sân si

Sanh tử tự giải thoát

[18]

Thân khẩu ngưng làm ác

Nhiếp ý tâm tĩnh mặc

Tỳ-kheo lìa thế gian

Đó là đắc tịch diệt

[19]

Đối với sắc thân này

Trong tâm luôn tinh tấn

Hộ thân niệm Chánh Đạo

Tỳ-kheo sống an vui

[20]

Tự mình cho là ngã

Suy ra chẳng có ngã

Cho nên hãy trừ ngã

Điều phục làm thánh hiền

[21]

Hoan hỷ lời Phật dạy

Tu trì thêm an lạc

Thẳng đến Đạo tịch tĩnh

Hành diệt mãi an vui

[22]

Mặc dù làm chút ít

Nhưng đúng lời Phật dạy

Là chiếu sáng thế gian

Như trời không mây che

[23]

Ngã mạn diệt trừ sạch

Như sen khỏi mặt nước

Tu học lìa đây kia

Phải biết là thắng hạnh

[24]

Cắt ái không lưu luyến

Như sen chẳng dính bùn

Tỳ-kheo vượt sông ái

Thắng tuệ trừ ái dục

[25]

Ra khỏi dòng ái dục

Nhiếp tâm trừ dục vọng

Phàm phu chẳng đoạn dục

Tâm ý mãi rong ruổi

[26]

Tu hành chớ làm ác

Tinh tấn tự điều tâm

Xuất gia mà biếng lười

Ý nhiễm lại khởi sanh

[27]

Tu hành mà lười biếng

Nhọc tâm chẳng trừ khổ

Không phải là tịnh hạnh

Làm sao được báu lớn?

[28]

Sa-môn tu Pháp gì?

Nếu ý không chế phục

Từng bước nhiễm trần lao

Chỉ chạy theo tư tưởng

[29]

Cà sa khoác trên vai

Làm ác chẳng ngừng nghỉ

Ai luôn làm điều ác

Khi chết đọa địa ngục

[30]

Buông lung, khó răn bảo

Như gió thổi cây khô

Tự làm tự lãnh thọ

Sao lại chẳng tinh tấn?

[31]

Chẳng phải cạo râu tóc

Phóng đãng không giới luật

Xả tham tư duy Đạo

Mới là chân Tỳ-kheo

[32]

Chẳng phải cạo râu tóc

Buông lung không thành tín

Khéo diệt các khổ não

Thành bậc đại Sa-môn

***

PHẨM 35: TỊNH HẠNH

Phẩm Tịnh Hạnh có 40 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói rằng: nếu hành vi, lời nói, và sự tu học mà thanh tịnh không cấu uế, thì mới xưng là bậc Đạo nhân.

[1]

Ra khỏi dòng ái dục

Vô dục như Phạm Thiên

Các hành đã trừ sạch

Mới là bậc tịnh hạnh

[2]

Chỉ Quán khéo tu hành

Thanh tịnh chẳng cấu uế

Đoạn trừ ái dục siết

Mới là bậc tịnh hạnh

[3]

Chẳng kia cũng chẳng đây

Đây kia đã rỗng không

Lìa bỏ tâm tham dục

Mới là bậc tịnh hạnh

[4]

Tư duy vô cấu nhiễm

Sở hành chẳng hữu lậu

Không khởi tâm mong cầu

Mới là bậc tịnh hạnh

[5]

Ban ngày trời chiếu sáng

Ban đêm trăng sáng soi

Áo giáp rạng quân binh

Thiền định soi Đạo nhân

Khi Phật hiện thế gian

Sáng rực khắp muôn nơi

[6]

Cạo đầu chưa Sa-môn

Xưng thiện chưa tịnh hạnh

Nếu khéo diệt mọi ác

Mới là bậc tịnh hạnh

[7]

Lìa ác là tịnh hạnh

Chánh hạnh là Sa-môn

Bỏ ngã trừ cấu uế

Mới gọi là xuất gia

[8]

Nếu đối với ái dục

Tâm ý không tham luyến

Đã xả đã chánh hạnh

Đó là diệt trừ khổ

[9]

Thân khẩu cùng với ý

Thanh tịnh không lỗi lầm

Khéo nhiếp ba nghiệp này

Mới là bậc tịnh hạnh

[10]

Nếu tâm hiểu rõ ràng

Pháp của chư Phật nói

Quán tâm tự quy y

Thanh tịnh như nước trong

[11]

Chẳng phải ai bện tóc

Gọi là bậc tịnh hạnh

Chân thành tu tập Pháp

Thanh tịnh làm thánh hiền

[12]

Bện tóc nhưng vô trí

Áo cỏ mặc phô trương

Bên trong chẳng lìa nhiễm

Ngoài xả có ích gì?

