Kinh Bồ Tát Thực Hành Phương Tiện
Lưu Tống Cầu Na Bạt Đà La dịch
Bản Việt dịch của Thích Như Điển
***
QUYỂN THƯỢNG
Ta nghe như thế nầy, một thời Đức Phật ở tại nước Ưu Thiền Diên, dưới gốc cây Bàn Trà trong vườn của Đề Vương. Trong ấy có rất nhiều cây Sa La, cây Đa La, cây Ca Ni Ca La, cây Ni Câu La, cây Bác Dạ, cây Ưu Đàm Bát La. Lại có hoa Bà Sư. Hoa Đa Nhị Ca. Hoa A Đề Mục Đa. Hoa Chiêm Bà cùng cây A Thục Ca, cây Bà Thác La để trang nghiêm nơi ấy. Lại cũng có suối, giếng, ao, hồ, lạch, sông chảy xiết trong sạch trang nghiêm. Lại cũng có những hoa sen xanh vàng đỏ trắng nổi trên nước. Các loại chim ngỗng, thiên nga, Câu Na La, chim Bạt Thác Quân Đà cùng với các chim lạ tạo ra những âm thinh vi diệu, cùng lúc cất lên những tiếng hát khác nhau làm cho thấm nhuần cả cây cỏ trong rừng. Cùng với các vị Tỳ Kheo độ 12 ức người câu hội. Đại Đức Xá Lợi Phất; Ngài Mục Kiền Liên; Ngài Ma Ha Ca Diếp; Ngài A Ni Kiền Đà; Ngài Tu Bồ Đề; Ngài Đại Ca Chiên Diên; Ngài Ma Ha Kiếp Tân Na; Ngài Ly Bà Đà; Ngài Ba Tân Na; Ngài Nan Đề Sí Na Na Đề Ca Diếp; Ngài Dà Da Ca Diếp; Ngài Phú Lâu Na Di Đa La Ni Tử; Ngài Kiều Phạm Ba Đề Na Đà Sí Na; Ngài Châu Lợi Bàn Trì; Ngài Thát Bà Ma La Tử; Ngài Khứ Đà Bà Lâm; Ngài Nan Đà; Ngài Ma Ha Câu Hy La; Ngài La Hầu La cùng với Đại Đức A Nan v.v… Vì 12 ức vị mà làm Thượng Thủ. Tất cả đều nhập vào nơi hành pháp giới, đã vào trong tất cả các pháp; như nơi tánh hành, không hành; nơi không nương vào làm việc không nương vào, lìa tất cả những ràng buộc dính mắc bị kết lại, đã vào nơi Như Lai; không có pháp giới nào mà chỉ gần một pháp giới. Hướng tất cả con đường trí mà không lui sụt; muốn được tất cả trí mà tâm không thối chuyển. Trí huệ chứng rồi liền đến bờ kia. Sau đó khuyên răn tu hành làm cảnh giới phương tiện. Ngài Ma Ha Ba Xà Ba Đề, Ngài Da Du Đà La v.v… cùng với 8 ức Tỳ Kheo Ni cũng đồng câu hội. Tất cả đều thành tựu pháp trong sạch. Tất cả đều tốt đẹp. Tất cả con đường trí tuệ đều gần gũi nhau. Tất cả việc làm tốt đẹp ấy được vào chỗ vô hữu pháp tánh. Xem tất cả các pháp đều không có tánh tướng. Tự hiểu các pháp thật tướng không tướng, chứng được vô ngã giải thoát trí tuệ. Tùy thuận chúng sanh. Cho nên dễ dàng điều phục. Thường hay thị hiện. Lại cùng với 72 ức Đại Bồ Tát có tên là: Nhựt Đại Lực Bồ Tát, Đại Lực Trì Bồ Tát, Đại Biến Hóa Bồ Tát, Đại Biến Hóa Vương Bồ Tát, Đại Tiến Thú Bồ Tát, Đại Tiến Kiền Bồ Tát, Đại Hống Bồ Tát, Đại Hống Ý Bồ Tát, Đại Chúng Chủ Bồ Tát, Đại Hương Chúng Bồ Tát, Đại Nguyệt Bồ Tát, Thiện Nguyệt Bồ Tát, Công Đức Nguyệt Bồ Tát, Bảo Nguyệt Bồ Tát, Phổ Chiếu Nguyệt Bồ Tát, Pháp Vô Cấu Nguyệt Bồ Tát, Nguyệt Chiếu Bồ Tát, Diệu Danh Nguyệt Bồ Tát, Phóng Quang Nguyệt Bồ Tát, Mãn Nguyệt Bồ Tát, Phạm Âm Bồ Tát, Phạm Chủ Lôi Âm Bồ Tát, Địa Âm Bồ Tát, Pháp Giới Âm Thinh Bồ Tát, Giáng Nhứt Thiết Ma Trường Âm Bồ Tát, Diệu Âm Thinh Bồ Tát, Phổ Cáo Âm Bồ Tát, Vô Vọng Tưởng Phân Biệt Âm Bồ Tát, Địa Luân Âm Bồ Tát. Nhứt Thiết Vô Chướng Âm Bồ Tát, Phổ Tạng Bồ Tát, Vô Cấu Phổ Tạng Bồ Tát, Đức Tạng Bồ Tát, Chiếu Tạng Bồ Tát, Bảo Tạng Bồ Tát, Nguyệt Tạng Bồ Tát, Nhựt Tạng Bồ Tát, Thức Tạng Bồ Tát, Liên Hoa Tạng Bồ Tát, Liên Hoa Đức Tạng Bồ Tát, Đại Ý Bồ Tát, Ích Ý Bồ Tát, Diệu Ý Bồ Tát, Hảo Ý Bồ Tát, Thắng Ý Bồ Tát, Tăng Ý Bồ Tát, Vô Biên Ý Bồ Tát, Quảng Ý Bồ Tát, Giác Ý Bồ Tát, Vô Tận Ý Bồ Tát, Tu Di Đăng Bồ Tát, Đại Đăng Bồ Tát, Pháp Cự Đăng Bồ Tát, Chiếu Nhứt Thiết Phương Đăng Bồ Tát, Phổ Đăng Bồ Tát, Diệt Nhứt Thiết Ám Đăng Bồ Tát, Chiếu Nhứt Thiết Đạo Đăng Bồ Tát, Nhứt Chiếu Minh Đăng Bồ Tát, Nguyệt Đăng Bồ Tát, Nhựt Đăng Bồ Tát, Ly Nhứt Thiết Ác Đạo Bồ Tát, Ma Bất Hàng Phục Bồ Tát, Đại Ma Bất Hàng Phục Bồ Tát, Uy Đức Bồ Tát, Vô Hàng Phục Bồ Tát, Vô Năng Trắc Bồ Tát, Uy Đức Giác Càng Ác Bồ Tát, Đắc Đại Thế Bồ Tát, Quan Thế Âm Bồ Tát, Di Lặc Bồ Tát, Văn Thù Sư Lợi Đồng Tử Bồ Tát Ma Ha Tát v.v… gồm 72 ức vị câu hội, đều là những vị nhứt sanh, chứng Đà La Ni, được Tam Muội, được vô biên lạc