Luận Đại Tông Địa Huyền Văn Bổn

Luận Đại Tông Địa Huyền Văn Bổn

Đại Tông Địa Huyền Văn Bổn Luận

Mã Minh Bồ Tát tạo, Trần Chơn Đế dịch

Bản Việt dịch của Thích Như Điển

***

Quyển 1

Quy y đức xứ vô biên đại quyết trạch phần – thứ nhất

Đảnh lễ tất cả vô dư minh

Chẳng một chẳng một các đất đai

Chẳng kể chẳng suy nghĩ về một

Cùng đủ các loại được sanh ra

Gốc gác rất nhiều bởi nhiều đời

Cùng với vi trần chẳng có pháp

Chẳng thể nói hết, không chỗ có

Thông qua chẳng phải cùng các pháp.

Luận rằng: Trong nầy hai hàng kệ lại có 8 môn. Những gì là tám? – Một là hiển thị trung trung chử giả môn; hai là hiển thị đạo lộ quỹ trắc môn; ba là hiển thị nan tạp hợp nhứt môn; bốn là hiển thị vô biên mao sanh môn; năm là hiển thị chủng chủng ly thức môn; sáu là hiển giả hữu vô thật môn: bảy là hiển thị vô sở hữu sự môn; tám là hiển thị cụ túc vô ngại môn. Đây gọi là tám.

Hiển thị trung trung chủ giả môn nghĩa là gồm 5 loại. Những gì là năm? – Một là tùy thuận tùy chuyển ưng thân chủ; hai là hữu vô vô ngại biến thân chủ; ba là bổn thể bổn tánh pháp thân chủ; bốn là bổn mạt cụ tuyệt mãn đạo chủ; năm là tùy ứng vô ngại tự nhiên chủ. Đây được gọi là năm.

Tu tập thực hành là nguyên nhơn và trong những Đà La Ni lớn cũng như kinh điển nói như thế nầy. Lúc bấy giờ Hoa Luân Bảo Quang Minh Thiên Tử liền bạch Phật rằng: Kính bạch Thế Tôn! Đệ nhứt đạo sư có bao nhiêu khả tư nghì và bất khả tư nghì? Duy nguyện Thế Tôn vì chúng con mà khai thị hiển thuyết cho. Chúng con và đại chúng nghe danh tự nầy và thường tụng, thường nhớ nghĩ đến việc ra khỏi chỗ vô minh đến được Niết Bàn.

Lúc ấy Đức Thế Tôn bảo với Thiên Tử rằng:

„Nếu ta dùng lực thần thông trong vô lượng vô biên A Tăng kỳ kiếp để nói về danh tự nầy cũng không thể hết được; nay ta chỉ lược nói vì các ngươi và hội chúng nên tuyên nói điều quan trọng thôi. Nầy các Thiện Nam tử! Những bậc giác ngộ rộng lớn đầy đủ hơn cả cát sông Hằng; nhưng nói lược thì có 5 loại. Những gì là năm? – Một là tùy thể Phật; hai là biến Phật; ba là pháp thể Phật; bốn là mạc trắc Phật; năm là ứng chuyển Phật. Cho đến nói rộng ra. Như dùng kệ để đảnh lễ tất cả cũng không nói rõ hết được. Nghĩa nầy như thế nào? – Tất cả các vị Đạo Sư đều tên là chủ giả. Điều nầy có 3 nghĩa. Những gì là ba? – Một là nghĩa tự tại, các pháp vương; hai là nghĩa đảnh thượng, ba cõi có một; ba là nghĩa châu biến, không nơi nào mà không đến được. Đây gọi là ba.

Như vậy đã nói qua về hiển thị trung trung chủ giả môn; bây giờ lần lượt nói về hiển thị đạo lộ quỹ tắc môn. Trong môn nầy lại có 6 loại. Những gì là sáu? – Một là âm tế ngôn đạo vô ngại tự tại quỹ tắc; hai là sở y bổn địa bình đẳng nhứt chủng ly chư hư vọng quỹ tắc; ba là sanh trưởng trang nghiêm nhứt nhứt hữu lực quỹ tắc; bốn là cứu cánh viên mãn vô dư tận nhiếp quỹ tắc; năm là phi danh phi tướng phi thể phi dụng vô tạo vô tác quỹ tắc; sáu là tự nhiên hiện tiền thường trụ bất biến vô sở chú liễu cứu cánh tịnh mãn quỹ tắc. Đây gọi là sáu.

Trong Kinh Kim Cang Tam Muội vô ngại giải thoát bổn trí thật tánh nói như thế nầy: Lại nữa Văn Thù Sư Lợi! Nếu ta nói rộng ra thì tổng cộng có 10 ức 7 vạn 3.050 pháp môn mà hành giả phải trải qua nhiều con đường như thế. Nếu ta lược nói thì tổng cộng có 6 loại hành giả qua lại như vậy. Đây là sáu việc thông nhiếp tất cả vô lượng vô biên quỹ tắc tạng hải. Những gì là sáu? – Một là thuyết trắc; hai là đẳng trắc; ba là chủng trắc; bốn là thượng trắc; năm là phi trắc; sáu là thường trắc; cho đến nói rộng ra, như kệ phi nhứt phi nhứt các trắc địa vậy. Đây là nghĩa gì? – Tất cả các pháp tạng đều có tên là quỹ tắc. Điều nầy có 3 nghĩa. Những gì là ba? – Một là nghĩa Kim Khu; lúc mà con người dễ đổi ấn tượng về pháp môn, thường hằng chẳng thay đổi; giống như là khu kia vậy; hai là nghĩa dẫn đạo, nhiếp lấy hành giả làm cho giữ gìn con đường đi như người dẫn đường kia; ba là nghĩa hay trì (giữ), lành giữ tự tướng mà chẳng hoại mất, như kẻ giữ kia. Đây gọi là ba.

Như vậy đã nói về hiển thị đạo lộ quỹ tắc môn rồi; bây giờ lần lượt sẽ nói về hiển thị ly tạp hợp nhứt môn. Trong môn nầy lại có 3 loại. Những gì là ba? – Một là kết phược môn hợp nhứt. Tất cả vô lượng vô biên vô minh phiền não chủng loại được sanh ra; tuy không có hợp nhứt bên trong, mà lại có hợp nhứt bên ngoài; dùng số lượng để thành lập khế hợp với một nghĩa. Hai là giải thoát hợp nhứt. Tất cả vô lượng vô biên tam thừa các vị Thánh nhơn bên trong có nghĩa hợp nhất về đạo lý; bên ngoài có nghĩa hợp nhất với bụi trần. Ba là cụ túc phi hợp nhứt. Tất cả vô lượng vô biên Kim Cang trung gian Đại Thánh chúng đầy đủ có thể khế hợp với nhau ở hai nghĩa. Đây gọi là ba.

Văn Thù Sư Lợi! Luận nghĩa về phần thứ nhứt thì không cùng không tận, trong các kinh điển nói như thế nầy. Tăng chúng như biển, tuy không lường được mà bản thể nầy thường có 3 loại. Những gì là ba? – Một là vô căn vô tránh địa; hai là cụ căn vô tránh địa; ba là hữu căn vô tránh địa; cho đến nói rộng ra như bài kệ, chẳng đếm chẳng thể suy nghĩ được một. Ý nầy như thế nào? – Tất cả chư Tăng đều có tên hợp nhứt. Có 2 nghĩa. Những gì là hai? –Một là nghĩa tích tập, tập hợp lại vô lượng vô biên tất cả sự tán loạn như bụi trần; hai là nghĩa một hạt, ở yên nơi vô lượng vô biên tất cả sóng gió của thức. Đây gọi là hai.

Như vậy đã nói về hiển thị ly tạp hợp nhứt môn rồi; bây giờ lần lượt nói về hiển thị vô biên mao sanh môn. Trong môn nầy lại có 3 môn. Những gì là ba? – Một là hữu loại mao sanh vô biên môn; hai là không loại mao sanh vô biên môn; ba là tợ loại mao sanh vô biên môn. Đây gọi là ba.

Môn đầu tiên lại có 4 loại. Những gì là bốn? – Một là noãn sanh; hai là thai sanh; ba là thấp sanh; bốn là hóa sanh. Đây gọi là bốn. Như vậy 4 loại sanh nầy nhiếp tất cả vô lượng hữu loại căn bản danh số.

Trong môn giữa lại có 3 loại. Những gì là ba? – Một là quang minh trung tạng không loại; hai là ám sắc trung tạng không loại; ba là phong vân trung tạng không loại. Đây gọi là ba. Như vậy ba loại, không cho nên chẳng phải không mà yên ổn; cho nên không. Nên quan sát phán xét về những loại quyến thuộc của không. Trong số nầy đa phần chẳng thể so sánh được. Trong môn sau lại có 3 loại. Những gì là ba? – Một là huyễn hóa chú thuật tướng tướng vô lý tợ loại; hai là biến dược phương cấm tướng tướng vô lý tợ loại; ba là tùy bổn hiện tiền ảnh tượng tợ loại. Đây gọi là ba. Ba loại nầy có thể nhiếp tất cả vô lượng vô biên chủng chủng tợ loại căn bản danh số. Trong kinh tập loại pháp môn có nói như thế nầy: Có loại thức nói cho rộng ra thì gồm có 10. Lược nói chỉ có 3. Những gì là ba? – Một là tâm thức thân cận tại hữu chúng sanh; hai là xứ sở ổn tạng bất kiến chúng sanh; ba là thức viễn tợ hữu động chuyển chúng sanh. Đây gọi là ba. Cho đến nói rộng ra như kệ cùng với các nơi có sự sống. Ý nầy nghĩa gì? – Tất cả chúng sanh đều sanh với lông màu sắc. Điều nầy có 2 nghĩa. Những gì là hai? – Một là nghĩa động chuyển bất định, tùy nơi thọ sanh, chẳng có định pháp; hai nghĩa là nhiều vô số, không thể tính đếm số lượng được. Đây gọi là hai. Trong môn nầy vì muốn hiện thị Thánh như có sừng, còn phàm phu thì có nhiều lông.