[13]

Ai mặc áo vải thô

Chân thật hành thiện Pháp

Nơi vắng tư duy Pháp

Mới là bậc tịnh hạnh

[14]

Phật không dạy bảo ai

Tự mình ngợi khen mình

Không dối hợp như Pháp

Mới là bậc tịnh hạnh

[15]

Cắt đứt mọi ái dục

Ý chí không tham trước

Xả bỏ mọi dục lạc

Mới là bậc tịnh hạnh

[16]

Khéo đoạn sông sanh tử

Khéo nhẫn vượt thế gian

Tự giác thoát hào sâu

Mới là bậc tịnh hạnh

[17]

Bị chửi bị đánh đập

Nhẫn chịu không phẫn nộ

Có sức đại nhẫn nhục

Mới là bậc tịnh hạnh

[18]

Nếu ai bị lấn hiếp

Hãy nhớ giữ giới hạnh

Đoan thân tự điều phục

Mới là bậc tịnh hạnh

[19]

Trong tâm lìa pháp ác

Ví như rắn thay da

Chẳng bị dục nhiễm ô

Mới là bậc tịnh hạnh

[20]

Giác ngộ sanh là khổ

Từ đó diệt ý tham

Nhấc bỏ gánh nặng xuống

Mới là bậc tịnh hạnh

[21]

Thâm giải diệu trí tuệ

Biết rõ đường đúng sai

Liễu giải vô thượng nghĩa

Mới là bậc tịnh hạnh

[22]

Rời bỏ duyên gia đình

Xuất gia vô sở úy

Biết đủ không mong cầu

Mới là bậc tịnh hạnh

[23]

Buông bỏ việc mưu sinh

Không khởi tâm giết hại

Chẳng gây phiền não sầu

Mới là bậc tịnh hạnh

[24]

Lánh tranh chẳng đua tranh

Bị phạm chẳng oán hờn

Ác đến thiện tiếp đãi

Mới là bậc tịnh hạnh

[25]

Diệt trừ tham sân si

Kiêu mạn các việc ác

Ví như rắn thay da

Mới là bậc tịnh hạnh

[26]

Đoạn tuyệt chuyện thế sự

Không thốt lời ác ôn

Quán sát Tám Chánh Đạo

Mới là bậc tịnh hạnh

[27]

Lành dữ đời ngợi khen

Dài ngắn hay lớn bé

Chẳng lấy cũng chẳng cho

Mới là bậc tịnh hạnh

[28]

Đời này gieo nhân sạch

Đời sau quả chẳng dơ

Không làm các điều ác

Mới là bậc tịnh hạnh

[29]

Xả bỏ tâm ỷ lại

Không học lời dị đoan

Pháp ác diệt trừ sạch

Mới là bậc tịnh hạnh

[30]

Nghiệp tội và phước báo

Cả hai đã vĩnh trừ

Vô ưu chẳng trần cấu

Mới là bậc tịnh hạnh

[31]

Tâm vui chẳng trần cấu

Sáng tròn như trăng rằm

Hủy báng đã trừ sạch

Mới là bậc tịnh hạnh

[32]

Thấy kẻ ngu đến đi

Rớt hào sâu chịu khổ

Muốn tự qua bờ kia

Không nên nghe tà thuyết

Diệt ác đừng khởi sanh

Mới là bậc tịnh hạnh

[33]

Ân ái đã đoạn trừ

Xuất gia lìa ái dục

Ái dục nếu trừ sạch

Mới là bậc tịnh hạnh

[34]

Lìa xa chốn đông người

Không tham hưởng phước trời

Chẳng nương các nơi đó

Mới là bậc tịnh hạnh

[35]

Yêu ghét ai xả bỏ

Tịch diệt ác chẳng sanh

Dũng mãnh đoạn sanh tử

Mới là bậc tịnh hạnh

[36]

