Kinh Ngài Ma Ha Ca Diếp Độ Bà Lão Nghèo
Phật Thuyết Ma Ha Ca Diếp Độ Bần Mẫu Kinh
Lưu Tống Cầu Na Bạt Đà La dịch
Bản Việt dịch của Huệ Đắc – Tâm Nhãn
***
Như vầy tôi nghe:
Một thuở, Phật tại nước Xá-vệ, thuyết pháp cho vua quan dân cùng chúng Tỳ-kheo và những Bồ-tát đại-sĩ, trời, rồng, quỉ thần, nhơn dân ở thế gian, đông vô số kể.
Khi ấy, Ngài Ma-ha Ca-diếp đi một mình đến thành Vương Xá giáo hóa. Ngài thường hành hạnh nguyện từ bi, đem phước điền đến cho chúng sinh. Ngài không khất thực nhà giàu có, chỉ khất thực những nhà nghèo. Thường trước khi đi khất thực Ngài Ma-ha Ca-diếp nhập định xem: “Ta nên gieo phước cho người nghèo nào”.
Sau đó, Ngài đi vào thành Vương Xá, trông thấy một bà lão đơn côi, quá nghèo khổ tá túc tại cái hang phân dơ bẩn bên cạnh đống rác, trong một ngõ hẻm. Thân thể bà gầy gò ốm đau tật bệnh, thường nằm trong cái hang dơ bẩn ấy. Cuộc sống bà lão lẻ loi bấp bênh, bữa đói bữa no, suốt ngày ở trong hang dơ bẩn, che đậy thân thể bằng mảnh cót tre nhỏ. Nhờ nhập-định Ngài biết người này kiếp trước không tạo phước lành nên kiếp này phải chịu nghèo khổ. Và biết dược mạng sống bà lão sắp hết, Ngài nghĩ: “Nếu ta không độ thì bà lão mãi mãi mất phước”. Trong lúc này, bà lão đang đói cồn cào thì có một người đầy tớ gái của trưởng-giả mang nước cơm đi đổ, mùi hôi khó chịu. Bà lão lân la lại xin phần nước cơm ấy, liền lấy cái bát bể làm đôi đựng đầy cả hai. Bước đến chỗ bà lão, Ngài Ma-ha Ca-diếp chú nguyện nói: “Hãy cho tôi một ít thức ăn sẽ được phước lớn”.
Bấy giờ, bà lão nói kệ:
Tôi đang bị bệnh nặng
Nghèo khổ không thể nói
Nghèo nhất trong nước này
Ăn mặc lại không đủ
Ở đời không người thương
Nhìn thấy chẳng thương xót
Sao gọi là từ bi?
Mà không biết nạn này
Bần cùng khắp thế gian
Không ai bằng tôi được
Chẳng thương hại khinh ghét
Thật chẳng phải lòng dân
Ngài Ma-ha Ca-diếp đáp kệ:
Phật tôn quí ba cõi
Ta dự định đến đây
Muốn giúp kẻ đói khổ
Nên khất thực nhà nghèo
Ai giảm được phần ăn
Bố thí vật tốt đẹp
Khi ấy, bà lão nói kệ:
Thật như lời Ngài nói
Ở đời không công đức
Nay trong hang phân này
Dơ bẩn dính đầy thân
Ăn uống không đầy đủ
Mình trần không đồ che
Nay tôi quá nghèo khổ
Muốn thí lấy gì cho?
Ngài Ma-ha Ca-diếp đáp kệ:
Bà nói điều không vui
Nghèo khổ lấy gì cho
Nếu ý bà muốn cho
Tất nhiên không vì nghèo
Nếu bà biết xấu hổ
Thì mặc pháp y này
Việc ăn mặc của bà
Nhờ đó sẽ đầy đủ
Ở đời có người ngu
Tham tiếc chứa tiền của
Xấu thay! Không muốn thí
Đời sau phải nghèo khổ
Lo sợ tích phước đức
Có thể là hy hữu
Phải tin tội và phước
Thật đúng chớ không sai
Bấy giờ, nghe kệ bà lão vui mừng nhưng nghĩ thầm: “Cả ngày nay, ta chỉ xin được một ít nước cơm có mùi, muốn bố thí nhưng nước cơm không thể uống được”. Cho nên mới thưa với Ngài Ca-diếp:
– Ngài vui lòng nhận cho tôi không?
Ngài Ma-ha Ca-diếp đáp:
– Lành thay! Lành thay!