thuyết, được vô ngại vô sở úy, chứng được thần thông rốt ráo. Hay qua lại nhiều quốc độ của chư Phật. Đi lại bằng thần thông, thân tâm giải thoát. Các chướng ngại của tri kiến đã thành tựu. Thế giới không có Phật liền hiện thân ra nơi đó. Thường chuyển pháp luân, không có phân biệt. Tùy theo tất cả chúng sanh mà độ. Vì họ mà nói pháp, nói vô tác pháp. Ở trong pháp tánh ấy không có động phát sinh mà cũng không có việc không động phát sinh. Những chúng sanh nào đã vào quốc độ nầy liền được đến bờ giác ngộ. Khi nói pháp dùng tiếng như Sư Tử hống, hàng phục tất cả những ngoại đạo đang phá hoại, làm cho ma phải kinh sợ. Những vị Bồ Tát nầy có những thần thông như thế. Lìa các tâm yêu giận mà được bình đẳng, giống như đất nước gió lửa, vào trong tất cả các nơi bí mật của Như Lai. Vì tất cả chúng sanh mà làm tất cả những Phật sự, thường vì chư Phật mà xưng dương tán thán, giữ gìn tất cả những kiếp vị lai, giữ gìn tất cả những pháp tánh của Như Lai, lấy mưa pháp để tán thán tất cả các công đức, không thể hết được. Vì thế giới mà thành tựu bổn nguyện chính vậy. Làm việc giải thoát của các Đức Như Lai. Trước tiên phải phát tâm tu theo Đại Thừa. Lòng tin nơi mắt thanh tịnh không có ô nhiễm. Thường hay khuyến tấn cúng dường cho các việc Phật sự của các Đức Như Lai. Hay làm những việc trang nghiêm không thay đổi và luôn hướng về lòng từ. Những tấm lòng nầy không thể giải thích mà cũng chẳng thí dụ được. Vượt lên các sự nghi ngờ, do tâm can đảm. Vì các Phật quá khứ mà hộ trì. Lại cũng có rất nhiều Ưu Bà Tắc, Ưu Bà Di ở nơi 3 ngàn đại thiên thế giới oai đức vô cùng không thể sánh kịp. Chủ của các cõi trời, chủ của các loài rồng, chủ của các loài Dạ Xoa, chủ của các loài Càn Thiết Bà, chủ của các A Tu La, chủ của các La Hầu La Già, chủ của các Ma Hầu La Già, chủ của các Khẩn Na La, chủ của loài người và không phải loài người đã cùng với tất cả trăm ngàn quyến thuộc đều đến đây để ngồi. Lúc bấy giờ Đức Thế Tôn có rất nhiều trăm ngàn đại chúng vây chung quanh. Ngồi nơi tòa Sư Tử Đức Tạng, phóng ánh quang minh bao quanh đại chúng, giống như núi Tu Di nằm trên biển lớn chiếu đến các núi khác và ánh sáng ấy luôn được bảo trì. Lúc ấy Đức Thế Tôn từ tòa ngồi Sư Tử điều phục tất cả trời người và dùng ánh sáng ấy chiếu soi rực rỡ. Cũng giống như mặt trời mặt trăng vào ngày rằm chiếu sáng thanh tịnh như thế. Lúc ấy Đức Thế Tôn yên ổn cùng với chư thiên loài người đều được chiếu sáng thanh tịnh như hư không thuần khiết không có một đám mây che. Ánh sáng mặt trời tỏa ra như màn lưới, chiếu sáng đến những nơi tối tăm và làm cho được sáng sủa. Lúc ấy Đức Thế Tôn từ tòa Sư Tử hàng phục tất cả chư thiên và loài người một cách rốt ráo và cũng đã làm cho Thích Phạm hộ thế được yên ổn cũng cùng với những ánh sáng như thế. Giống như giữa đêm tăm tối từ trên đỉnh núi cao phóng ra ánh lửa chiếu soi thanh tịnh. Lúc bấy giờ Đức Thế Tôn, từ nơi tòa Sư Tử đã hàng phục yên ổn trời người, ánh sáng quang minh rực rỡ không bợn nhơ như chúa sơn lâm đã hàng phục tất cả các loài thú nhỏ. Lúc ấy Đức Thế Tôn từ nơi tòa Sư Tử đã hàng phục và làm yên ổn trời người, như Tỳ lưu ly như ý bảo châu bát lăng vô cấu phóng ra ánh sáng. Lúc ấy Đức Thế Tôn từ nơi tòa Sư Tử đoan nghiêm vi diệu chiếu sáng mười phương như chuyển luân vương hàng phục tứ hoặc để có được chúng sanh. Lúc ấy Đức Thế Tôn từ nơi tòa Sư Tử hàng phục yên ổn chư thiên loài người và Thích Đề Hoàn Nhơn cũng như Thích Ca Tỳ Lăng Già Bảo Anh Lạc Xứ, nơi thiện pháp đường đã dùng ánh sáng để hàng phục chư thiên vậy. Lúc bấy giờ Đức Thế Tôn từ nơi tòa Sư Tử hàng phục yên ổn chư thiên và loài người, ánh sáng chiếu khắp thanh tịnh. Lúc ấy Ngài Văn Thù Sư Lợi Đồng Tử biết được tâm của đại chúng rồi, thấy thân của Như Lai oai đức tự tại liền mới nghĩ rằng: Đây là ánh sáng gì mà nay Đức Thế Tôn đang ngồi tòa Sư Tử, các ánh sáng rất thanh tịnh thù thắng. Trong chúng ấy có nhiều người; nên ta nay sẽ hỏi Đức Như Lai nghĩa nầy.