Việc làm đã làm xong

Khi chết chẳng còn sanh

An lạc không chỗ nương

Mới là bậc tịnh hạnh

[37]

Đã ra khỏi năm đường

Chẳng còn đọa luân hồi

Trừ sạch mọi ác tập

Mới là bậc tịnh hạnh

[38]

Quá khứ cùng vị lai

Hiện tại không chấp trước

Chẳng buông cũng chẳng giữ

Mới là bậc tịnh hạnh

[39]

Tối hùng tối dũng mãnh

Có thể tự giải thoát

Tuệ giác chẳng lay động

Mới là bậc tịnh hạnh

[40]

Tự biết việc đời trước

Vốn từ nơi nào đến

Tận trừ gốc sanh tử

Thông triệt Đạo huyền thâm

Tịch tĩnh trí tuệ minh

Mới là bậc tịnh hạnh

***

PHẨM 36: NIẾT-BÀN

Phẩm Niết-bàn có 36 bài kệ. Đại ý của phẩm này là thuyết giảng nơi đại quy y của Chánh Đạo, nơi tịch diệt vắng lặng, và nơi vượt khỏi sự sợ hãi của sanh tử.

[1]

Nhẫn nhục là đệ nhất

Niết-bàn là tối thượng

Xuất gia chẳng phạm giới

Tâm tịch không gì hại

[2]

Không bệnh là lợi nhất

Biết đủ là giàu nhất

Cốt nhục là thân nhất

Niết-bàn là vui nhất

[3]

Đói khát là hoạn nhất

Các hành là khổ nhất

Ai biết như thật ấy

Niết-bàn an vui nhất

[4]

Ít ai đến chốn lành

Phần nhiều đến nẻo ác

Ai biết như thật ấy

Niết-bàn an vui nhất

[5]

Do nhân sanh chốn lành

Do nhân sanh nẻo ác

Do nhân đắc Niết-bàn

Còn duyên thì cũng thế

[6]

Nai sống nơi hoang dã

Chim bay giữa hư không

Vạn pháp do nhân duyên

Đạo nhân quy tịch diệt

[7]

Ngã có, vốn là không

Xưa có ngã, nay không

Chẳng không cũng chẳng có

Như nay chẳng thể được

[8]

Tâm tư rất khó thấy

Tập tánh có thể thấy

Những ai hiểu ái dục

Mới thấy rõ hoàn toàn

Dục lạc đã lìa xa

Khổ đau sẽ diệt trừ

[9]

Ái dục ai lưu luyến

Thống khổ chỉ tăng thêm

Tuệ minh ý chẳng nhiễm

Thanh tịnh khéo điều phục

Ái dục nếu chẳng gần

Khổ đau sẽ diệt trừ

[10]

Thấy như thật mà thấy

Nghe như thật mà nghe

Nhớ như thật mà nhớ

Biết như thật mà biết

Không chấp trước dẫu thấy

Cho đến biết cũng vậy

Mọi thứ đều buông xả

Khổ đau sẽ diệt trừ

[11]

Không thân, tưởng diệt trừ

Thống khổ được mát mẻ

Các hành vĩnh dừng nghỉ

Thức tưởng chẳng còn sanh

Khổ đau sẽ diệt trừ

[12]

Nhiễm ô tâm tạo tác

Thanh tịnh tâm vô vi

Dục lạc chớ có gần

Bởi nó chẳng an vui

Ái dục chẳng thân cận

Thì tâm sẽ vắng lặng

Khi tâm đã vắng lặng

Đến đi sẽ chẳng còn

[13]

Khi đến đi đoạn trừ

Sanh tử sẽ chẳng còn

Khi sanh tử đoạn trừ

Kia đây sẽ chẳng còn

Khi kia đây đoạn trừ

Tham trước sẽ chẳng còn

Khi tham trước diệt sạch

Khổ đau sẽ dứt trừ

[14]

Tỳ-kheo! Hễ có sanh

Tất sẽ có tạo tác

Vô sanh không còn hữu

Vô tác không chỗ hành

[15]

Chỉ ai được vô niệm

Mới đạt đến Niết-bàn

Vô sanh không còn hữu

Vô tác không chỗ hành

[16]

Những ai còn tạo tác

Là chưa ngộ Pháp yếu

Nếu đã liễu vô sanh

Không hữu cũng không hành

[17]