Như vậy đã nói qua về hiển thị vô biên mao sanh môn rồi; bây giờ lần lượt sẽ nói đến hiện thị chủng chủng ly thức môn. Trong môn nầy lại có 2 loại. Những gì là hai? – Một là cộng nghiệp kiến lập đoạn mệnh phẩm; hai là biệt nghiệp kiến lập đoạn mệnh phẩm. Đây gọi là hai. Trong môn đầu tiên lại có 4 loại. Những gì là bốn? – Một là phong luân đại đại đoạn mệnh phẩm; hai là thủy luân đại đại đoạn mệnh phẩm; ba là kim luân đại đại đoạn mệnh phẩm; bốn là hỏa luân đại đại đoạn mệnh phẩm. Đây là 4 luân có thể nhiếp tất cả vô lượng vô biên cộng nghiệp kiến lập đoạn mệnh phẩm loại căn bản danh số. Còn gọi là biệt nghiệp kiến lập đoạn danh phẩm nghĩa là thân chúng sanh không chấp vào sự thọ nhận lông tóc loại nghiệp, hành động như trong kinh Bổn Nhơn nói như thế nầy:

Lại nữa Văn Thù Sư Lợi! Nói là chúng sanh đang ở trong thế gian tức là có 2 loại. Những gì là hai? – Một là tổng luân thế gian và hai là biệt trì thế gian. Đây gọi là hai. Hai thế gian nầy lành hay nhiếp trì vô lượng vô biên tất cả sự cư trụ nương vào nơi thế gian; cho nên nói rộng ra như kệ và vô lượng vô số đoạn mệnh phẩm vậy. Nghĩa nầy là gì? – Tất cả lìa thức đều gọi là đoạn mệnh. Nghĩa là không còn rõ biết bởi trí nữa.

Ở đây đã nói về hiện thị chủng chủng ly thức môn rồi; bây giờ lần lượt nói về hiện thị giả hữu vô thất môn. Trong môn nầy lại có 5 loại. Những gì là năm? – Một là như nước trong mặt trăng giả có. Hai là như thành Càn Thác Bà giả có. Ba là như ánh nắng thấy giả có nước. Bốn là như huyễn hóa tạo ra giả có. Năm là như hang vang tiếng động giả có. Đây gọi là năm. Trong kinh Đại Bảo vô tận Liên Hoa Địa Địa nói như thế nầy: Như nước trong mặt trăng có 5 loại hư thuyết để thí dụ. Tổng nhiếp 55.550 cách nói hư cấu thí dụ căn bản danh tự. Cho đến nói rộng ra, như kệ cùng với tầng số và bụi ấy chẳng có pháp. Tất cả vô lượng hư thuyết thí dụ đều gọi là chẳng có. Nghĩa là chẳng có tự tánh thật; cho nên gọi là vô. Không có ấy kỳ thật là không, đều không; cho nên nói là có.

Đã nói về hiện thị giả hữu vô thật môn rồi; bây giờ lần lượt nói đến hiện thị vô sở hữu sự môn. Trong môn nầy lại có 4 loại. Những gì là bốn? – Một là như người nữ bằng đá là việc chẳng có; hai là như sừng thỏ là điều không có; ba là như lông rùa là điều chẳng có; bốn là như La Hán nhiễm ô là việc không có. Đây có tên là bốn. Trong kinh Bổn Địa nói như thế nầy: Lại nữa Phật Tử! Ngươi trước đây đã hỏi rằng những pháp gì gọi là vô sở hữu phẩm? – Đó là thạch nữ và 4 loại đã nói. Còn nếu nói rộng ra thì vô lượng không thể nói hết được. Cả những câu kệ cũng chẳng thể nói chỗ vô sở hữu được. Vì sao mà ý nghĩa ủa tất cả pháp không đều, gọi là vô sở hữu? – Ở đây có 2 loại. Những gì là hai? – Một là pháp không kia thể tánh không không, như 4 loại chính đã nói; hai là pháp không nầy nếu chẳng giải thích thì điều ấy tức là không. Đây gọi tên là hai.

Ở đây đã nói qua về hiện thị vô sở hữu sự môn rồi; bây giờ lần lượt nói đến hiện thị cụ túc vô ngại môn. Trong môn nầy lại có 10 loại. Những gì là mười? – Một là tâm chủ pháp; hai là tâm niệm pháp; ba là sắc chủ pháp; bốn là sắc tử pháp; năm là phi khế ứng pháp; sáu là vô vi pháp; bảy là phi hữu vi, phi vô vi pháp; tám là diệc hữu vi, diệc vô vi pháp; chín là cụ cụ pháp; mười là cụ phi pháp. Đây gọi là mười.

Nói là tâm chủ pháp nghĩa là có thể một cho đến 8 thức ấy cùng với tâm thức là bổn pháp. Nói là tâm niệm pháp nghĩa là cùng với sự tương ưng nầy với tất cả các số pháp. Nói là sắc chủ pháp nghĩa là có thể một ấy hay tạo nên pháp lớn hơn. Nói là sắc tử pháp nghĩa là có thể một ấy tạo ra đủ các loại sắc pháp. Nói là phi khế ưng pháp nghĩa là có thể một ấy phi sắc, phi tâm các loại pháp. Nói là vô vi pháp nghĩa là hư không cùng với 4 loại vô vi pháp. Nói là phi hữu vi, phi vô vi pháp nghĩa là một tâm cùng với các bổn tánh pháp. Nói là diệc hữu vi, diệc vô vi pháp nghĩa là một tâm cùng với các bổn tánh pháp tạo nên những tướng dụng của nghiệp. Nói là cụ cú pháp nghĩa là pháp lớn ấy chính là phần thứ nhứt nầy. Nói là cụ phi pháp nghĩa là pháp lớn nầy cùng với phần sau cùng. Như vậy 10 pháp.

Bây giờ trong môn nầy một có và một không; một sanh và một diệt; một nghịch và một thuận; một phẩm và một loại chẳng thể xa lìa được. Cho nên nói là hiện thị cụ túc vô ngại môn. Trong kinh Tối Thắng Đức Vương Quảng Đại Hư Không nói như thế nầy: bất khả thuyết, bất khả thuyết, bất khả thuyết trong mười phương thế giới vi trần số ấy có vô lượng vô biên pháp môn lớn như biển cả. Một ở, một dậy, một đứng, một dừng chung cuộc chẳng thể phân biệt lại chẳng thể xa lìa. Dùng nghĩa nầy để kiến lập nên quảng đại viên mãn hư không địa địa, vô tận vô cực pháp giới đại hải môn. Cho đến nói rộng ra như bài kệ thông cụ phi thị cùng với các pháp vậy.

Quy y đức xứ nhơn duyên đại quyết trạch phần – thứ 2

Đã nói qua về quy y đức xứ vô biên đại quyết trạch phần rồi; bây giờ lần lượt nói đến quy y đức xứ nhơn duyên đại quyết trạch phần. Tướng nầy như thế nào? – Kệ rằng:

Có đó mười loại nhơn duyên lớn

Tạo tác quy y nơi biển thức

Đó là lễ ân và thêm lực

Quảng đại thù thắng cùng vô ngã

Quyết định đại hải cùng tán thán

Cùng với hiện thị tự mỗi thân

Như vậy mười loại nhơn duyên lớn

Đầy đủ đại sĩ và các việc

Phàm chẳng cảnh thánh lại chẳng sánh

Tùy phần Bồ Tát lại chẳng thể

Luận rằng: Với nhơn duyên gì mà quy y đức xứ? – Lấy 10 loại nhơn duyên mà tạo nên quy y. Theo như bài kệ dùng 10 loại đại nhơn duyên tạo tác quy y đức xứ hải. Những gì là 10 loại nhơn duyên?

Một là lễ kính tôn trọng sâu xa nhơn duyên. Có thể tạo nên lễ kính quy y đức xứ, bỏ bớt kiêu mạn, tăng trưởng căn lành, cho nên như kệ nói là lễ.

Hai là ức niệm ân trạch báo tin nhơn duyên, có thể tạo tác nên những lời luận nghị tốt đẹp, khai sáng tất cả những cuồng loạn chúng sanh. Tất cả đức xứ đều hoan hỷ. Như kệ gọi đây là ân.

Ba là ngưỡng thỉnh gia lực thành nhơn duyên. Hoặc là tạo tác đại luận pháp môn. Những đức xứ kia chẳng phải là gia lực nầy, chẳng thể phân biệt pháp môn như biển ấy, như kệ đã nói về gia lực.