Lúc ấy Ngài Văn Thù Sư Lợi Đồng Tử từ nơi chỗ ngồi mà đứng dậy, chỉnh trang y áo bày vai mặt cúi sát xuống đất chắp tay hướng về phía Phật mà thưa rằng :
Mười phương chiếu ánh sáng
Hàng phục trời và người
Ba cõi cũng không cùng
Chúng sanh không qua hết
Như trên đỉnh Tu Di
Tất chiếu sáng tất cả
Hàng phục các núi khác
Chiếu mạnh đến các nơi
Phật oai đức cũng vậy
Biết hết nên ra đời
Hàng phục các chúng sanh
Thường hay chiếu sáng cho
Như trăng nơi hư không
Chiếu công đức trời trăng
Đầy đủ và viên mãn
Hàng phục cho các loài
Mười phương cũng như vậy
Đệ tử vây chung quanh
Dùng ánh sáng mặt trăng
Chiếu cho cả trời người
Giống như ánh mặt trời
Chiếu sáng đến tất cả
Mọi người đều như vậy
Được hàng phục cả thảy
Giống như lửa trên núi
Nửa đêm chiếu sáng tỏa
Biết ánh sáng như thế
Đấng Điều Ngự phóng ra
Như chúa loài Sư Tử
Dùng uy đức hàng thú
Ngoại đạo cũng như vậy
Chiếu sáng để hàng phục
Người đời chuyển luân vương
Uy đức hàng phục đời
Thế Tôn cũng như vậy
Hàng phục cả thế gian
Ba mươi ba cõi trời
Hàng phục cả chư thiên
Không thể so sánh bằng
Hàng phục chiếu các loài.
Sau khi Đức Văn Thù Sư Lợi Đồng Tử làm kệ tán thán Đức Phật xong liền chắp tay bạch Phật rằng:
Duy nguyện Thế Tôn! Nay vì chúng này mà nói kinh: hành phương tiện cảnh giới thần lực biến hóa, để có chúng sanh nào nghe được kinh nầy mà thực hiện vậy, để phát tâm vô thượng chánh đẳng chánh giác và những người khác cũng được thắng tiến, để phát tâm vô thượng bồ đề, tăng ích vô thượng bồ đề cảnh giới. Các chúng sanh bị giải đãi sẽ phát tâm hoan hỷ. Các chúng sanh bị đày đọa sẽ được an ổn và tất cả những chúng sanh khác phát tâm tu hành vậy, đầy đủ trang nghiêm trí tuệ của Như Lai.
Sau khi Văn Thù Sư Lợi thỉnh lời như thế rồi. Đức Phật liền bảo Văn Thù Sư Lợi rằng:
Như Lai ứng cúng chánh biến tri nay nói khó giải. Vì nhân duyên gì mà nói. Vì duyên gì mà vào? Thật khó biết, khó hiểu, khó có thể đo lường và khó giáo hóa cũng như khó độ. Loài trời người đã làm hoại oai nghi và những người phá giới thì không thể giải thích được. Những chúng sanh thấp kém cũng không thể giải thích được; những kẻ tín tâm bị hoại thì khó giải thích được. Vì kẻ ác tri thức mà nhiếp hóa, cũng không thể giải thích cho những người chỉ dùng đến tri thức. Do không biết mà không vì chư Phật để hộ trì, không hay nghe theo, hà huống là cắt nghĩa, không có nơi đâu cả, chỉ trừ khi những kẻ ấy được chư Phật hộ trì.
Lúc ấy Đức Phật nói bài kệ rằng:
Văn Thù nghe ta nói
Nên đã hỏi sự nghi
Nơi thấp khó thực hành
Không biết pháp tánh nầy
Ánh sáng Phật không hiểu
Đấng Điều Ngự khó độ
Nếu có kẻ nghe pháp
mà tâm không cung kính
Nương vào ác tri thức
Lìa những thiện tri thức
Nếu có nghe pháp nầy
Tất không sanh lòng tin
Tâm nhỏ không phát triển
Không có tâm cao cả
Người thấp không lòng tin
Nghe rồi sanh không vui
Phật thương không vì nói
Làm hại đến chúng nầy
Do họ không tin pháp
Đêm dài chẳng ích gì.
Lúc bấy giờ Ngài Văn Thù Đồng Tử bạch Phật rằng:
Kính bạch Thế Tôn: Trong chúng hội đây tất cả đều thanh tịnh. Trước đây đã làm những việc lành như đã cúng dường quá khứ chư Phật và Thiện tri thức, đã giữ gìn tín căn, đã cung kính các pháp xuất thế giải thoát, tâm họ thanh tịnh, nghe hiểu và thực hành … như vậy tất cả chúng sanh như thế câu hội nơi đây và muốn biết muốn nghe muốn hiểu pháp nầy. Lành thay Thế Tôn, nguyện vì đó mà thuyết pháp, do việc giữ gìn lợi ích cho chúng sanh vậy.
Lại nói kệ rằng:
Có nhiều chúng sanh cầu các pháp
Đã hiểu rõ nghĩa pháp tánh nầy
Quá khứ chư Phật đã tu hành
Cho nên Đức Điều Ngự mới thuyết pháp
Tất cả đều cùng cung kính ngồi
Thị hiện đấng hộ thế trong đời
Điều Ngự vì họ mà hiện ra
Vì giác ngộ nói thắng nghĩa nầy
Vì lợi ích nhiếp hóa Bồ Tát
Vì loài người mà khai pháp tạng.