Bởi hữu mà có sanh

Từ sanh hữu lại khởi

Do hành có sanh tử

Mở bày muôn nghiệp quả

[18]

Do ăn nhân duyên sanh

Do ăn có vui buồn

Việc ấy ai trừ diệt

Chẳng còn vết của hành

Các khổ đã tận trừ

Hành diệt tâm an nhiên

[19]

Tỳ-kheo! Ta đã biết

Chẳng còn vào các Xứ

Không, Thức Vô Biên Xứ

Hay Vô Sở Hữu Xứ

[20]

Không vào Phi Phi Tưởng

Không đời này đời sau

Cũng không nhật nguyệt tưởng

Không đến cũng không đi

[21]

Ta đã không trở lại

Chẳng đi cũng chẳng đến

Chẳng chết cũng chẳng sanh

Đó là cảnh Niết-bàn

[22]

Như thế không danh tướng

Vui buồn đã hiểu rõ

Cái thấy chẳng còn sợ

Vô nghi không lời nói

[23]

Bắn hạ mũi tên lậu

Si mê không chỗ nương

Đó là an lạc nhất

Đạo này tịch vô thượng

[24]

Tâm nhẫn như đại địa

Hành nhẫn như cánh cửa

Vô cấu như nước trong

Không còn thọ sanh tử

[25]

Thắng lợi chưa đủ nhờ

Tuy thắng vẫn còn khổ

Hãy tự cầu thắng Pháp

Đã thắng chẳng còn sanh

[26]

Nghiệp hết chẳng tạo mới

Nhàm thai không hành dâm

Hạt cháy chẳng còn sanh

Ý diệt như lửa tắt

[27]

Bào thai là biển dơ

Sao còn thích hành dâm?

Tuy có nơi thượng thiện

Đều chẳng bằng Niết-bàn

[28]

Phải biết đoạn tất cả

Chẳng còn đắm thế gian

Buông xả mà diệt độ

Đây là Đạo tối thắng

[29]

Đức Phật giảng Chánh Pháp

Trí dũng khéo phụng trì

Thanh tịnh không nhiễm ô

Giác ngộ được an vui

[30]

Học Đạo trước lìa dục

Sớm trì Phật Kinh giới

Diệt trừ tất cả ác

Dễ như chim giữa trời

[31]

Nếu đã hiểu Pháp cú

Chí tâm tu Chánh Đạo

Là qua bờ sanh tử

Hết khổ chẳng hoạn nạn

[32]

Đạo Pháp chẳng lạ quen

Chẳng màng mạnh hay yếu

Chủ yếu trừ tâm nhiễm

Buông xả sẽ thanh tịnh

[33]

Thượng trí nhàm thân lậu

Mỏng manh không chân thật

Khổ nhiều mà vui ít

Chín lỗ đều bất tịnh

[34]

Trí chuyển nguy thành an

Bỏ tham thoát ách nạn

Thân rữa, tan như bọt

Tuệ kiến xả chẳng tham

[35]

Quán thân chứa toàn khổ

Sanh già bệnh đau đớn

Lìa cấu tu thanh tịnh

Mới được an vui lớn

[36]

Nương tuệ bỏ niệm tà

Lậu tận chẳng còn thọ

Tịnh tu độ thế gian

Trời người thảy kính lễ

***

PHẨM 37: SANH TỬ

Phẩm Sanh Tử có 18 bài kệ. Đại ý của phẩm này là nói rằng, con người khi chết, thần hồn sẽ tùy theo nghiệp mà chuyển sanh.

[1]

Mạng như trái tự chín

Luôn sợ bị rụng xuống

Có sanh ắt phải tử

Ai nào thoát miễn đâu?