Bốn là khai mở quảng tán lệnh liễu nhơn duyên, dùng lời nói hay đẹp để chỉ cho sự thông minh, hiện rõ trong các kinh, bí mật vi diệu sâu xa, văn nghĩa như biển cả. Vì muốn làm cho rộng rãi vậy. Như kệ đã nói rộng ra.

Năm là cần vật lệnh sanh thù thắng nhơn duyên, tạo tác ra các luận giáo và khai mở chỉ bày ý nghĩa của câu văn. Nếu chẳng quy y thì những chúng sanh kia chẳng thể tín thọ phụng hành một cách rốt ráo. Như kệ đã rõ ràng.

Sáu là tu tập nhẫn nhục vô ngã nhơn duyên, phát khởi hoan hỷ tôn trọng quy hướng về tâm to lớn ấy. Như kệ đã nói về vô ngã.

Bảy là xuất sanh công đức quyết định nhơn duyên, quy y đức xứ tạo tác luận giáo; hoặc thấy hoặc nghe; hoặc nghe kẻ nghe; hoặc thấy kẻ thấy; hoặc ở cùng nước; tất cả đều tùy lúc chẳng di chuyển, xuất sanh tăng trưởng vô lượng vô biên tất cả công đức các căn lành, quyết định chẳng phô trương sai trái; như kệ đã quyết định vậy.

Tám là đại hải vô tận bảo tạng nhơn duyên, tích tập vô lượng vô biên tất cả các loại lực, tạo tác thù thắng viên mãn đại hải, như y bảo luân Kim Cang đức tạng; vì muốn cứu độ vô lượng vô biên cùng khổ não các loại chúng sanh, như kệ đã nói về biển lớn.

Chín là phương tiện thiện xảo giáo hóa nhơn duyên. Trong việc đầy đủ ấy tuy chẳng riêng biệt quy y về, mà tán thán giáo hóa vì sự lợi sanh vậy, như kệ đã tán thán rồi.

Mười là hiện thị quá khứ bản thân nhơn duyên. Quy về đức xứ tất cả chẳng phải nơi tự thân nhiếp giữ, như kệ đã nói cùng với thông hiện thị tự bản thân vậy.

Đây là 10 loại tướng của Đại Nhơn Duyên. Đây là quảng đại thù thắng nhơn duyên. Người nào làm? – Chính Phật và Bồ Tát làm. Các vị Bồ Tát sẽ chẳng thể làm hà huống là nhị thừa, như bài kệ đã nói về 10 loại đại đại nhơn duyên đầy đủ Đại Sĩ cùng với, có thể đầy đầy cả kẻ phàm, chẳng phải cảnh thánh lại cũng chẳng phải số lượng, tùy theo phần của Bồ Tát lại cũng chẳng thể được.

Quyển 2

Nhứt Chủng Kim Cang Đạo Lộ Đại Quyết Trạch Phần – thứ 3

Đã nói qua về quy y đức xứ nhơn duyên đại thích phần rồi; bây giờ lần lượt nói về nhứt chủng Kim Cang đạo lộ đại quyết trạch phần. Tướng ấy như thế nào? – Kệ rằng:

Một loại Kim Cang địa

Tổng có năm ngôi thứ

Từ từ đến cứu cánh

Rồi viên mãn chẳng gì

Cùng với kia ngôi thứ

Như thế năm vị trí

Ở trong các kinh điển

Đầy đủ chẳng nói thừa

Luận rằng: Nhứt chủng Kim Cang đạo lộ vô ngại bổn địa địa trung tổng cộng có bao nhiêu ngôi vị? – Nói rộng thì có vô lượng; lược nói lại có 5. Đây là 5 ngôi thứ, tất cả như vậy, tất cả căn bản, tất cả chứa nhóm, tất cả ra khỏi, như kệ nói là một loại Kim Cang Địa tổng có 5 địa vị vậy. Những gì gọi là 5 loại căn bản? – Một là vô siêu thứ đệ tiệm chuyển vị; hai là vô dư cứu cánh tổng trì vị; ba là chu biến viên mãn quảng địa vị; bốn là tất cả các pháp cụ phi vị; năm là tất cả các pháp cụ thị vi. Đây gọi là 5 loại căn bản vị.

Như kệ nói nghĩa là dần dần rốt ráo và viên mãn cùng với không cũng như cùng với địa vị nầy. Như vậy ngũ vị tự nói về phía mình. Như vậy 5 vị nầy ngay thẳng nói không và tuyên nói về số lượng. Như kệ nói, đây là 5 loại kinh điển đầy đủ, nói chẳng có thừa. Vị ấy nương vào số gốc danh tự. Tướng nầy là gì? – Kệ rằng:

Hay nương vào số gốc

Tổng nói có năm mốt

Nghĩa hư giả ánh sáng

Bốn mươi loại danh tự

Bất động chơn Kim Cang

Mười loại tên gọi chánh

Cùng với đại cực địa

Đây gọi số nương vào

Luận rằng: Năm loại bổn vị nương vào danh tự sai biệt. Số nầy có bao nhiêu? – Nói rộng thì có rất nhiều, lược nói có 51 tên gọi. Như vậy 51 tên căn bản. Tất cả trời đất, tất cả cha mẹ, tất cả thể tánh, tất cả chỗ nương vào. Như kệ nói về chỗ sở y bổn số tổng cộng có 51. Những gì gọi là 51? – Đó là hư giả quang minh phần có 40 loại. Trong chơn Kim Cang có 10 loại. Trong 50 phần thêm vào Đại Cực tự nhiên Đà La Ni. Đây có tổng cộng là 51. Trong 40 loại ấy có tướng như thế nào? – Đó là 10 loại tâm ái lạc; 10 loại tâm thức tri; 10 loại tâm tu đạo; 10 loại tâm bất thối. Mỗi mỗi sai biệt nhau.

Những gì gọi là 10 tâm ái lạc? – Một là Tất Xoa Đa; hai là A Ma Kha Thi; ba là Đế Độ Tỳ Lê Gia; bốn là Hòa La Chỉ Độ; năm là Xà Ma Đà Đề Thi; sáu là Ma Ha A Tỳ Phật trí đa; bảy là A La Bà Ha Ni; tám là Bà Di Đa A Lê La Ha Đế; chín là Thi La Cụ Thi Thị A La; mười là Ma Ha Tỳ Kha A Tăng Na. Đây gọi là 10.

Những gì được gọi là 10 tâm thức tri? – Một là Lưu Già Độ; hai là Lưu Đế Ca Độ; ba là Lưu La Già; bốn là Lưu Ma Ha; năm là An Bà Sa; sáu là Tý Phạt Trí; bảy là A Tỳ Phạt Trí; tám là Tất Xoa Già; chín là Tất A La; mười là Lưu Sơn Ca. Đó gọi là 10.

Những gì gọi là 10 tâm tu đạo? – Một là Độ Già Kha; hai là Độ An Nhĩ; Ba là Độ Chỉ La; bốn là Độ Hòa Sai; năm là Độ Lợi Tha; sáu là Độ Sanh Bà Đế; bảy là Độ Sa Tất; tám là Độ A Ha; chín là Độ Phật A; mười là Độ Xoa Nhứt Bà. Đây gọi là 10.

Những gì là 10 tâm bất thối? – Một là La Đế Lưu Sa; hai là La Đàm Sa; ba là Tất Sự Già; bốn là Pháp Tất Tha; năm là Phật Độ Đà; sáu là La Xoa Tất; bảy là Sư La Văn Già; tám là Bà Ha Đế; chín là Ba La Đề Phất Đà; mười là Đạt Ma Biên Già. Đây được gọi là 10.

Như kệ nói về hư giả quang minh có 40 loại tên gọi. Còn những gì là 10 tâm chơn Kim Cang? – Một là Cưu Ma La Già; hai là Tu A Già Nhứt Bà; ba là Tu Na Ca; bốn là Tu Đà Hoàn; năm là Tư Đà Hàm; sáu là A Na Hàm; bảy là A La Hán; tám là A Ni La Hán; chín là A Na Ha Ha; mười là A Ha La Phất. Đây gọi là 10.

Như kệ bất động chơn Kim Cang 10 loại tên gọi chánh; trong 50 loại nầy lại có thêm Bà Già Bà Phật Đà; nên như thế mà quan sát phán xét. 51 loại danh tự nầy.