Ngài Văn Thù Sư Lợi thỉnh như thế rồi, Phật liền tán thán – lành thay! lành thay! Văn Thù Sư Lợi. Nay ngươi hỏi Đức Như Lai ứng cúng chánh biến tri nghĩa nầy thì Văn Thù Sư Lợi, ngươi phải nên biết tất cả pháp hành và ở trong pháp đó phải không có những sự nghi ngờ. Ngươi hãy nên dùng sự hiểu biết và trí huệ phương tiện. Văn Thù Sư Lợi! Vì sự lợi ích của nhiều chúng sanh mà làm. Văn Thù Sư Lợi! Hãy vì vị lai các vị Bồ Tát mà làm nên ánh sáng rạng rỡ. Nầy Văn Thù Sư Lợi! Hãy nên lắng nghe! Hãy nên nhớ nghĩ! Nay ta đang nói kinh Bồ Tát sở hành phương tiện cảnh giới thần thông biến hóa đây.
Ngài Văn Thù Sư Lợi thưa: Như vậy đó Thế Tôn, chúng con đang lắng nghe.
Phật lại bảo: Nầy Thiện Nam Tử! Nếu có kẻ thành tựu 12 ức pháp công đức thì kẻ thiện nam người thiện nữ kia hãy vì phát tâm chứng được vô thượng bồ đề. Thế nào là 12 ? Lý giải trong sạch lìa các bợn nhơ. Có tánh từ bi sanh ra thanh tịnh. Có tâm chuyên hành trì pháp vô vi. Có trang nghiêm việc thiện và làm cho việc thiện nầy lâu bền. Có tâm cung kính cúng dường chư Phật nên thành tựu những pháp thanh tịnh. Có thân khẩu ý nghiệp không làm những điều sai trái, xa lìa đường ác. Có tâm xa rời những kẻ ác trí thức và gần gũi bậc thiện trí thức. Như pháp mà nói mà làm, không xảo trá. Có sự hiểu biết các pháp, không tham cầu đồ ăn ngon. Có hộ trì các Đức Như Lai, xa lìa ma chướng. Hay thường trong tất cả chúng sanh, sanh tâm đại bi. Không xa lìa tất cả chúng sanh. Tâm không sanh tham đắm. Có sức mạnh của nhân duyên trang nghiêm công đức.
Nầy Thiện Nam Tử! Đây gọi là thành tựu 12 pháp công đức vậy. Nầy các Thiện nam tử Thiện nữ nhơn! Hãy phát tâm thành được vô thượng chánh đẳng chánh giác. Vì tâm lợi ích, hay cùng với chúng sanh tạo ra niềm vui. Có tâm ai mẫn, không làm những điều ác. Tâm từ bi hay thương xót tất cả chúng sanh. Tâm đại từ làm cho tiêu diệt tất cả các ác đạo. Bạch tịnh tâm, không cầu dư thừa. Vô ái tâm, lìa tất cả những kiết sử lậu vậy. Tâm thanh tịnh làm cho tánh được tịnh. Như huyễn tâm, không có vật gì dính mắc. Tâm vô sở hữu, lìa việc sở hữu. Tâm kiên cố, không giao động vậy. Tâm không thối chuyển, được các pháp vậy. Độ tất cả cho chúng sanh là người có tâm làm những điều như vậy.
Lúc bấy giờ Đức Thế Tôn mới nói lời rằng:
Nếu có Phật Tử hay tu hành
Thanh tịnh các pháp tâm đầy đủ
Tất cả chúng sanh tâm từ bi
Mềm mỏng chính là tâm Bồ Đề
Đầu tiên xa rời ác tri thức
Sau đó gần gũi thiện tri thức
Thệ nguyện khuyến tấn quả Bồ Đề
Sanh ra hiểu biết Bồ Đề tâm
Thường hay không sanh tâm mệt mỏi
Hay tu hành làm như lời dạy
Ví như kim cương không thối tâm
Như vậy đó sanh Bồ Đề tâm
Vì các chúng sanh sanh tâm từ
Để cho chúng sanh nơi an lạc
Xa lìa tất cả các khổ não
Như vậy sẽ sanh Bồ Đề tâm
Kẻ trí không cầu cho dư thừa
Suy nghĩ giác ngộ là công đức
Tâm sạch không dơ và không ái
Như vậy luôn là tâm Bồ Đề
Xa rời không vật, không có yêu
Tánh nầy giống như tánh điện vậy
Lìa tất cả vật không có tướng
Phật nói tâm Bồ Đề như thế
Lìa xa tất cả các điều ác
Không dơ trong sáng như hư không
Tất cả chữ nghĩa không thể thấy
Nên nói tâm Bồ Đề thanh tịnh
Gốc giác ngộ thắng tất cả pháp
Lại giống như là một thần chú
Lại làm các căn được trong sạch
Điều nầy được Phật các công đức.
Phật bảo Ngài Văn Thù Sư Lợi rằng: Bồ Tát ở yên, thấy 12 công đức khuyến tấn tu hành đàn ba la mật. Thế nào là 12 ? Thấy đạo Bồ Đề, an ổn thích nghi, khuyến tấn tu hành bố thí. Thấy các gia đình giàu có, khuyến tấn bố thí. Thấy nơi đồng loại dễ thương, khuyến tấn tu hành bố thí. Thấy lìa bợn nhơ, khuyến tấn tu hành bố thí. Thấy thí tâm đầy đủ, khuyến tấn tu hành. Thấy cửa nơi ngạ quỷ đóng lại, khuyến tấn tu hành bố thí. Thấy tiền nhiều cùng cầu bền chắc, khuyến tấn tu hành bố thí. Thấy các việc tự tại đầy đủ, khuyến tấn tu hành bố thí. Thấy tu hành làm những việc xả hỷ, khuyến tấn tu hành bố thí. Thấy ta đang đầy đủ nơi bố thí, khuyến tấn tu hành bố thí. Thấy ưng thuận lời dạy của Như Lai, khuyến tấn tu hành bố thí.
Những sự bố thí như thế đều hồi hướng về vô thượng chánh đẳng chánh giác. Nầy Thiện Nam Tử! Đây có tên gọi là Bồ Tát thấy 12 công đức nên khuyến tấn tu hành bố thí vậy.
Lúc bấy giờ Đức Thế Tôn nói lời kệ rằng:
Thí cầu khó sánh tất cả trí
Tay chân cùng mắt đầu gân cốt
Không kể trong ngoài đều xả hết
Sau không tham chứa nhiều phước đức
Sẽ thành vi diệu kẻ cao cả
Ta sanh giác ngộ bỏ tham cầu
Được tự tại chính nhờ bố thí
Tất cả chư Phật hay tán thán
Dùng huệ thấy đây các công đức
Ta nay tu hành bỏ tất cả.