[2]

Từ xưa thích ân ái

Do ái thọ bào thai

Mạng sống như điện chớp

Ngày đêm trôi chẳng ngừng

[3]

Thân là vật của chết

Thần thức vô hình tướng

Giả như chết rồi sanh

Tội phước vẫn chẳng mất

[4]

Thỉ chung đâu một đời

Do si ái dài lâu

Tự mình thọ vui khổ

Thân chết thức chẳng diệt

[5]

Thân bốn đại là sắc

Thức bốn uẩn là danh

Tình cảnh mười tám giới

Sanh khởi mười hai duyên

[6]

Thức nương chín cõi phàm

Sanh tử chẳng đoạn diệt

Thế gian ngu không nghe

Ám che vô thiên nhãn

[7]

Che lấp bởi ba độc

Không mắt thấy sai lầm

Cho chết như khi sanh

Hoặc chết là đoạn diệt

[8]

Thần thức tạo Tam Giới

Lành dữ ở năm đường

Hành uẩn lặng lẽ tới

Nơi đến như âm vang

[9]

Dục Giới Sắc Vô Sắc

Đều do nhân đời trước

Như bóng hiện theo hình

Báo ứng tự nhiên đến

[10]

Thức lấy thân làm tên

Như lửa theo chất đốt

Dùng lửa nhóm bó đuốc

Lửa tàn cháy thành than

[11]

Tâm khởi pháp cũng khởi

Tâm diệt pháp cũng diệt

Hưng suy như mưa đá

Lưu chuyển chẳng tự biết

[12]

Thần thức rong năm đường

Không nơi nào chẳng đến

Xả thân lại thọ thân

Như bánh lăn trên đất

[13]

Như người sống trong nhà

Một ngày rời nhà cũ

Thức lấy thân làm nhà

Thân hoại thức vẫn còn

[14]

Thần thức nương ở thân

Như chim núp trong lọ

Lọ vỡ chim sẻ bay

Thân hoại thức chuyển sanh

[15]

Si mê luôn nghĩ tịnh

Ái thân khởi hoài nghi

Vọng niệm chuyện phi pháp

Phật bảo là vô minh

[16]

Từ một triển chuyển hai

Ba độc năm uẩn rộng

Các biển mười ba sự

Ra khỏi đến an vui

[17]

Ba việc khi đứt hẳn

Hơi thở, hơi nóng, thức

Thì biết thân chẳng còn

Bỏ thân mà chuyển sanh

[18]

Thây chết nằm trên đất

Vô tri như cỏ cây

Tư duy quán như thế

Chỉ ngu tham huyễn hóa

***

PHẨM 38: ĐẠO LỢI

Phẩm Đạo Lợi có 20 bài kệ. Đại ý của phẩm này giảng về việc làm của bậc hiền minh, khai thị Chánh Pháp, và chỉ dẫn mọi người đến chốn lành.

[1]

Ai biết phụng bậc trên

Đạo nhân, vua, cha, thầy

Tín, giới, thí, văn, tuệ

Trọn đời mãi bình an

[2]

Đời trước tu phước đức

Khi sanh liền tôn quý

Lấy Đạo an thiên hạ

Trì Pháp người kính theo

[3]

Vua là chủ muôn dân

Luôn ban lòng từ ái

Đích thân trì Kinh giới

Dạy bảo điều đúng sai

[4]

Khi an chẳng quên nguy

Lo xa phước chuyển tăng

Báo ứng của phước đức

Chẳng kể sang với hèn

[5]

Chúa lãnh của thế gian

Tu thiện chẳng xảo ngụy

Điều tâm thắng tà ác

Như thế là minh quân

[6]

Chánh kiến khéo thí huệ

Nhân ái khéo lợi người

Lợi ích chia đồng đều

Như thế người cậy trông

[7]

Như trâu gắng qua sông

Đúng hướng cả đàn nhờ

Phụng Pháp tâm chẳng tà

Như thế muôn người an

[8]

Chớ quấy nhiễu voi thần

Mà chuốc phải khổ đau

Ác ý sẽ giết mình

Chết không đến nơi lành

[9]

Giới đức khéo bảo hộ

Phước báo luôn tùy thân

Thấy Pháp làm nhân sư

Vĩnh xa ba đường ác

[10]

Giữ giới trừ hãi sợ

Phước đức Tam Giới kính

Quỷ rồng tà độc hại

Không phạm ai trì giới

[11]

Bất nghĩa không thành tín

Lừa dối ưa đấu tranh

Phải biết lìa xa đó

Gần ngu tội tăng thêm

[12]

Hiền minh lời thành tín

Đa văn giới đầy đủ

Phải biết thân cận đó

Gần trí thiện tăng thêm

[13]

Nói khéo không giữ giới

Ý loạn chẳng làm lành

Dẫu trú nơi vắng vẻ

Cũng không tu học Pháp

[14]

