Kinh Long Thí Bồ Tát Bổn Khởi
Phật Thuyết Long Thí Bồ Tát Bổn Khởi Kinh
Tây Tấn Trúc Pháp Hộ dịch
Bản Việt dịch của Thích Tâm Nhãn
***
Nghe như vầy:
Một thời đức Phật đến vườn Nại-nữ, nước Duy-la-ly cùng đại chúng Tỳ-kheo một ngàn hai trăm năm mươi vị, năm ngàn Bồ Tát và vô số trời người. Khi Phật thuyết kinh trong chúng hội đều im lặng. Bồ Tát Long-thí đứng trước đức Phật rống tiếng Sư tử, tán thán đại thừa nói hạnh đời trước, tích công bồi đức không tiệc thân mạng, không tính toán ta hay người, không chỗ mong cầu. Long-thí Bồ Tát bạch Phật:
Thuở đời quá khứ, có một vị Bát-già-tuần (người có thần thông) sống tại cây đại thọ, tinh tấn tu hành không đắm trước, thường thương xót mọi người mười phương và các loài động vật. Ngài hành tứ đẳng tâm từ, bi, hỷ, hộ (xả); thường ăn trái chín và uống nước suối, không màng chuyện đời, vinh hoa không tham luyến. Ngài chứng ngũ thần thông tự tại an vui. Ngũ thần thông là gì? là Mắt có thể thấy xuyên suốt; Tai có thể nghe thấu triệt; thân có thể bay tự tại và hiểu được căn tánh chúng sanh tự biết gốc ngọn. Bát-già-tuần sống trong núi tụng tập nghĩa kinh ngày đêm không giải đãi.
Khi ấy, có một con rắn độc, thấy Bát-già-tuần ngày đêm tụng kinh tâm nó rất vui mừng. Nó đến trước Bát-già-tuần cúi đầu đảnh lễ và lấy cỏ làm đồ quét, miệng ngậm nước phung trên mặt đất. Mọi sự cung cấp hầu hạ đạo nhơn không chút biếng nhác, nó thường nằm bên trái nghe kinh không rời xa. Mỗi khi Bát-già-tuần tụng kinh rắn độc tụng theo. Như vậy, trong vòng vài tháng mùa đông đã đến. Hoa trái cây đại thọ héo úa lụi tàn. Bát-già-tuần suy nghĩ: “Mùa đông đến hoa quả cũng hết không có chỗ nương tựa, nay ta phải trở lại nhân gian”, nghĩ rồi sửa soạn y bát ra đi. Rắn độc thấy thế bi ai rơi lệ hỏi đạo nhơn:
-Ngài muốn đi đâu?
Đạo nhơn đáp:
-Thời tiết lạnh, lại không nhà cửa, hoa quả cũng lụi tàn không có gì để sống nên ta phải ra đi thành nội.
Rắn độc nghe lời lẽ thảm thiết, thưa với đạo nhơn:
Đạo nhơn sống ở đây con nương tựa như thái sơn, ngày đêm tâm được pháp lạc không mất. Nay Ngài bỏ con ra đi không chỗ cậy nhờ, xin nguyện lân mẫn thương xót thân con.
Đạo nhơn nói:
Ta có tứ đại thường phải nhờ thực phẩm mới tự tại vững vàng. Nay trong núi này không còn gì tuy có lòng từ nhưng không thể tự tại.
Rắn độc thưa:
Trong núi này cây cối cao ngất trời, nước suối luôn luôn chảy. Trăm chim hót vang thật vui thích vì sao mà bỏ nó? Xin đạo nhơn đừng thấy vậy mà vứt bỏ. Nếu phải ra đi thì cho con theo hầu hạ đạo nhơn, con không dám ở lại nơi vắng vẻ rồi cũng chết vì ưu sầu.
Đạo nhơn nói:
-Ngươi làm rắn độc mọi người thấy ngươi căm ghét muốn giết không có lòng ưa thích, hoặc trên đường đi hổ, sói, trùng độc, chim, thú chúng sẽ hại ngươi. Nay nếu ta cho ngươi đi theo thiệt sẽ ân hận mãi, tuy tâm ngươi không có gì nhưng không được tự tại. Nguyện cho ngươi ở đây tư duy đường đạo, tưởng niệm cái đức và tinh tấn tự mình nhẫn chịu mọi khổ ách nếu ta còn khỏe mạnh năm sau lại gặp nhau.