Lại nữa nầy các Thiện Nam Tử! Nếu có Bồ Tát thấy được 12 công đức như thế, nên khuyến tấn tu hành về Thi Ba La Mật. Thế nào là 12 ? Thấy ta đương hộ trì giữ gìn thành tựu các giới, nên khuyến tấn tu hành giữ giới. Thấy ta đang hướng đến con đường giác ngộ, hãy khuyến tấn thực hành giới. Thấy ta đang cởi bỏ những sự ràng buộc, nên khuyến tấn tu hành giữ giới. Thấy ta đang xa lìa ác đạo, hãy khuyến tấn tu hành giữ giới. Thấy ta đang trừ tất cả đường ác, khuyến tấn tu hành giữ giới. Thấy ta đang làm cho thân khẩu ý không tạo nghiệp, hãy khuyến tấn tu hành giữ giới. Thấy ta đang vì kẻ trí tuệ, hãy khuyến tấn tu hành giữ giới. Thấy ta đang tập không buông lung, khuyến tấn tu hành giữ giới. Thấy ta đang cho tất cả chúng sanh sự không sợ hãi, hãy khuyến tấn tu hành giữ giới. Thấy ta đang được giới của thân khẩu ý, hãy nên khuyên tu hành giữ giới. Thấy ta đang vì tất cả pháp mà được tự tại, khuyến tấn tu hành giữ giới.
Nầy Thiện Nam Tử! Đây tên gọi là Bồ Tát thấy 12 công đức vậy; nên khuyến tấn tu hành giữ giới. Những giới đức nầy hồi hướng về nhứt thiết trí.
Lúc ấy Đức Thế Tôn nói lời kệ rằng:
Ta nay giải được các ràng buộc
Ta đang đóng tất cả cửa ác
Ta đương nghĩ suy những nghĩa màu
Ta nay giữ giới, trâu yêu đuôi
Ta nay như Phật mà dạy dỗ
Ta nay trí tuệ được xưng tán
Ta nay hộ trì thường không lìa
Ta đang ở nơi giới công đức
Ta nay thân khẩu được vô tác
Ta đang ý thức việc làm nầy
Ta nay hay giữ thân khẩu ý
Ta nay không trở lại đường ác
Nếu không buông lung được tán thán
Đây là tất cả các nghiệp lành
Ta hay thường ở nơi chốn nầy
Xa rời tất cả các phóng dật
Ta đương hành trì Thi Ba La
Ta đương thành tựu các Phật Pháp
Ta nay thanh tịnh Như Lai giới
Giới là tất cả hơn ai hết
Không cần hy vọng công đức nầy
Nếu đến giải thoát cầu như thế
Giữ giới ví như trâu mến đuôi
Sẽ được tất cả các công đức.
Lại nữa nầy các Thiện Nam Tử! Bồ Tát nhớ 12 việc nầy, tu hành kham nhẫn. Thế nào là 12 ? Tất cả các hành, phải tu pháp nhẫn. Không được giới, phải tu nhẫn. Không được chúng sanh, phải tu nhẫn. Không được nơi kẻ khác, phải tu nhẫn. Cứu cánh không sân, phải tu nhẫn. Dứt sạch ràng buộc, phải tu nhẫn. Xa rời tham sân, phải tu nhẫn. Thành tựu tướng tốt, phải tu nhẫn. Muốn sanh cõi Phạm Thiên, phải tu nhẫn. Xa đây sinh kia, phải tu nhẫn. Muốn được trí huệ, phải tu nhẫn. Muốn hàng phục các ma, phải tu nhẫn. Muốn thấy nhiều thân của Như Lai, tu hành phải nhẫn.
Nếu mà nhẫn nại được như thế, tất nhiên sẽ được hồi hướng đến nhứt thiết trí. Nầy Thiện Nam Tử! Như vậy đó có tên là Bồ Tát thấy 12 việc tu hành nhẫn nhục. Lúc bấy giờ Đức Thế Tôn mới nói lời rằng:
Pháp nầy chẳng không có
Tìm chẳng được chúng sanh
Hiểu rõ bởi pháp nầy
An trụ nhẫn công đức
Lại xa rời nhị biên
Mình người chẳng có sân
Kẻ trí tu nhẫn lực
Lòng từ hiển bày ra
Cứu cánh chẳng có sân
Tiến tu nhẫn chẳng lo
Hiểu biết đến cuối cùng
Tu nhẫn xa kiết sử
Tướng tốt sắc trang nghiêm
Sanh vào nơi Phạm cung
Tiến đến gần nhẫn lực
Vui tư duy nhẫn hay
Chẳng lực nhẫn nào bằng
Lực ma cũng chẳng có
Tất cả đức sẽ đến
Cho nên tu nhẫn vậy.
Lại nữa các Thiện Nam Tử! Bồ Tát lại có 12 loại trang nghiêm để tu tiến. Thế nào là 12 trang nghiêm ? Hiểu biết tất cả Phật Pháp, khuyên tu hành đến chỗ trang nghiêm. Đến tất cả các xứ Phật, khuyên tu hành đến chỗ trang nghiêm. Cung cấp cho tất cả các Đức Như Lai, khuyên tu hành đến chỗ trang nghiêm. Giáo hóa tất cả chúng sanh, khuyên tu hành tiến tới chỗ trang nghiêm. An trụ tất cả chúng sanh vào trong Phật Pháp, khuyến tấn tu hành đến chỗ trang nghiêm. Nếu có những chúng sanh vô minh cũng khuyến tấn đến chỗ trang nghiêm. Cho chúng sanh trí tuệ của Phật, khuyến tấn tu hành đến chỗ trang nghiêm. Làm cho các quốc độ của Phật thanh tịnh, khuyến tấn tu hành đến chỗ trang nghiêm. Cho đến những kiếp rốt sau nầy tu Bồ Tát hạnh không biết mỏi mệt, khuyến tấn tu hành trang nghiêm. Muốn chỉ trong một cái khoảng móng tay thì đến thế giới của Phật, khuyến tấn tu hành đến chỗ trang nghiêm. Tất cả các thế giới của Phật, thành vô thượng đạo, chuyển pháp luân vi diệu, khuyến tấn tu hành đến chỗ trang nghiêm.