Bà lão liền từ trong hang, lom khom lấy tô nước cơm nhưng thân thể trần truồng không dám ra ngay, bà lấy mảnh cót che lại co ro đưa miếng nước cơm. Ngài Ca-diếp nhận cúng dường rồi chú nguyện cho bà lão được phước báo và an lành. Với suy nghĩ: “Nếu ta mang nước cơm này đi nơi khác uống, chắc bà lão không tin nghi ta đổ nó đi”. Nên ngay trước mặt bà lão, uống xong bát nước cơm, rồi bõ bát vào trong đãy. Lúc ấy, bà lão mới thật lòng tin. Ngài Ca-diếp suy nghĩ: “Phải hiện thần thông làm cho bà lão được đầy đủ sự bình an”. Tức thì độn thổ, biến lên hư không. Thân xuất ra lửa nước, nửa thân trên phun ra nước và thân dưới lửa bùng cháy. Lại biến hóa nhiều cách, bay bổng lên hư không, hiện ra hướng Đông, ẩn về phương Tây, phía Nam phía Bắc cũng vậy.
Khi ấy, bà lão thấy thế vui mừng hớn hở nhất tâm quì gối trong nhìn Ngài Ca-diếp thị hiện.
Ngài Ca-diếp mới bảo:
– Lão bà muốn ước nguyện những gì? Làm người giàu có ở thế gian, làm Chuyển-luân-thánh-vương hay Tứ thiên vương, Đế-thích, các Phạm-thiên. Hoặc muốn đắc quả Tu-đà-hoàn, Từ-đà-hàm, A-na-hàm, A-la-hán, Bích-chi Phật, hay muốn trở thành A-nậu-đa-la-tam-niệu-tam-bồ-đề, thành tựu Chánh-đẳng-chánh-giác. Tất sẽ được như điều mong muốn.
Bấy giờ, bà lão đã chán ngán cái khổ sở ở đời này, nghe trên cõi trời đầy an vui hạnh phúc. Liền thưa với Ngài Ca-diếp:
– Con nguyện đem một chút phước nhỏ được sanh thiên thôi.
Ngài Ca-diếp bỗng nhiên biến mất. Trong ngày ấy, bà lão cũng lâm chung, được sanh về cõi trời Đao-lợi thứ hai, oai đức rực rõ, chấn động trời đất. Ánh sáng chói rọi như bảy mặt trời cùng một lúc chiếu sáng thiên cung. Thích-đề-hoàn-nhơn giật mình kinh sợ và nghĩ: “Người ấy thế nào mà phước đức đến cảm ứng, lẽ nào nơi này có người hơn ta sao?” mới dùng thiên nhãn xem thiên nữ ấy phước đức như thế nào. Thích-đề-hoàn-nhơn hỏi kệ rằng:
Nữ này từ đâu lại?
Hào quang lớn tỏa sáng
Thí như bảy mặt trời
Một lúc cùng chiếu rọi
Chấn động cung điện ta
Oai đức không thể nói
Khi ấy, trả lời Đế-thích-thiên-nữ nói kệ:
Xưa ở Diêm-phù-đề
Trong hang phân dơ bẩn
Già yếu và tật bệnh
Cơm áo không đầy đủ
Nơi tam-thiên đại-thiên
Đức Phật Thích Ca Văn
Có người Đại đệ-tử
Là Ma-ha Ca-diếp
Thương xót xin lão bà
Nói pháp nên tôi vui
Cúng dường nước cơm hôi
Cho ít được quả nhiều
Nhất tâm gieo ruộng phước
Nguyện được sanh cõi trời
Bỏ thân nơi hang phẩn
Sanh về cung Đao-lợi
Bấy giờ, Thiên-nữ nghĩ rằng: “Phước báo này do duyên tiền kiếp cúng dường Ngài Ca-diếp mà được như vậy. Nếu ta đem trăm ngàn châu báu mỗi loại trên đời để cúng dường cho Ngài Ca-diếp thì cũng chưa đền đáp chút ơn của Ngài”.
Liền cùng thị-nữ đem hương hoa lập tức giáng trần. Trong hư không tung rãi dâng cúng lên người Ngài Ca-diếp. Sau đó, Thiên nữ bay xuống, lạy sát đất, đảnh lễ rồi đứng dậy chắp tay khen ngợi:
Cõi nước Đại-thiên
Phật là chí tôn
Đệ-tử Ca-diếp
Đóng cửa tội lỗi
Con ở Diêm-phù
Trước ở hang phẫn
Làm bà lão nghèo
Ngài dạy chân thật
Bà lão hoan hỷ
Cúng nước vo gạo
Món thí nhỏ mọn
Được phước như núi
Được làm Thiên-nữ
Tự nhiên được vậy
Nên mới giáng hạ
Lễ bái phước điền
Thiên-nữ nói xong liền cùng thị nữ trở về Thiên-giới. Sau đó, Đế-thích nghĩ rằng: “Người nữ ấy ở cõi Diêm-phù-đề , trong chỗ hôi hám, đem nước cơm cúng dường cho Ngài Ca-diếp mà được phước báo như vậy. Ngài Ca-diếp đại từ bi, Ngài chỉ đem phước cho nhà nghèo không đem cho nhà giàu. Ta phải làm kế sách gì xuống cõi Diêm-phù-đề gặp Ngài Ca-diếp, tạo điều kiện cho Ngài gieo phước?”