Lời chánh giáo đứng đầu

Lời Pháp nghĩa là hai

Lời từ ái là ba

Lời thành tín là bốn

[15]

Lời vô ích như dao

Sẽ dễ tổn thương mình

Kẻ ngu ưa nói dối

Tạo nghiệp chịu khổ đau

[16]

Tham dục sân hận si

Là ba nghiệp xấu ác

Hại mình với ba độc

Quả báo do ái sanh

[17]

Tu phước sanh trời người

Làm ác sanh đường dữ

Thánh nhân rõ quả báo

Nên luôn tu Pháp lành

[18]

Giới đức tu nghiệp lành

Phước báo luôn tùy thân

Trời người khen việc lành

Chánh tâm luôn an lạc

[19]

Làm ác chẳng thôi nghỉ

Thống khổ chẳng hối lỗi

Cuộc đời như dòng nước

Đáng sợ hãy giữ giới

[20]

Đầu ta nay đã bạc

Dấu hiệu thời trẻ qua

Thiên sứ đến báo tin

Đến lúc phải xuất gia

***

PHẨM 39: CÁT TƯỜNG

Phẩm Cát Tường có 19 bài kệ. Đại ý của phẩm này là thuyết giảng về sự tu hành. Nếu bỏ ác hướng thiện, thời về sau sẽ được cát tường lớn lao.

[1]

Phật đức thắng chư thiên

Phật luôn giảng Pháp nghĩa

Có Đạo nhân đến hỏi:

Điều gì cát tường nhất?

[2]

Bấy giờ Phật thương xót

Liền giảng Đạo chân thật:

Tín thọ mến Chánh Pháp

Đó là cát tường nhất

[3]

Nếu không từ trời người

Hy vọng cầu may mắn

Cũng không cúng thờ thần

Đó là cát tường nhất

[4]

Bạn hiền, sống chốn lành

Thường nghĩ tích phước đức

Thân nghiệp luôn chân chánh

Đó là cát tường nhất

[5]

Lìa ác tu việc lành

Bỏ rượu biết tiết chế

Nữ sắc không tham đắm

Đó là cát tường nhất

[6]

Đa văn siêng trì giới

Kinh giới tinh tấn học

Tu thân không đua tranh

Đó là cát tường nhất

[7]

Hiếu thảo thờ mẹ cha

Lo lắng cho gia đình

Chẳng làm việc vô nghĩa

Đó là cát tường nhất

[8]

Không ngạo mạn tự đại

Luôn phản tỉnh biết đủ

Dành thời gian đọc Kinh

Đó là cát tường nhất

[9]

Lòng nhẫn việc không tốt

Vui muốn thấy Sa-môn

Nghe Pháp luôn tín thọ

Đó là cát tường nhất

[10]

Ăn chay tu tịnh hạnh

Luôn mong gặp thánh hiền

Thân cận bậc trí tuệ

Đó là cát tường nhất

[11]

Tín tâm nơi Chánh Đạo

Chánh ý không hoài nghi

Muốn thoát ba đường ác

Đó là cát tường nhất

[12]

Tâm bình đẳng bố thí

Phụng sự bậc đắc Đạo

Cũng kính hàng trời người

Đó là cát tường nhất

[13]

Luôn muốn lìa tham dục

Si mê tâm sân hận

Tu tập khéo thấy Đạo

Đó là cát tường nhất

[14]

Nếu bỏ việc phi pháp

Siêng năng tu Chánh Đạo

Luôn làm việc nên làm

Đó là cát tường nhất

[15]

Tất cả vì thiên hạ

Kiến lập tâm đại từ

Tu thiện an chúng sanh

Đó là cát tường nhất

[16]

Muốn cầu phước cát tường

Hãy kính tin chư Phật

Muốn cầu phước cát tường

Hãy nghe Pháp cú nghĩa

[17]

Muốn cầu phước cát tường

Hãy cúng dường chư Tăng

Tịnh giới ai đầy đủ

Đó là cát tường nhất

[18]

Người trí sống thế gian

Luôn làm việc cát tường

Thành tựu chân trí tuệ

Đó là cát tường nhất

[19]

Đạo nhân nghe Phật dạy

Trong lòng rất vui mừng

Đảnh lễ sát chân Phật

Quy mạng Phật Pháp Tăng