Nầy các Thiện Nam Tử! Đây có tên gọi là Bồ Tát 12 loại trang nghiêm khuyến tấn tu hành. Lúc bấy giờ Đức Thế Tôn lại nói kệ rằng:
Vô thượng dũng tiến không giải đãi
Là Phật Tử hướng tới Bồ Đề
Qua nhiều nước Phật như chẳng dứt
Nơi nào cũng chẳng biết mỏi mệt
Vì độ chúng sanh nên siêng năng
Đến trăm ngàn ức kiếp khổ vui
Thường hay khuyến tấn khuyên giải đãi
Thí cho chúng sanh những niềm vui
Ta nguyện tu tịnh từng nơi Phật
Tận hiểu tất cả các Pháp Phật
Ta trong thế giới làm bánh xe
Chuyển hóa nhiều ức chúng sanh ấy
Một niệm nơi tâm tới giác ngộ
Để mà điều phục các chúng sanh
Phật Tử thường hay qua bờ kia
Hiện thân trang nghiêm vì chúng sanh.
Lại nữa chư Thiện Nam Tử! Bồ Tát thực hành 12 phép Thiền Định. Thế nào là 12 ? Làm cho mất đi các phiền trược, rốt cuộc không sanh nữa. Ở tâm thanh tịnh, không lệ thuộc cảnh giới. Không nương vào nơi không chỗ nương. Lìa xa dục giới, sắc giới và vô sắc giới. Ra khỏi thế gian. Dùng lực định để hàng phục thánh nhơn và phàm phu vậy. Làm cho tăng trưởng tâm vô ngã. Sau đó thiền định làm phân biệt các loại thiền. Làm việc không sở hữu, lìa sự nhớ nghĩ. Làm việc không biên giới, có thể đến biên giới của Thiền Tam Muội. Đó là định, là tịch diệt vậy. Làm việc điều tâm, chẳng phải không biết. Làm việc thanh tịnh, hộ trì các căn. Làm việc phương tiện cảnh giới là Bồ Tát tu Thiền. Không bỏ, không hoại, không huệ, không mạn, chẳng thấy, chẳng yêu, chẳng nghĩ đến vậy.
Đây gọi là Bồ Tát hàng phục tất cả những người tu thiền vậy. Nầy chư Thiện Nam Tử! Đây là Bồ Tát thấy 12 việc tu hành thiền định vậy. Lúc ấy Đức Thế Tôn nói lại lời rằng:
Thiền định nầy rất tốt
Để cho Bồ Tát làm
Tiêu hết thảy kiết sử
Cứu cánh chẳng phát sanh
Chuyên tu thiền yên lặng
Chẳng tu theo cảnh giới
Nếu có chẳng trụ tâm
Khuyến khích ở nơi định
Tu chẳng nương chỉ thiền
Nơi ấy chẳng nương vào
Dục sắc vô sắc giới
Tư duy không chướng ngại
Là thiền siêu thế gian
Đây Bồ Đề biết đủ
Vì vậy nên tất cả
Chẳng phải thánh định vậy
Thực hành các thứ thiền
Sẽ được tự tại vậy
Đây gọi là xả thiền
Sanh ra nơi dục giới
Tăng ích làm việc lành
Kẻ trí huệ tu thiền
Đó vô ngã tâm thiền
Vì Bồ Tát mà nói
Vô lượng vô biên hành
Tu hành tối thượng thiền
Đó là phần thiền ít
Chiếu sáng và hàng phục
Trí huệ phương tiện đủ
Tu thiền tiếng gọi lớn
Cả hai đều chẳng chứng
Hướng về hạnh thanh tịnh
Lại chẳng nương vào đâu
Lại chẳng ở nơi vật
Người tu thiền trí huệ
Xa rời các hình tướng
Làm những việc như thế
Người tu thiền trí huệ
Là Duyên Giác tự tại
Cho nên gọi chẳng làm.
Nầy các Thiện Nam Tử! Bồ Tát có 12 việc làm để vào Bát Nhã Ba La Mật. Thế nào là 12 ? Việc đã làm xong, không gì vướng bận. Làm đuốc sáng, chiếu trừ tất cả các kiết sử. Phóng trí tuệ ra lìa vô trí vậy. Làm cho vô minh mất đi, lợi ích cho mọi người. Phá trừ lưới ái, làm chất kim cương, giống như phá núi vậy. Làm ánh mặt trời, chiếu phá chỗ bùn lầy. Làm lửa lớn, thiêu cây cối. Làm Ma Ni quý, không mê cảm vậy. Đó là không hành, chẳng có vật gì cả. Vô tướng hành, không có tướng nào cả. Vô ngại hành, ra khỏi tam giới vậy.
Nầy Thiện Nam Tử! Đây là Bồ Tát làm 12 việc để vào Bát Nhã Ba La Mật. Lúc ấy Đức Thế tôn liền nói kệ rằng:
Huệ nầy hơn thế gian
ánh sáng soi chỗ tối
Lửa sáng thật thanh tịnh
Chiếu đến các kiết sử
Huệ ấy diệt vô minh
Biết rằng phá hoại yêu
Phá tất cả kiết sử
Chủ trời chày kim cương
Phá hoại A Tu La
gồm thâu các chúng ma
Chiếu sáng chỗ tối tăm
Huệ ấy sáng như đèn
Như trời chiếu chỗ ướt
Huệ ấy như mặt trời
Độ qua bờ bên kia
Giống như thuyền qua nước
Chặt phá cây không trí
Như dao cắt cây vậy
Được chẳng mê mờ thảy
Cả không vật tánh tướng
Thường lìa các giác quan
Chẳng nương vào các đường
Hay phá hoại nghi hoặc
Hay luận nói các lời
Là sanh tử chẳng lo
Thị hiện cảnh Niết Bàn
Huệ nầy điều thế gian
Hiện ra tướng chẳng mê
Vì huệ Bồ Tát lập
Xa tối làm giác ngộ.