Như kệ đã nói cùng với đại cực địa cho nên gọi là chỗ nương tựa. Như vậy 51 loại tâm ấy sẽ không qua khỏi lần lượt chuyển đến ngôi vị, an lập tướng nầy thuộc về đâu? Kệ rằng:

Trong năm mươi mốt ấy

Lần lượt không đổi khác

Trong một đều tất cả

Gọi tên là dần dần

Luận rằng: Tuy một hành giả hồi hướng để vào trong 51 loại biệt tướng vị ấy. Như thế lần lượt chẳng qua khỏi các pháp. Vì sao vậy? – Trong môn nầy lượng pháp như thế. Như 51 vị của kệ ấy lần lượt chẳng qua khỏi. Như vậy hành giả lấy tướng gì mà dần dần chuyển đổi? – Nghĩa là chuyển đầy đủ. Tại sao gọi là cụ cụ chuyển tướng? Nghĩa là một tín tâm vị không ra khỏi 50 tâm mà chuyển, cho đến một đại cực địa vị đều không ra ngoài 50 tâm mà chuyển. Đó là một vật hay là khác vật? – Thật ra đó chẳng khác vật mà là một vật. Tại sao vậy? – Trong một tín tâm đều đủ tất cả vị, chẳng dư vị nào. Một là niềm tin đầy đủ tất cả vị. Cùng với những vị khác đầy đủ tất cả vị. Đây có nghĩa là gì? – Trong một tín tâm đầy đủ chẳng dư, lại lần lượt chuyển đổi. Đầy một trong đầy mà chẳng thể đầy nhiều trong đầy. Cho nên phải chuyển và làm cho trong môn nầy có 51. Tất cả đầy đủ, tất cả đầy đủ. Gọi đây là dần chuyển. Như kệ nói một ở trong đầy đủ tất cả tên và dần chuyển lên địa vị. Trong kinh Ma Ha Diễn Kim Cang chủng tử nói như thế nầy: Kim Cang đạo làm đầy đủ của hành giả lấy hai việc lớn mà quyết định chuyển. Những gì là 2 quyết định chuyển? – Một là biến độ thông đạt chuyển; hai là Cụ Cụ Tăng Trưởng chuyển. Đây gọi là hai. Nói là biên độ thông đạt chuyển tức là thông biến qua 51 loại con đường lớn. Nói là Cụ Cụ Tăng Trưởng chuyển nghĩa là mỗi một vị đều nhiếp lấy các vị khác, cho đến nói rộng ra.

Đã nói về vô siêu thứ đệ tiệm chuyển môn rồi; bây giờ lần lượt nói về vô dư cứu cánh tổng trì môn. Tướng nầy ra sao? Kệ rằng:

Ở trong năm mốt vị

Tùy đây được vào trước

Nhiếp tất cả tất cả

Tên vô dư cứu cánh

Luận rằng: Có 51 biệt tướng vị; hoặc có hành giả dùng tín thú để vào; lại có hành giả dùng Chơn Kim Địa để vào; hoặc có hành giả dùng Đại Cực Địa để vào. Như vậy các hành giả tùy theo đây mà đầu tiên được vào, rồi nhiếp hết tất cả tất cả các vị địa, cứu cánh chẳng sót, lại chẳng di chuyển, lại chẳng ra khỏi. Mỗi mỗi đều rõ ràng. Cho nên nói rằng tổng trì môn vị. Như kệ 51 vị tùy đây mà trước được nhập vào nhiếp hết tất cả, tất cả tên gọi, chẳng thiếu sót loại nào. Trong kinh Nan Nhập Vị Tằng Hữu Hội có nói như thế nầy:

Hồi hướng đến tín tâm

Tín tâm tức Phật địa

Phật địa tức Thập Địa

Cứu cánh có thứ bậc

Cho đến nói rộng ra. Như vậy đã nói qua về vô dư cứu cánh tổng trì môn rồi; bây giờ lần lượt nói về Chu Biến Viên Mãn Quảng Đại Môn. Tướng nầy như thế nảo? – Kệ rằng:

Năm mươi mốt loại vị

Chẳng trước sau cùng lúc

Đều chuyển đều hành vậy

Gọi chu biến viên mãn

Luận rằng: Năm mươi mốt vị không có trước sau, cùng một lúc đều chuyển cùng một lúc, đều hành, chẳng bao giờ thừa. Lại nữa 51 biệt tướng vị lai có vô lượng vô biên các vị cũng chẳng có trước sau, cùng lúc đều chuyển; cùng lúc đều hành chẳng có dư thừa; cho nên nói là Viên Mãn Vị. Như kệ 51 loại vị trước sau cùng lúc đều chuyển, đều hành; cho nên gọi là chu biến viên mãn. Trong kinh Pháp Giới Pháp Luân Vô Tận Tạng có nói như thế nầy: Lúc bấy giờ Ngài Văn Thù Sư Lợi nghe Đức Thế Tôn giảng thuyết, liền từ chỗ ngồi đứng dậy chắp hai tay đảnh lễ trước Phật và bạch rằng:

Kính bạch Đức Thế Tôn: Vì sao gọi là Hoành Chuyển Vô Hướng Tu Đạo Nhơn (con người tu đạo theo chiều ngang mà chẳng có phương hướng?). Kính mong Đức Thế Tôn vì Đại Chúng mà tuyên nói khai thị việc lớn nầy.

Liền đó Đức Thế Tôn bảo Ngài Văn Thù Sư Lợi rằng: Mỗi một loại không có 2 hay một đường, một lối. Hành giả đại địa tất cả hành đạo chẳng trước chẳng sau cùng lúc phát khởi; cùng lúc cùng chuyển; cùng lúc ở lại; cùng lúc chứng nhập; cùng lúc an vị. Đây gọi là Hoành Chuyển Vô Hướng Đạo Nhơn, cho đến nói rộng ra.

Như vậy đã nói qua về Chu Biến Viên Mãn Quảng Đại Môn rồi; bây giờ lần lượt nói đến tất cả các pháp đều phi môn. Tướng nầy như thế nào? – Kệ rằng:

Chúng vô lượng vô biên

Tất cả mỗi mỗi vị

Tất cả chẳng kiến lập

Tên đều chẳng địa vị

Luận rằng: Trong bài kệ nầy làm sáng tỏ nghĩa gì? – Vì muốn hiện thị điều phi môn, phi nhơn, phi quả, phi vị, phi địa, phi hữu, phi vô, phi danh, phi nghĩa, phi sự, phi lý, phi hoại, phi thường, phi sanh, phi diệt tất cả những loại vị đều chẳng kiến lập; tên gọi là Cụ Phi Vị Địa vậy. Như vậy thì lấy nghĩa gì để kiến lập vị danh? – Lấy phi nghĩa nầy để lập nên vị. Trong kinh Đại Minh nói như thế nầy: Vô vị, vị ấy chính là vị thứ nhứt. Cho đến nói rộng ra.

Đã nói qua về tất cả các pháp đều phi môn; bây giờ lần lượt nói đến tất cả các pháp đều là môn. Tướng nầy như thế nào? – Kệ rằng:

Tất cả mỗi mỗi pháp

Chẳng phải thân Kim Cang

Dùng một thân nghĩa nầy

Tên gọi là môn có

Luận rằng: Vô lượng vô biên tất cả vị pháp, tất cả tất cả đều là thân Kim Cang. Đều chẳng sai biệt, chỉ nương vào một thân; cho nên nói rằng Cụ Thị Môn. Vì sao vậy? – Ở trong môn nầy chẳng có một pháp nào mà chẳng phải là thân Kim Cang chơn thật. Như kệ đã nói tất cả các pháp chẳng phải không là thân Kim Cang, là nghĩa một thân nầy; cho nên nói, là Cụ Thị Môn vậy. Trong kinh Chủng Kim Đại Địa nói như thế nầy: Đạo nhơn không bịnh, tuy thấy ảnh chung; nhưng chẳng thấy thân riêng vậy.

Kim Cang Bảo Luận Sơn Vương Đại Quyết Thích Phần – Thứ tư

Như vậy đã nói qua về một loại Kim Cang Đạo Lộ Đại Quyết Trạch Phần rồi; bây giờ lần lượt nói về Kim Cang Bảo Luân Sơn Vương Đại Quyết Trạch Phần. Tướng nầy như thế nào? – Kệ rằng:

Dần có, hết đầy, không

Một lúc và trước sau

Cùng đủ và chẳng đủ

Một lúc khác chuyển đổi

Luận rằng: trong bài kệ nầy muốn làm sáng tỏ nghĩa gì? – Vì muốn hiện thị một thân. Trong Kim Cang Đại Lực Bảo Luân Sơn Vương Thể lần lượt dần chuyển các pháp cùng với cái có nầy chẳng dư, cuối cùng chu biến viên mãn, đều chẳng tuyệt lìa. Trong 5 loại vị nầy cùng lúc chuyển, trước sau chuyển, đều cùng chuyển, đều không chuyển; lại cùng lúc chuyển, lại khác lúc chuyển, lại một nơi chuyển. Đầy đủ, đầy đủ, tự tại tự tại; chẳng có gì chướng ngại cả. Trong kinh Đại Nghiêm Tận Địa Hư Không Pháp Giới nói như thế nầy: Lại nữa Long Minh! Nhà ngươi như trước đã hỏi thế nào tên gọi là Kim Cang Bản Thân Quảng Đại Địa Địa, không chướng, không ngại, hằng sa công đức phẩm thì đây rất thù thắng cực diệu chẳng thể nói được, chẳng thể nói được. Năm loại Kim Cang Đạo Lộ Túc Hành Địa Địa. Đây là tự tánh căn bản của vô tận tạng, xuất sanh tăng trưởng rồi nương vào tạng ấy. Cho đến nói rộng ra.