Đạo nhơn xót thương gạt lệ mà ra đi. Rắn độc lệ tuôn đầm đìa không cầm được, muốn nhìn đạo nhơn mãi không thôi, rồi leo lên cây trông theo đạo nhơn, nhìn theo từng bước đi đạo nhơn, lại tiếp tục leo tuốt ngọn cây trông cho đến khi hình bóng đạo nhơn mất hút dần. Rắn độc ngậm ngùi tự trách mình rằng: “Vì ta có tội đến nỗi mang thân rắn độc nên mất sự tốt đẹp gần gũi đạo nhơn. Đời trước quá ngu si, phạm nhiều tội ác, dâm dật, sân nhuế, ám muội bung lung, giải đãi, vô tri không chịu tinh tấn, mê loạn không dứt, tâm không định tĩnh. Không gặp Phật ở đời, xa lìa chánh pháp, mất đại trí tuệ, đi ngược ánh sáng, theo khổ nhập vào khổ xa bờ giác. Đọa vào ngũ đạo làm loài sâu bọ, bươm bướm, trùng bay… Nay làm thân rắn bị người khinh ghét lỗi đều do mình không do người khác. Sự giàu sang trên trời và thế gian cũng vô thường huống chi thân ta chứa nọc độc, quay vòng theo sanh tử như bánh xe”.
Bấy giờ, rắn độc tự trách móc nói lỗi của mình nên lòng được thanh thản và suy nghĩ: “Nay thân này nguy hại không cần tham tiếc, không có đắm trước thân này nữa”. Liền từ trên cây tự ném mình xuống, chưa rơi xuống đất va chạm giữa nhánh cây thân đứt làm hai. Lập tức mạng sanh về xung trời Đâu-suất, nó thấy ánh sáng hào quang rồi tư duy biết ngay đời trước: “Khi ta còn tại thế thân làm rắn độc theo hầu hạ đạo nhơn cải tà qui chính, không giải đãi hàng phục tâm ác ma, thấy thân mạng như đất cát biết mạng chẳng thường nên trên cây tự ném mình xuống, lúc mạng chung lại sanh nơi này”. Nghĩ rồi người ấy từ trên cung trời cùng các ngọc nữ, Thiên tử mỗi người cầm thiên hoa tung rãi lên xác rắn độc và người ấy tự nói:
-“Thân rắn này tuy độc hại nhưng đối với ta ân rất sâu dày không phải mỏng. Nhờ rắn độc tinh tấn hành pháp, tâm không đắm trước khi bỏ thân rắn được sanh lên cõi trời. Nay Ta xuống đây muốn đến đáp ơn này”. Nghĩ rồi đi đến Bát-già-tuần cúi đầu đảnh lễ cúng dường hương hoa, tán thán mọi công đức và khen ngợi:
Đạo nhơn không bạn lữ, không có người thân. Ngài hành đại tự bi giáo hoá tất cả khiến xa lìa tam đồ. Con vốn là rắn độc mà ngài coi như con ruột, nhớ nghĩ tất cả đại công đức con muốn đền đáp ân này, biết bao giờ có thể làm được. Nói rồi người ấy trở về cung trời Đâu-suất.