Thích-đề-hoàn-nhơn cùng Thiên-hậu đem món ăn rất ngon bỏ vào bình nhỏ, giáng hạ xuống thành Vương Xá, làm căn nhà nhỏ tồi tàn bên lề đường, biến hình như lão già thân thể ốm gầy, đi đứng lom khom. Hai vợ chồng cùng làm nghề dệt chiếu, thị hiện làm người nghèo bần cùng. Vật thực cơm gạo, áo quần không có thứ gì để dự trữ. Ngài Ma-ha Ca-diếp trên đường khất thực trở về, thấy người nghèo khổ đứng lại khất thực.
Ông lão nói:
– Tôi quá nghèo không có thứ gì cả, cho như thế nào đây?
Ngài Ca-diếp chú nguyện hồi lâu không đi.
Ông lão lại nói tiếp:
– Vợ chồng chúng tôi quá già mà công việc dệt chiếu lại rất mệt nhọc, vừa rồi mới xin được một ít thức ăn, chuẩn bị ăn. Nghe nói, Ngài là bậc nhân từ đức độ, chỉ khất thực nhà bần cùng muốn gieo phước lành cho người nghèo. Chúng tôi tuy khốn cùng nhưng ý cũng muốn bố thí cho Hiền-giả. Đúng như lời nói làm như vậy thì chúng tôi sẽ được phước.
Mùi hương thức ăn của Thiên-giới chẳng phải thức ăn thế gian, vừa hé nắp bình ra mùi hương tỏa thơm ngát. Ngài Ca-diếp biết thế không chịu nhận.
Ông lão liền nói:
Thưa Hiền-giả, có chút thức ăn dở không nhiều xin Ngài đưa bát nhận cho.
Ngài Ca-diếp đưa bát nhận rồi chú nguyện cho thí chủ. Mùi thơm bay tỏa khắp thành Vương Xá và cả nước. Ngài Ca-diếp nghi ngờ mùi hương vô lượng ấy, liền nhập định tìm lý do. Trong lúc Ngài tọa thiền, vợ chồng ông lão hóa lại thân Đế-thích, lập tức bay thẳng lên hư không vô cùng vui mừng. Ngài Ca-diếp nhập định biết được Đế-thích hóa phép làm ông lão. Ngài nghĩ: “Đế-thích làm phép biến hóa này vì muốn tăng thêm thiên phước. Ta nay đã nhận không lẽ trả lại”.
Ngài Ca-diếp khen rằng: “Lành thay! Đế-thích muốn gieo phước lành mà không chán, nhẫn chịu hình hài xấu xa, giáng hạ gieo phước tất được quả lành”.
Đế-thích và Thiên hậu lại thêm vui mừng hớn hở. Lúc ấy, Thiên giới trỗi nhạc vang lừng nghinh đón. Đế-thích về đến thiên cung hoan hỷ ngập tràn.
Phật bảo A-nan:
Bà lão bần cùng kia, tất cả thế gian không ai sánh bằng, bố thí tuy ít nhưng phước báu được nhiều. Vì khổ nạn cho nên khởi tâm chí thành nên được phước vô lượng như vậy. Như Thích-đề-hoàn-nhơn trên thiên giới, hưởng quả báo phước sung sướng đến như thế mà còn từ bỏ ngôi vị tôn quí, giáng hạ gieo trồng phước lành được phước báo khó lường.
Vì vậy Như Lai nói bố thí là đệ-nhất. Người ngu si ở cõi Diêm-phù-đề rất đáng thương. Người được như vậy hiếm lắm. Ông phải tuyên thuyết rộng rãi lời nói chơn thật này của Như Lai.
Khi Phật giảng: trời, rồng, quỷ thần, Tỳ-kheo Tăng cả 4 chúng đệ tử khi làm đại phước phải chú nguyện. Nguyện cùng tất cả chúng sinh tùy theo chí nguyện mỗi người đều được quả báo.
Phật thuyết kinh xong, tất cả hội chúng đều vui mừng cúi đầu đảnh lễ.