Quyển 3

Kim Luân Vương Đạo Lộ Đại Quyết Trạch Phần – thứ 5

Đã nói qua về Kim Bảo Luân Sơn Vương Đại Quyết Trạch Phần rồi; bây giờ lần lượt nói đến Kim Luân Sơn Vương Đạo Lộ Đại Quyết Trạch Phần. Tướng nầy như thế nào? – Kệ rằng:

Trong Sơn Vương Đạo ấy

Tổng có năm mươi vị

Trong năm loại vị nầy

Mỗi thứ có ba dụng

Luận rằng: Kim Luân Sơn Vương Đạo Lộ nầy kiến lập nên vị gì để làm đạo lộ? – Nói rộng thì có rất nhiều; nhưng nói lược thì có 50 loại vị. Những vị như thế, làm phần đạo lộ. Như kệ về Sơn Vương Đạo Lộ nói tổng cả có 50 vị vậy. Do nhơn duyên gì như thế? – Vì muốn phân chia rõ ràng đạo lộ nầy nên có 50 loại vị căn bản. Nghĩa là Kim Cang Đại Lực Bảo Luân Sơn Vương Thể kia có 5 loại vị. Tất cả mỗi mỗi đều có 3 loại tự tại tác dụng. Đây chính là nghĩa nầy. Thành lập 50 sai biệt danh số. Như kệ đã nói về thể của 5 loại vị, mỗi mỗi đều có 3 dụng. Cho nên trong kinh mới nói như thế nầy: Trong mỗi Vương dân lành địa địa lại có 50 loại thể phân nghiệp số vị, chẳng dư vị nào; cho đến nói rộng ra. Rồi trong kinh Minh Thần Diệu Ly cũng nói như thế nầy: Có 25 loại sai biệt vị dùng Vương gia chuyển, chẳng giữ, tạo ra sự chuyển, tạo tác chuyển, nhiếp lấy 15 loại vị, tên gọi là tự hình tướng, sẽ như thế nào? – Kệ rằng:

Rõ ràng và số xa

Tương tục và tam hợp

Biến động, biến bất động

Số gọi cùng to lớn

Biến đến chẳng biến đến

Dung lập chẳng xa rời

Đây gọi tên năm mươi

Lần lượt nên quan sát

Luận rằng: Dần dần trong thể ấy lại có 3 loại dụng. Những gì là ba? – Một là phân minh liễu đạt phán địa tác dụng; chẳng loạn, lần lượt kiến lập vị địa. Hành đạo rõ ràng tên nghĩa đầy đủ. Như kệ đã nói rõ ràng rồi. Hai là viễn hành viễn tu vô số tác dụng, trải qua vô lượng kiếp, qua khỏi những vị nầy. Tu tập công đức vô cùng tận. Như kệ đã nói cùng với viễn số. Ba là vô đoãn vô tuyệt hằng chuyển tác dụng; sát na sát na, từng khoảnh khắc, từng khoảnh khắc thường hằng, chẳng dừng nghỉ và chuyển tự nhiên. Như kệ gọi đây là tương tục. Đây gọi là 3.

Trong các pháp ấy cùng với thể nầy lại có 3 loại dụng. Những gì là ba? – Một là hay giải thích rõ mỗi một tác dụng; lành nói phương tiện, không ngại giác huệ. Số nầy nhiều như một Kim Cang. Hai là giải thích chỗ chứng, một thể tác dụng, sâu xa nghĩa lý, thắng diệu huyền lý. Chỉ có một nơi, chỉ có một thân; chẳng phải hai vậy. Ba là tùy ứng có tên là nhứt hợp tác dụng. Tùy theo chỗ nầy mà tất cả có tên tất cả là một thân vàng; cho nên nói là ba. Như kệ đã nói tam hợp. Cuối cùng chẳng thừa, rốt ráo trong thể ấy lại có 3 loại dụng. Những gì là ba? – Một là chu biến viên mãn động chuyển tác dụng. Trong lần đầu nương vào nhứt vị, thống nhiếp tất cả cứu cánh chuyển đổi. Như kệ đã nói là biến động. Hai là chu biến viên mãn bất động tác dụng. Như vậy sự chuyển ấy có rất nhiều vị chẳng di chẳng chuyển, thường quyết định vậy. Như kệ nói đây là biến, bất biến vậy. Ba là danh cứ văn tự vô biệt tác dụng. Tùy theo sự xướng lên đầu tiên nầy cùng với một khác. Như kệ đã nói là chữ nầy vậy. Đây chính là ba.

Trong Chu Biến Viên Mãn Thể ấy lại có 3 loại dụng. Những gì là ba? – Một là vô lượng vô biên quảng đại tác dụng. Pháp nầy tự thể xuất hiện nghiệp tướng; cuối cùng rộng rãi chẳng phân ranh giới. Như kệ đã nói, đây là quảng đại vậy. Hai là vô ngại thông đạt biến đáo tác dụng; cùng lúc kiến lập tất cả vị. Như kệ nói đây là biến đáo vậy. Ba là cực cực vô số bất biến tác dụng. Biến đổi trải qua mà chỉ có một biên. Như kệ nói đây là bất biến đáo. Đây gọi là ba.

Trong Cụ Phi tuyệt ly thể lại có 3 loại dụng. Những gì là ba? – Một là Tiêu Dung vô sở kiến lập tác dụng. Tất cả các pháp đều ngoại trừ chẳng có chỗ dung chứa. Trong kệ nói đây là dung. Hai là kiến lập các pháp tất trì tác dụng. Tất cả các pháp lấy nghĩa cụ phi là cái lý nầy để thành lập. Như kệ gọi đây là lập. Ba là Tiêu Dung kiến lập cụ tuyệt tác dụng. Cứu cánh tuyệt đạo quảng kiến lập. Như kệ đã nói cùng với Cụ Ly. Đây gọi là ba.

Đây chính là 15 loại vị gọi bằng chữ. Trong đạo lộ vị nầy kẻ căn lớn có thể thông đạt, còn chúng sanh độn căn quyết định khó tỏ rõ. Như kệ nói 15 loại nầy. Như thế lần lượt quan sát. Đây là các vị. Lại cùng lúc xuất hiện và lại cùng lúc xuất hiện khác. Lại đầy đủ lúc xuất hiện. Lại một nơi chuyển đổi. Lại chốn khác chuyển đổi. Lại đầy đủ chuyển đổi xứ khác. Lại chẳng xuất hiện và lại chẳng di chuyển. Lại tuy là một loại, lại là nhiều loại. Đối với pháp gốc nầy có tạo ra công dụng; có tạo ra phương tiện. Tự nhiên tự tại kiến lập chỗ tạo tác. Phải nên quan sát, phán xét.

Độc Nhứt Sơn Vương Ma Ha Sơn Vương Quyết Trạch Phần – thứ 6

Đã nói qua về Kim Luân Sơn Vương Đạo Lộ Đại Quyết Trạch Phần rồi; bây giờ lần lượt nói về độc nhứt Sơn Vương Ma Ha Sơn Vương Đại quyết trạch phần. Tướng nầy như thế nào? – Kệ rằng:

Trong Ma Ha Sơn Vương

Tổng cộng ngàn hai trăm

Bảy mươi lăm loại vị

Có năm mươi mốt loại

Trong bổn vị căn lành

Tất cả mỗi mỗi ấy

Dần chuyển cùng năm vị

Đầy đủ an lập vậy

Luận rằng: Độc nhứt Sơn Vương Ma Ha Sơn Vương Thể nầy kiến lập nên những vị nào để làm thể phần? – Nói rộng thì có rất nhiều; lược nói những điều chính yếu thì có 1.275 loại quyết định vị. Như kệ Ma Ha Sơn Vương nói tổng cộng có 1.275 loại vị. Vì nhơn duyên gì như thế? – Sơn Vương thể có 1.275 vị phân chia rõ ràng nên rõ biết. Đó là thường hằng 51 loại vị căn bản. Mỗi một vị ấy dần chuyển các pháp, cũng không ngoài sự cứu cánh chu biến viên mãn cụ phi tuyệt ly 5 loại vị đầy đủ chuyển. Lại dần dần cùng với 5 loại vị ấy mỗi mỗi đều mở bày dần chuyển cùng 5 loại biệt vị. Cho nên thành lập 1.275 vị. Như kệ gọi đây là 51 loại căn lành bổn vị vậy. Tất cả mỗi mỗi dần chuyển cùng 5 vị, đầy đủ an lập. Trong độc nhứt sơn vương Ma Ha Sơn Vương Thể nầy có 1.276 loại vị, lại ở mỗi lúc đều chuyển; lại mỗi lúc chuyển khác, lại mỗi lúc đều chuyển đủ. Lại tất cả chẳng chuyển. Lại mỗi lúc mỗi nơi đều chuyển. Lại mỗi lúc mỗi nơi chuyển khác. Lại khác lúc khác nơi chuyển. Lại tất cả đều chẳng chuyển. Tự tại tự nhiên, vô chướng vô ngại. Cho nên nói vô tận hư không Đại Đà Đà Phạt La Pháp Giới Bổn Tạng Địa Địa xuất sanh vô cùng, vô cực, quảng đức đại hải pháp môn tạng vậy. Trong kinh Đại Trí Trang Nghiêm Pháp giới tánh thân thậm thâm nói rằng: Không phải điều nầy, chẳng phải dụ nầy, khó được, chỉ nói. Chứa trong biển lớn, cùng biển một thể. Trong Bổn Địa Địa có 3 loại đức, đầy đủ viên mãn chẳng có chỗ thiếu sót. Những gì là ba? – Một là loại đức Thượng Phẩm. Vị nầy tên chữ nhiều vô số, cùng với 10 phương thế giới vi trần, chính là số nầy. Hai là tên gọi vị nầy là trung phẩm đức cùng với hằng trăm ức và ba ngàn đại thiên thế giới vi trần số, cùng với lượng nầy. Ba là hạ phẩm đức. Vị nầy tên chữ có 1.275 vị. Đây chính là 3. Như thế các vị mỗi mỗi một một một một một một. Cho đến vô lượng vô lượng vô lượng vô lượng… cho đến nói rộng ra.