Cùng theo các Thiên nhơn
Đến trước Phật Di Lặc
Cùng cúi đầu đảnh lễ
Tâm mọi người an vui
Thấy Di Lặc hoan hỷ
Lễ xong đứng một bên
Di Lặc nhân nói pháp
Đều được vô sở sinh
Trên trời sau mạng chung
Lại sanh ở thế gian
Vị ấy liền tu phước
Làm người nữ thông minh
Tên gọi là Long-thí
Từ bỏ mọi dục tình
Khi đức Phật đến nhà
Giữa mày phóng hào quang
Lúc ở tại phòng tắm
Tâm ý rất kinh ngạc
Trên lầu nhìn ra xem
Thấy Phật công đức lớn
Các căn đều tịch tịnh
Ba mươi hai tướng hảo
Tâm nữ rất hoan hỷ
Nay có được an vui
Phải cúng dường Phật pháp
Liền phát Bồ-đề tâm
Khi ấy ma vương biết
Trong tâm nghĩ sầu lo:
“Nữ này phát đạo ý
Sẽ diệt cõi giới ta”
Nghĩ rồi biến làm cha
Nói nhiều chuyện gian xảo:
Nay Phật hiệp ở đời
Công đức có là bao
Bồ Tát nhiều cực khổ
La-hán mau đạt được
Thiếu nữ trả lời rằng:
Cha nói không nghĩa lý
Trí Phật như hư không
La-hán như hạt cải
Do vậy hãy so sánh
Đạo nhỏ không cao bằng
Phật đức như biển lớn
Độ người vô số kể
Ma vương bảo nữ nhơn:
Con cớ gì ngu si!
Bồ Tát rất cực khổ
Đắc đọa không có hạn
Giả sử muốn thành Phật
Phải không tiếc thân mạng
Tự mình buông xuống đất
Hoá thành nữ diệu kỳ
Tinh tấn không đắm trước
Đắc Vô-thượng-chánh-giác
Khi nữ đứng lan can
Hướng Phật chắp tay nói
Con nguyện bỏ tất cả
Xin Phật chứng lòng con
Tự mình nhảy xuống lầu
Kịp đắc Vô-sở-sanh
Biến thành thân người nam
A-nan liền kinh sợ
Chỉnh y phục chắp tay
Đứng trước bạch Thế-Tôn
Nay con nghĩ thật lạ
Những chuyện ấy thế nào?
Tất cả đều ngu si
Nguyện xin Phật giải bày
Phật mới bảo A-nan:
Ông thấy người nữ đó
Tự gieo mình xuống đất
Chuyển làm thân nam tử
Chẳng bỏ thân đời này
Đời trước cũng như vậy
Lại làm nhiều Phật sự
Tinh tấn không giải đãi
Quá khứ đến tương lai
Cúng dường như hằng hà
Nên chứng đắc thành Phật
Danh hiệu là Long Thượng
Tại đại hội đệ nhất
Độ thoát chúng trời, người
Số người không đếm xuể
Ví như mây trôi nổi
Bấy giờ Phật ở đời
Thật vô cùng an lạc
Ăn uống đều tự nhiên
Như cung trời Đao-lợi
Khi ấy thân Long-thí
Đứng phía trước đức Phật
Xin cha mẹ mình rằng:
Cho con làm Sa-môn
Cha mẹ liền đồng ý
Thị tùng năm trăm người
Và tám trăm thiên thần
Đều phát tâm Vô-thượng
Bấy giờ, ma buồn rầu
Hối hận không chỗ nói
Long-thí bạch Phật rằng:
Nguyện thương hết mọi người
Vì đoạn mười hai biển
Trừ bỏ các khổ ngọc
Độ tất cả ngu si
Nói nhiều đại chân bảo
Khi ấy Phật thuyết pháp
Năm trăm người thi tùng
Đều đắc Vô-sở-sanh
Và tám trăm chư Thiên
Đắc pháp nhẫn vắng lặng
Khi ấy nữ Long-thí
Liền đến trước đức Phật
Tự nói đời quá khứ
Cầu đạo rất khổ nhọc
Đã không tiết thân mạng
Vì tất cả chúng sanh
Công đức của Như Lai
Không thể nói cho hết
Thời ấy, Bát-già-tuần
Nay là đức Thế-Tôn.
Còn thân của rắn độc
Nay là thân Long-thí
Và năm trăm ngọc nữ
Nay là năm trăm người
Tám trăm chư thiên tử
Được chí Vô-đẳng-luân
Chỗ Bồ Tát thị hiện
Do vì có nhân duyên
Muốn tán thán công đức
Trọn không thể tận hết
Long-thí thân Bồ Tát
Khi rống tiếng Sư tử
Vô số chư thiên nhơn
Đều phát tâm Vô-thượng-chơn
Tất cả rất vui mừng
Trước Thế-Tôn đảnh lễ