Nầy Thiện Nam Tử! Đây là 12 cảnh giới thị hiện phương tiện của Bồ Tát. Thế nào là 12 ? Nầy Thiện Nam Tử! Đây gọi là Bồ Tát đến cảnh giới Niết Bàn. Phương tiện thị hiện sanh tử cảnh giới. Đến cảnh giới thanh tịnh. Phương tiện thị hiện nơi chỗ ồn ào, đến cảnh giới thiền. Phương tiện thị hiện nơi hậu cung là một dâm nữ, đến vô tác cảnh giới, phương tiện thị hiện các cảnh giới có động tác. Đến cảnh giới vô sanh, phương tiện thị hiện cảnh giới sanh tử, lìa 4 cảnh giới của ma, phương tiện thị hiện hàng phục các ma để đến cảnh giới thánh nhơn. Phương tiện thị hiện gần cảnh giới không phải thánh, xa rời cảnh giới thế gian, phương tiện thị hiện cảnh giới thế gian, được cảnh giới trí tuệ. Phương tiện thị hiện cảnh giới phàm phu. Thấy rõ cảnh giới thực tế. Phương tiện thị hiện không đọa vào cảnh giới Thanh Văn, Duyên Giác cảnh giới, đạt được pháp giới vô tướng. Phương tiện thị hiện tướng hảo nghiêm thân, vì hóa độ chúng sanh mà nhập vào cảnh giới Phật. Phương tiện thị hiện cảnh giới ma.
Nầy chư Thiện Nam Tử! Đây gọi là 12 cảnh giới phương tiện thị hiện của Bồ Tát thấy biết vậy. Lúc bấy giờ Đức Thế Tôn nói bài kệ rằng:
Là cảnh giới phương tiện
Bồ Tát cùng chúng sanh
Ở nơi cảnh giới ấy
Hiện tất cả cảnh giới
Chứng cảnh giới Niết Bàn
Phương tiện hiện hữu vi
Lại đến cảnh giới nầy
Không hai chẳng ô nhiễm
Chứng được xứ yên ổn
Phương tiện hiện nơi ồn
Cả hai không dính mắc
Không mắc vào việc làm
Thị hiện thân người nữ
Trong cung vui ăn uống
Thế nhưng cũng tịnh yên
Hộ người đức phương tiện
Chẳng lui nơi thiền định
Phương tiện hiện loạn tâm
Thấy việc nào cũng nhẫn
Phương tiện trí thị hiện
Lại cũng chẳng cung kính
Chẳng vọng tưởng hý luận
Chẳng vọng tưởng cảnh giới
Phương tiện trí thị hiện
Chẳng sanh lại chẳng chết
Không sanh pháp tốt đẹp
Thị hiện nơi sanh tử
Phương tiện trí dũng kiện
Ra ngoài cảnh giới ma
Ở nơi uy Đức Phật
Mà hiện cảnh giới ma
Đây Phật Tử phương tiện
Đến đỉnh thánh công đức
Phương tiện làm phàm phu
Và trí lực chúng sanh
Phương tiện trí biến hóa
Tất cả pháp không cùng
Biết rằng gốc vẫn không
Chẳng cầu nơi diệt độ
Đây phương tiện hay làm
Tất cả pháp vô tướng
Đạt chỗ không chẳng có
Vì hóa độ chúng sanh
Thị hiện tướng tốt nầy
Là phương tiện cảnh giới
Đại uy đức Phật Tử
Làm Phật Tử ở yên
Thị hiện nhiều biến hóa.
Nầy các Thiện Nam Tử! Nay hãy biết rằng, Như Lai phương tiện đã làm cho 12 công đức được thành tựu. Tinh cần tu luyện nơi nước Phật để thành được con đường chân chánh rồi, thị hiện lúc kiếp trược, chúng sanh trược, kiến trược, phiền não trược, mệnh trược. Hiện ra những thừa sai biệt, thị hiện nước Phật nơi chỗ ô nhiễm; hiện ra chúng sanh và thuyết pháp khác nhau. Hiện chúng sanh khác nhau, hiện ra sự tranh cãi khác nhau; hiện ra nghiệp của ma quỷ, chẳng qua chỉ là tất cả đều do phương tiện của Như Lai mà thôi. Khi Phật nói lời ấy rồi, Ngài Văn Thù Đồng Tử bạch Phật rằng:
– Bạch Đức Thế Tôn: Ngài đã nói 12 công đức để thành tựu tinh luyện nơi nước Phật. Các Đức Thế Tôn vì công đức nầy mà trang nghiêm quốc độ, thành được đạo vô thượng chánh chơn. Văn Thù Sư Lợi nay thuần thục nơi quốc độ Phật, đã nhiều kiếp tinh luyện thành tựu đầy đủ, không rời bỏ những công đức tinh luyện nầy. Các Đức Thế Tôn ở đâu thì được thành đạo vô thượng chánh chơn ở đó. Đó gọi là tinh luyện Phật độ. Khi tinh luyện thì thành tựu đầy đủ, không xa lìa mất mát những hành pháp, gọi là tinh luyện nơi nước Phật, cũng có thành tựu tinh luyện cho chúng sanh nữa. Cũng chẳng phải không biết pháp mà tinh luyện Phật độ. Cũng tinh luyện phước điền thành tựu, gọi là thiện diệu tịnh. Đó cũng gọi là tinh luyện nước Phật. Cũng làm cho chúng sanh được thành tựu nơi nước Phật, không chậm trễ vậy. Đó gọi là tinh luyện nơi nước Phật. Cũng có tinh luyện bộ phái được thành tựu đầy đủ và ra khỏi các bộ phái vậy. Đó gọi là tinh luyện nơi nước Phật. Cũng có việc tinh luyện thành tựu diệu địa, không có vật gì làm chướng ngại. Đó gọi là tinh luyện nơi nước Phật. Có việc tinh luyện thành tựu diệu địa, thì tất cả không ngoài việc làm của đạo pháp vậy. Đó gọi là tinh luyện nơi nước Phật. Có sự tinh luyện công đức được thành tựu, không có việc dua nịnh nhỏ nhoi. Đó gọi là tinh luyện nơi nước Phật. Có việc tinh luyện của tâm với cảnh thành tựu. Đây gọi là tánh trong sạch của chúng sanh vậy. Đó gọi là tinh luyện Phật độ. Lại có sự tinh luyện thánh nhơn thành tựu, phước điền không phải là không có. Đó gọi là tinh luyện nước Phật. Cũng có sự tinh luyện đạo tràng thành tựu, từ xưa đã đến trước nơi đất Phật.