Quyển 4

Đại Hải Bộ Tạng Đạo Lộ Đại Quyết Trạch Phần – Thứ bảy

Đã nói qua về độc nhứt sơn vương Ma Ha Sơn Vương đại quyết thích phần rồi; bây giờ lần lượt nói đến Đại Hải Bộ Tạng Đạo Lộ Đại Quyết Trạch Phần. Tướng nầy như thế nào? – Kệ rằng:

Trong đại hải bộ tạng

Tổng có mươi loại pháp

Có năm loại phi không

Và năm loại vô thường

Luận rằng: Trong Đại Hải Bộ Tạng Đạo Lộ Phần nầy kiến lập nên bao nhiêu pháp để làm Bộ Tạng vậy? – Đó là kiến lập 10 loại pháp thể; chính là đại hải bộ tạng phần vậy. Trong kinh Ma Ha Diễn Địa nói như thế nầy: Đầy đủ hải tạng phục đạo phần; chỉ có 10 pháp, không có pháp nào dư. Cho đến nói rộng ra. Như trong bài kệ Đại Hải Bộ Tạng tổng cộng có 10 loại pháp. Nghĩa như thế nào và 10 ấy nên rõ. Đó là 5 loại phi không và 5 loại vô thường. Mỗi mỗi sai biệt vậy. Theo như kệ thì đó là 5 loại phi không và 5 loại vô thường. Với 10 pháp kia danh tự tướng nầy sẽ như thế nào? – Kệ rằng:

Lìa ngại và có thật

Tánh lửa cùng ánh sáng

Càng sâu xa xuất hiện

Địa Tạng Đại Long Vương

Như thế năm tên gọi

Phi không chẳng cùng gọi

Khởi trì biến hoại phẩm

Cùng đại lực vô minh

Như thế năm loại tên

Vô thường lại chẳng gọi

Mỗi loại đều riêng biệt

Dùng đến cả khí lực

Lập môn thật bổn nhiếp

Như pháp nên quan sát

Luận rằng: Thế nào gọi là 5 loại phi không quyết định trụ pháp? – Một là ly ngại phi không quyết định trụ pháp. Hai là hữu thật phi không quyết định trụ pháp. Ba là tánh hỏa phi không quyết định trụ pháp. Bốn là kim quang phi không quyết định trụ pháp. Năm là thâm lý xuất dữ quyết định trụ pháp. Đây gọi là 5.

Như kệ đã nói về ly ngại và hữu thật, tánh hỏa cùng kim quang và thâm lý. Xuất hiện với Địa Tạng Đại Long Vương. Như thế là 5 tên gọi; 5 loại phi không quyết định trụ pháp; chẳng cùng chẳng khác sai biệt danh tự. Như kệ đã nói đây là 5 loại gọi phi không, chẳng cùng xưng tên; cho nên tên gọi của 5 loại vô thường không giả chuyển pháp ấy là gì? – Một là động khởi vô thường hư giả chuyển pháp; hai là chỉ trì vô thường hư giả chuyển pháp; ba là dị biến vô thường hư giả chuyển pháp; bốn là tán hoại vô thường hư giả chuyển pháp; năm là đại lực vô thường hư giả chuyển pháp. Đây gọi là 5.

Như kệ đã nói khởi trì biến hoại phẩm dữ đại lực vô minh. Như vậy là 5 tên gọi; 5 loại vô thường hư giả chuyển pháp. Chẳng cùng chuyển khác sai biệt danh tự.

Như kệ đã nói 5 loại 5 loại gọi là vô thường chẳng cùng xưng tên. Thâm lý đại lực như thế 2 pháp, khí lực lập môn, chẳng giữ thật thể cũng nên quan sát phán xét.

Như kệ đã nói mỗi mỗi có một riêng dùng để mong có khí lực để lập môn thật bổn để nhiếp như pháp; nên quan sát vậy.

Đã nói qua về kiến lập danh tự bất đồng môn rồi; bây giờ sẽ nói đến nghĩa lý sai biệt môn. Như vậy 5 loại phi không quyết định trụ pháp, mỗi mỗi có bao nhiêu? – Mỗi mỗi đều có 2 loại. Những gì là hai loại ly ngại? – Một là thủ thân ly ngại; hai là biến chuyển ly ngại. Nói là thủ thân ly ngại nghĩa là thân chẳng có chướng ngại, thường hay quyết định, chẳng có mất đi. Nói là biến chuyển ly ngại nghĩa là kiến lập vạn hữu làm cho tự tại. Đây gọi là hai. Sao gọi là hai loại có thật – Một là thủ thân hữu thật; hai là biến chuyển hữu thật. Nói là thủ thân hữu thật là thân thường bình đẳng thường hằng, quyết định chẳng tiêu hoại. Nói là biến chuyển hữu thật nghĩa là kiến lập sai biệt làm cho an trụ. Đây gọi là hai. Những gì gọi là hai loại tánh lửa? – Một là thủ thân tánh hỏa; hai là biến chuyển tánh hỏa. Nói là thủ thân tánh hỏa nghĩa là thân ấy chứa cái đức sáng, thường hằng, quyết định chẳng thể mất đi. Nói là biến chuyển tánh hỏa nghĩa là những trần lụy đều chuyển theo sự tùy thuận mà thành. Đây gọi là hai. Những gì là 2 loại tên gọi của Kim Quang? – Một là thủ thân kim quang và hai là biến chuyển kim quang. Nói là thủ thân kim quang nghĩa là thân ban đầu sơ khai quyết định thường hằng, chẳng mất đi. Nói là biến chuyển kim quang nghĩa là tùy thuận lưu chuyển, không có chỗ ngại ngùng. Đây gọi là hai. Sao gọi tên là 2 loại thâm lý? – Một là thủ thân thâm lý; hai là biến chuyển thâm lý. Nói là thủ thân thâm lý nghĩa là ly tuyệt trung thân, thường hằng, quyết định chẳng mất đi. Nói là biến chuyển thâm lý nghĩa là trong vô vi ấy lại được tự tại. Đây gọi là hai.

Như trước đã nói về 5 loại vô thường nghiệp dụng sai biệt, mỗi mỗi như thế nào? – Đó là như sanh ra tất cả vô lượng vô biên biển sai quấy. Tất cả đều chẳng ngoài. Giữ lại tất cả vô lượng vô biên biển cả sai trái ấy. Tất cả đều chẳng ngoài. Biến dị tất cả vô lượng vô biên đại công đức hải. Tất cả đều chẳng ngoài. Hoại diệt tất cả vô lượng vô biên đại công đức hải. Tất cả đều chẳng ngoài. Che đậy, chẳng đức, chẳng sai, trong thân tự tại. Tất cả đều không ngoài. Như thế 5 pháp. Tự thể và phẩm loại, mỗi mỗi sai biệt; nên như thế mà quan sát phán xét.

Đã nói qua về nghĩa lý sai biệt môn rồi; bây giờ lần lượt nói về y vị quyết định an lập môn. Như trước đã nói về 51 loại chơn Kim Cang vị rồi có bao nhiêu biến xứ vậy? Kệ rằng:

Như vậy năm mươi mốt

Biến ở năm nơi ấy

Hành giả thật thông minh

Hay lành giải thích rõ

Luận rằng: Như trước đã nói về 51 vị, biến ly ngại cùng với 5 loại xứ; chẳng có chỗ nào mà chẳng đến; chẳng có chỗ nào lại chẳng thông. Dùng nghĩa nầy cho nên Đại Kim Cang Vị có 5 loại nên rõ. Như kệ đã nói về 51 biến ấy đối với 5 nơi. Như vậy vị lợi căn có thể rõ biết; còn chẳng đến là cảnh giới. Tại sao như vậy? – Thật là sâu xa. Thật là lợi ích rõ ràng. Thật là bí mật. Như kệ nói hành giả đại thông minh hay lành chọn lựa rõ biết. Lại nữa xứ thứ hai ấy làm vị, lại cũng nên rõ biết hai ấy. Cho nên đầy đủ thì có 10. Bây giờ đã nói về biến phi thân rồi, kiến lập vị ấy tổng cộng có bao nhiêu? – Châu thân sai biệt ấy tướng như thế nào? – Kệ rằng:

Biệt kiến lập vị số

Tổng có mười loại thảy

Dần dần cho đến hết

Chẳng động cùng đều diệt

Một không, một có vị

Tri tri đoạn tri địa

Tương thực và phế lập

Ra ngoài chuyển một lúc

Đầy đủ mười vị nầy

Môn giới sánh đầy đủ

Luận rằng: Biệt kiến lập vị tổng cộng có 10 loại. Những gì là mười? – Một là nhứt hướng vô siêu tiệm thứ lập; hai là biến cứu cánh tận bất tận vị; ba là nhứt thiết trung tế bất động vị; bốn là song lập chư pháp cụ diệt vị; năm là nhược nhứt không, dương nhứt hữu vị; sáu là năng đoạn sở đoạn tất tri vị; bảy là huân lực tương đối tương trực vị; tám là tùy trừ chướng xứ lập vị vị; chín là chơn vọng đắc liên hữu vô vị; mười là chư pháp nhứt chủng nhứt hội vị. Đây gọi là 10.

Như bài kệ đã nói về biệt kiến lập vị tổng số có 10 loại. Dần dần đến hết chẳng động, đều diệt hết. Một không, một có vị, trí trí đoạn trí địa. Tương trực kiêm phế lập biên biên chuyển nhứt hội là tùy theo có một, biệt kiến lập với tổng kia. Tất nhiên đầy đủ tất cả biệt vị; rồi được kiến lập đại tổng vị. Tất nhiên đầy đủ biệt tổng được hoàn thành.

Như kệ đã nói đầy đủ 10 vị môn giới nầy đều đầy đủ. Đây là 10 loại biệt tướng vị, biến ra bao nhiêu nơi? Biến ra 5 nơi. Nghĩa là chuyển nhiếp 5 loại nơi chốn, mỗi mỗi đều đủ 51 Kim Cang Vị. Trải qua các vị lại có 10 loại biệt tướng vị. Đại tướng vị tổng cộng có bao nhiêu số? biến ra bao nhiêu nơi? – Kệ rằng:

Tổng vị có ba loại

Đó là thượng, trung, hạ

Chỉ biến ở năm nơi

Nên rõ chẳng ngoài ấy

Luận rằng: Đại tánh tổng địa căn bản thể vị tổng cộng có 3 loại. Những gì là ba? – Một là chỗ cao trên trên chuyển khứ vị; hai là tự nhiên an trụ trung trung vị; ba là hướng xuống hạ hạ chuyển khứ vị. Đây được gọi là ba.

Như bài kệ nói tổng vị có 3 loại. Nghĩa là thượng, trung, hạ. Cho nên đây là 3 tổng, tùy theo biệt mà có có. Chỉ biến chuyển 5, chẳng vị nào dư ra; nên quan sát và phán xét.

Như bài kệ nói chỉ biến ở 5 nơi; ngoài vị không thừa; nên biết như vậy.

Đã nói qua về y vị quyết định an lập môn rồi; bây giờ lần lượt nói đến y vị pháp số cụ khuyết môn. Như trước đã nói 10 loại bổn pháp chuyển 2 loại. Trong Kim Cang Vị vì hết chẳng hết. Nghĩa là nếu giữ vị ấy thì tuy đủ 5 đức, mà chúng chẳng ngoài năm. Nếu là chuyển vị thì 10 pháp đầy đủ, chẳng có thiếu mất. Với nghĩa nầy tổng biệt hai môn có không lại cũng đã rõ.

Đã nói về y vị pháp số cụ khuyết môn rồi; bây giờ lần lượt nói đến đức xung đối lượng hiện tông môn. Tướng nầy như thế nào? – Kệ rằng:

Khởi tánh, dừng và nay

Biến không, hoại cùng thật

Rồng mạnh như đối lại

Có đấy rồi thủ nhiều

Luận rằng: Trị chướng chiếu phúc đối lượng hình tướng như đây lần lượt động khởi vô thường, tánh lửa trụ pháp, chỉ trừ vô thường; kim quang trụ pháp dị biến vô thường; ly ngại trụ pháp tán hoại vô thường; hữu thật trụ pháp đại lực vô thường, ra cùng Long Vương, lấy đó mà lượng.

Như kệ đã nói khởi tánh dừng và làm cho biến không hoại cùng với thật lực rồng, như thế lần lượt đối trị. Như thế lần lượt đối tượng, một hướng chuyển đổi chăng? đều chuyển đổi chăng? Đầy đủ số lượng nên rõ. Như kệ có giống nhau mà chấp thủ nhiều.

Đã nói qua về đức xung đối lượng hiện tông môn rồi; bây giờ lần lượt nói đến tùy thứ biệt thích quảng thuyết môn. Chỉ lìa ngại môn, an bố hình tướng hiện thị như thế nào? Chủ bán trị chứng sẽ như thế nào? – Kệ rằng:

Lìa ngại, trong thân thể

Có năm mươi mốt vị

Trong năm mốt vị ấy

Có ba loại tổng tướng

Trong ba tổng tướng ấy

Có mười loại biệt tướng

Trong năm mươi mốt đầu

Mỗi một đều riêng biệt

Đầy đủ mười số gốc

Đầu tiên, chủ, nửa sau

Sau, đầu, chủ hậu bán

Như vậy nên quan sát

Luận rằng: Trong lìa ngại ấy có 51 loại Kim Cang Vị. Trong vị nầy có 3 loại căn bản tổng tướng vị. Trong tổng tướng vị nầy có 10 loại phân ly biệt tướng vị.

Như kệ nói lìa ngại thân thể có 51 vị. Trong 51 vị ấy lại có 3 loại tổng tướng. Trong 3 loại tổng tướng ấy lại có 10 loại biệt tướng. Kim Cang các vị, mỗi một vị đều đầy đủ số gốc. Như kệ đã nói 51 vị ấy mỗi mỗi đều đầy đủ 10 số gốc. Chủ, bán mỗi thứ có 2 loại. Những gì là 2 chủ? – Một glà chủ chủ và hai là bán chủ. Thế nào là 2 bán? – Một là bán bán; hai là chủ bán. Nói là chủ bán nghĩa là lìa ngại vậy. Nói là bán chủ là đệ nhị chuyển vậy. Nói là bán bán nghĩa là trừ 5 bổn pháp dư kia là quyến thuộc. Nói là chủ bán là trừ ly ngại nầy còn 4 pháp.

Như kệ đầu tiên nói chủ, hậu bán và tiếp theo là sơ, chủ, hậu bán. Như vậy nên lần lượt quan sát. Trong 3 loại tổng tướng Kim Cang Vị an lập những gì? – Nghĩa là sơ tín tâm lấy đó làm đầu, sau đó Đàn Đà Địa lấy đó làm cuối. Lần lượt chuyển đổi, cho nên kiến lập chỗ cao trên trên chuyển khứ vị và sau đó Đàn Đà Địa lấy cái nầy làm chỗ bắt đầu và tín tâm đầu tiên làm chỗ cuối cùng. Lần lượt chuyển đổi. Cho nên kiến lập hướng đến hạ hạ chuyển khứ vị. Thượng hạ hai môn vị vị mỗi mỗi lìa biên, trung đạo quyết định an lập. Cho nên kiến lập tự nhiên trong an trụ trung trung vị. Với nghĩa nầy cho nên 10 loại biệt tướng chỉ có thượng hạ, chẳng có cuối. Chỉ nương vào thượng môn kiến lập 10 vị. Hình tướng nầy như thế nào? – Kệ rằng:

Trải qua năm việc tin

Cho đến vị sau sau

Một việc cứu cánh rồi

Một vị trung chuyển ấy

Trị chướng một diệt vậy

Trị chướng chẳng đầy đủ

Một trí đoạn trí ấy

Thượng hạ tương chiếu nhau

Xưa không, nay lại có

Trị chướng tự biện vậy

Không riêng một chuyển ấy

Như vậy nên quan sát

Luận rằng: Nương vào chỗ cao trên trên chuyển pháp môn, thấy 10 biệt vị hình tướng ấy như thế nào? – Nghĩa là dùng 5 loại phi không trụ pháp, đối trị với 5 loại hư giả chuyển pháp. Như đây lần lượt không có qua khỏi, dần dần chuyển đổi. Kiến lập một hướng, chẳng qua chậm thứ vị.

Như kệ nói trải qua 5 việc tin đến sau sau vị. Cho nên 5 việc nầy trị 5 việc tùy theo đây; nên một cứu cánh. Rồi kiến lập thành cứu cánh tận và bất tận vị.

Như kệ nói mỗi mỗi sự cứu cánh. Cho nên 5 sự ấy trị 5 sự; chẳng tăng chẳng giảm, chẳng lớn, chẳng nhỏ một vị bình đẳng, trung đạo, thật tướng. Kiến lập tất cả trong ấy bất động vị.

Như kệ đã nói trong một vị chuyển; cho nên lấy 5 việc trị 5 việc. Tùy theo chướng diệt thì thể của trí huệ nầy liền diệt đi. Kiến lập sang lập các pháp đều diệt vị.

Như kệ nói trị chướng nhứt diệt cho nên 5 việc trị 5 việc. Tự khởi lên thì không có chướng; chướng khởi lên thì không có trị. Chẳng thể gần gũi, chẳng thể đầy đủ, chẳng thể đạt được, kiến lập nếu một không thì sẽ có một vị.

Như kệ nói rằng trị chướng chẳng đủ; cho nên lấy 5 việc ấy trị 5 việc. Trị thắng rồi khí lực biến đổi, tất cả chướng lấy đó trị quyến thuộc. Lại cũng chính thắng lực nầy đoạn quyến thuộc. Kiến lập hay đoạn và sở đoạn tất cả trí vị.

Như kệ nói lấy trí đoạn trí vậy. Cho nên lấy 5 việc trị 5 việc. Tùy theo chỗ nầy mà nên thượng vị hay hạ vị, hỗ tương chiếu soi cho nhau. Tùy theo chỗ nầy mà đoạn trừ chướng vậy. Kiến lập huân lực tương đối và tương trực vậy.