Nầy Văn Thù Sư Lợi! Đây có tên là 12 loại công đức thành tựu tinh luyện Phật độ vậy. Ở đây tất cả các Đức Phật Như Lai đã thành đạo vô thượng thánh nhơn. Nầy Văn Thù Sư Lợi! Ngươi hãy nên biết! Nơi nầy ta không an trụ các Thanh Văn, Duyên Giác. Vì sao vậy? Vì Như Lai đã lìa bỏ các tướng khác. Văn Thù Sư Lợi! Nếu Đức Như Lai có muốn nơi chúng sanh thành Đại Thừa, hoặc muốn chúng sanh ở nơi Tiểu Thừa, tất cả đều làm cho tâm của Như Lai không thanh tịnh, không có tâm bình đẳng, còn chấp trước, vẫn còn tâm thương yêu phân biệt, cũng còn suy nghĩ khác, cũng còn tiếc thương.
Nầy Văn Thù Sư Lợi! Ta nếu vì chúng sanh mà thuyết pháp, chỉ một mực nơi giác ngộ và nơi Đại Thừa, vào nhứt thiết trí và đến được nhứt thiết trí. Đây là nghĩa chính vậy. Không có thừa nào khác dừng lại nơi nầy.
Văn Thù Sư Lợi bạch Phật rằng: Thế Tôn! nếu không có thừa nào khác ở nơi đây thì vì sao Như Lai muốn nói 3 thừa cho chúng sanh mà nói pháp? Đây là Thanh Văn thừa. Đây là Duyên Giác thừa. Đây là Đại Thừa.
Phật dạy: Nầy Văn Thù Sư Lợi! Thừa là dừng lại một nơi. Như Lai vì sự an ổn mà dừng lại chỗ thấy nghe, chứ chẳng có thừa nào dừng lại một nơi cả. Cũng chẳng có tướng nào làm cho an ổn và dừng lại cả. Như Lai vì người làm sự an ổn mà dừng lại vậy. Nếu sự trang nghiêm ít so với sự trang nghiêm nhiều là an ổn và dừng lại. Đây gọi là thừa không sai biệt pháp giới vậy. Nầy Văn Thù Sư Lợi! Như Lai đã nói về pháp môn không chướng ngại, thứ lớp đến chỗ dừng lại. Nầy Văn Thù Sư Lợi! Cũng giống như người mới học, từ vị Thầy đầu đến vị Thầy sau, có nhiều phương tiện khác nhau, tùy theo các đệ tử muốn học cái gì cho nên mới dùng đến trí phương tiện, thị hiện nhiều loại khác nhau để khuyên bảo dạy dỗ. Đây là một trí tuệ quyền biến vậy.
Nầy Văn Thù Sư Lợi! Như Lai Thế Tôn cũng lại như vậy. Ta là Thầy của phương tiện, là tất cả trí, nói ra 3 loại. Nầy Văn Thù Sư Lợi! Ví như ngọn lửa nhỏ có thể đốt cháy trong nhiều kiếp. Văn Thù Sư Lợi! Trí tuệ ấy cũng lại như vậy. Dần dần tăng trưởng, cho đến chứng được đại trí của Như Lai. Trí tuệ sáng suốt, đốt cháy tất cả những ràng buộc của chúng sanh.
Văn Thù Sư Lợi! Tu Di Sơn Vương cũng không thể phân biệt được. Nếu có chúng sanh nào đến nơi đó, tất cả cùng một màu, đó là màu vàng. Nầy Văn Thù Sư Lợi! Đó là trí tuệ vô thượng của Như Lai như núi Tu Di. Cũng giống như vậy không thể phân biệt được. Nếu quán về pháp tánh của Như Lai cũng giống một màu như vậy. Nghĩa là nhứt thiết trí. Nầy Văn Thù Sư Lợi! Dụ như màu xanh biếc của Đại Ma Ni Bảo ở nơi nào, thì trong cảnh giới ấy có nhiều màu sắc ánh sáng có nhiều loại và nhiều hình tướng khác nhau. Đây là nhờ uy đắc lực của Ma Ni Bảo vậy, làm cho tất cả đều một màu. Đó là màu xanh.
Văn Thù Sư Lợi! Như Lai có vô lượng màu xanh biếc cũng giống như vậy. Nếu có chúng sanh nào tiếp xúc với ánh sáng của Như Lai thì có được tất cả là một màu và một màu trí tuệ. Nầy Văn Thù Sư Lợi! Dụ như biển lớn, tuy rằng có nhiều cửa ngõ để nước chảy vào; nhưng khi vào rồi chỉ còn một vị. Đó là vị mặn và hay ở cùng vậy. Nầy Văn Thù Sư Lợi! Đại hải kia cũng giống như trí tuệ của Như Lai, nhiều loại nước chảy vào như Thanh Văn, Duyên Giác, Bồ Tát, khi đã vào rồi, đều cùng một vị. Đó chỉ là một thừa không còn phân biệt được nữa.
Văn Thù Sư Lợi! Đây là phương tiện! Nên biết Như Lai an ổn không hư dối, chỉ có tên để phân biệt chỉ dẫn làm chỗ an nghỉ, chứ thật ra khi đã vào trong pháp của Như Lai rồi thì được ở yên vậy. Như Lai đã thị hiện và trước sau nhập vào trong Phật Pháp cả. Làm cho trang nghiêm ít hay nhiều trang nghiêm đều an trụ nơi Phật Pháp vậy. Đây là phương tiện trí huệ của Như Lai vậy. Biến hóa nhiều loại khác nhau khi xuất thế. Chỉ có một nghĩa, một thừa và không có hai. Nầy Văn Thù Sư Lợi! Ở mỗi nước Phật! Nếu có những người ngoại đạo xuất gia thì Như Lai sẽ ở trong đó mà thị hiện phương tiện và hộ trì chỉ dẫn cho họ. Vì sao vậy? Nầy Văn Thù Sư Lợi! Vì lẽ Như Lai hay có khả năng hàng phục những sự trái nghịch đó. Vì Như Lai không có gì ngăn ngại cả.
***