Như kệ nói thượng hạ tương chiếu với nhau. Cho nên dùng 5 việc trị 5 ấy. Sự ấy tùy theo chỗ đoạn chướng hư vọng không có gốc; an lập địa vị lại cũng không có gốc. Kiến lập tùy theo trừ chướng xứ mà lập nên vị vị.

Như kệ nói căn bản ấy không mà nay lại có. Cho nên lấy 5 việc trị 5 việc. Trị tất cả được sáng trong bởi những chướng tăm tối. Việc trị đoạn kia tất nhiên thành tựu. Chướng nầy che khuất dùng tất đầy đủ. Kiến lập chơn vọng được biên hữu vô vị.

Như kệ nói trị chướng tự biện vậy. Cho nên dùng 5 việc trị 5 việc ấy. Trị chướng 2 pháp, chẳng 2 không riêng một vị, bình đẳng một thể, một tánh, một nghiệp, một dụng. Kiến lập các pháp mỗi loại một hội vị.

Như kệ đã nói vô biệt nhứt chuyển vậy. Cho nên những vị nầy như kệ đã giải thích. Chuyên tâm quan sát lý nầy rõ ràng bổn thú đều hiện.

Như kệ đã nói, như thế lần lượt nên quan sát vậy. Đây gọi là y ly ngại môn an lập các vị tổng biệt, hiện thị thượng thượng sai biệt. Thứ đến nương vào hạ môn kiến lập 10 môn. Hình tướng như thế nào? – Kệ rằng:

Như trước nói mười nghĩa

Tùy theo đó như vậy

Khi hoại, thể về không

Dần dần chuyển đổi vậy

Luận rằng: Nương vào hạ hạ chuyển khứ môn thấy có 10 vị khác. Hình tướng như thế nào? – Nghĩa là như trước đã nói về 10 loại nghĩa. Tùy theo đây mà thuận như vậy. Khi hoại đi rồi thì thể liền về chỗ không mà tồn tại.

Như kệ đã nói phía trước có 10 nghĩa, tùy theo như thế hoại đi, rồi được trở về thể không vậy. Như vậy các vị ấy chuyển cùng một lúc hay chuyển trước sau? – Dùng trước sau để chuyển chứ chẳng chuyển cùng một lúc.

Như kệ đã nói, dần dần chuyển đổi. Cho nên các pháp khác cũng như thế như thế. Tùy theo như vậy mà nói, mà tạo tác; cho nên quan sát và phán đoán về tướng của biệt chuyển nầy. Do sự tồn tại nầy mà gọi là chủ, là gốc gác. Tất cả mỗi mỗi đều 2 chuyển. Cùng một lúc, trước sau lại có 2 nghĩa. Những gì là hai? – Một là kiến lập chuyển, trước sau nhứt định vậy; hai là bản tánh chuyển, chẳng trước sau gì cả. Đây gọi là hai. Như trước đã nói về các loại môn, cùng tên nhưng khác vật, hãy ở yên mà quan sát.

Thâm Lý Xuất Hưng Địa Tạng Đại Long Vương Đại Quyết Trạch Phần – Thứ tám

Đã nói qua về Đại Hải Bộ Tạng Đạo Lộ Đại Quyết Trạch Phần rồi; bây giờ lần lượt nói về Thâm Lý Xuất Hưng Địa Tạng Đại Long Vương Đại Quyết Trạch Phần. Tướng nầy như thế nào? – Kệ rằng:

Địa Tạng Long Vương ấy

Tổng có hai loại nghĩa

Đó là nghĩa chứa đức

Cùng với nghĩa chứa sai

Luận rằng: Thâm Lý Xuất Hưng Địa Tạng Đại Long Vương Thể tức có 2 nghĩa. Những gì là hai? – Một là nghĩa công đức bổn tạng; hai là nghĩa sai quấy bổn tạng. Nói là công đức bổn tạng nghĩa là vị Đại Long Vương nầy vì tàng chứa 4 căn bản của phi không. Nói là hư quấy bổn tạng nghĩa là vị Đại Long Vương nầy tàng chứa 4 căn bản vô thường.

Như kệ đã nói rằng Địa Tạng Long Vương tổng cộng có 2 nghĩa. Đó là nghĩa Đức Tạng và nghĩa Hoạn Tạng. Đầy đủ nghĩa 2 tạng ấy vậy. Như thế Địa Tạng Long Vương ở đâu thế? Xa gần, dài ngắn, lớn nhỏ và hình tướng như thế nào? Việc ấy ra sao? – Kệ rằng:

Nơi Án Bà Thi Ni

Xa năm mươi mốt dặm

Dài một ngàn do tuần

Đầu có Bà Đa Đề

Liền có bốn loại nước

Lông ấy Xá Già Tất

Lại ra bốn loại gió

Màu như châu pha lê

Luận rằng: Trong bài kệ nầy muốn làm cho rõ nghĩa gì? Vì muốn hiện thị các sự việc, hiện ra lý và mở bày pháp chánh như biển lớn. Vậy thì Đại Long Vương ở nơi đâu? – Cư tại Án Bà Thi Ni.

Như trong câu kệ nói, xứ ấy là Án Bà Thi Ni. Khi nước tuông ra nhập vào đất thì dung chứa được bao nhiêu? – Nghĩa là từ dưới đáy, nước phun lên trên mặt đất, thấm vào số lượng là 51 do tuần.

Như trong kệ nói đây là 51 lý. Đại Long Vương kia thân đã dài bao nhiêu? – Dài 1.000 do tuần, chẳng tăng chẳng giảm.

Như kệ đã nói là 1.000 do tuần vậy. Trên đầu của Đại Long Vương kia có lông trắng xanh, gọi là Bà Đa Đề. Từ lông nầy phun ra 4 loại nước. Những gì là bốn? – Một là không thủy, khi nước nầy ra không ấy bên trong, có ấy bên ngoài, mà sanh ra vậy. Hai là phương đẳng thủy; khi nước ấy phun ra có 4 cạnh, chẳng hề sai khác. Ba là thường thục thủy; khi nước nầy phun ra thì đến tất cả nơi và tất cả lúc, thường hay ấm áp. Bốn là diệu minh thủy. Khi phun nước nầy ra có ánh sáng trong sáng thường hay hiện hữu. Đây gọi là bốn.

Như câu kệ đã nói trên đầu có Bà Đa Đề; nghĩa là bốn loại nước. Long Vương kia lại cũng có lông đuôi phía sau; có một sợi lông gọi là Xá Già, tất cả đều từ lông nầy mà xuất ra 4 loại gió. Những gì là bốn? – Một là phát trần phong; gió nầy khởi lên trải qua nhiều thời gian, khi thổi thì có rất nhiều bụi. Hai là trì trần phong; khi gió nầy thổi thì dừng lại các bụi bặm, làm cho đứng yên. Ba là biến trân phong; khi gió nầy thổi, trải qua nhiều thời gian, biến các loại vàng bạc thành đá cát. Bốn là hoại trân phong; khi gió thổi trải qua nhiều thời gian làm hoại diệt vàng bạc chẳng còn nữa. Đây gọi là bốn.

Như kệ đã nói lông ấy có Xá Già Tất tức là 4 loại gió. Thân sắc của Long Vương kia giống như pha lê, chẳng có màu nào nhứt định.

Như kệ đã nói, màu ấy như châu pha lê. Nơi ấy là Án Bà Thi Ni, dụ cho bản tánh của vua không trụ một nơi chánh. Sánh với 51 dặm dụ cho chơn kim vị định số lượng phẩm. Bề dài 1.000 do tuần dụ cho bản tánh của vua đủ 1.000 loại đức. Cho nên gọi là Bà Đa Đề, điều ấy dụ cho bản tánh của vua đối với các vật thanh tịnh, tạo ra phương tiện. Liền phun ra 4 loại nước dụ cho 4 phi không. Lông ấy là Xá Già Tất dụ cho bản tánh của vua đối với những vật nhiễm ô, có tác nghiệp dụng. Khởi ra 4 loại gió, dụ cho 4 vô thường sắc; như châu pha lê dụ cho bản tánh của vua nhiễm tịnh chẳng nhiếp lấy. Như vậy lần lượt nên phán xét suy gẫm.

Lại nữa trụ xứ ở dưới biển nước lớn, trong khoảng không gian ấy, tướng đó dụ cho 51 loại Kim Cang Vị đầy đủ. Khi xuất hiện nơi biển lớn dụ cho đủ các loại. Khi sóng biển dừng dụ cho lúc khởi tâm lành. Khi tạo ra sóng dụ cho tâm ác khởi. Lại nữa việc trụ tâm nên quan sát phát xét. Trong kinh Bổn Hạnh Thượng Địa Nhứt Vị Bình Đẳng Diệu Pháp Vô Biên Nghiệp Dụng Cụ Túc Đại Hải Bảo Luân Diệu Nghiêm Vương Tử nói như thế nầy: Sanh vào 4 đường pháp, không phải 4 đường nhiếp, lìa khỏi nơi tâm. Sanh vào 4 luân pháp, chẳng phải 4 luân nhiếp, lìa khỏi trung tâm mà lập nên danh tự. Nói đây là vô minh lớn; nên gọi là tùy theo sanh pháp mà kiến lập nên cho đến nói rộng ra vậy.